Kraje wyspiarskie Pacyfiku są w „poważnym niebezpieczeństwie” z powodu rosnącego poziomu mórz, a świat musi „odpowiedzieć na sygnał SOS, zanim będzie za późno” – ostrzegł szef ONZ podczas wizyty w Tonga.

Sekretarz generalny ONZ, António Guterres, wezwał świat, aby „spojrzał na Pacyfik i wsłuchał się w naukę”, publikując dwa nowe raporty na marginesie Forum Wysp Pacyfiku, najważniejszego corocznego spotkania politycznego w regionie.

Według regionalnego raportu sporządzonego przez Światową Organizację Meteorologiczną (WMO) i opublikowanego we wtorek, temperatura powierzchni morza w południowo-zachodniej części Pacyfiku wzrosła od 1980 roku trzy razy szybciej niż średnia światowa.

Wyniki badań wskazują również, że fale upałów morskich w tym regionie występują dwukrotnie częściej od 1980 r., a ich intensywność i czas trwania są intensywniejsze.

W raporcie podano, że w ubiegłym roku w południowo-zachodniej części Pacyfiku doszło do 34 „zagrożeń hydrometeorologicznych” związanych głównie ze sztormami i powodziami, co doprowadziło do śmierci ponad 200 osób i dotknęło ponad 25 milionów ludzi.

W drugim raporcie opublikowanym we wtorek zespół ds. działań klimatycznych ONZ ostrzegł, że kryzys klimatyczny i wzrost poziomu mórz „nie są już odległymi zagrożeniami”, zwłaszcza dla małych wyspiarskich państw Pacyfiku.

Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC) w 2021 r. z dużym przekonaniem stwierdził, że średni poziom mórz na świecie rośnie w tempie niespotykanym od co najmniej 3000 lat, w wyniku globalnego ocieplenia wywołanego działalnością człowieka.

Jednak w nowym raporcie ONZ zatytułowanym „Wzbierające morza w ocieplającym się świecie” napisano: „Od tego czasu pojawiające się badania nad klimatycznymi „punktami krytycznymi” i dynamiką pokrywy lodowej wzbudzają wśród naukowców obawy, że przyszły wzrost poziomu mórz może być znacznie większy i nastąpić wcześniej, niż wcześniej sądzono”.

Wzrost poziomu morza jest spowodowany topnieniem lodu lądowego i rozszerzaniem się wody morskiej w miarę jej nagrzewania. Guterres powiedział reporterom w Tonga we wtorek, że ma „niezrównaną moc, by siać spustoszenie w miastach nadmorskich i spustoszyć gospodarki nadmorskie”. Powiedział, że wyspy Pacyfiku są „wyjątkowo narażone”, ponieważ 90% ludzi mieszka w odległości 5 km od wybrzeża, a około 50% infrastruktury znajduje się w odległości 500 metrów od morza.

Jeśli świat ociepli się do 3 stopni Celsjusza powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowej, co mniej więcej odpowiada przewidywaniom obecnej polityki, wyspy Pacyfiku „mogą spodziewać się co najmniej 15 cm dodatkowego wzrostu poziomu morza do połowy stulecia oraz ponad 30 dni w roku zalewania wybrzeży w niektórych miejscach” – powiedział Guterres.

„Jestem w Tonga, aby wysłać globalny sygnał SOS – Save Our Seas – w związku ze wzrostem poziomu mórz” – powiedział.

„To szalona sytuacja. Rosnące morza to kryzys, który w całości jest dziełem ludzkości, kryzys, który wkrótce osiągnie niemal niewyobrażalną skalę, bez łodzi ratunkowej, która zabrałaby nas z powrotem w bezpieczne miejsce. Ale jeśli uratujemy Pacyfik, uratujemy również siebie”.

Dążąc do nadania rozpędu działaniom przed szczytem klimatycznym Cop29 w Azerbejdżanie w listopadzie, Guterres wezwał światowych przywódców do drastycznego ograniczenia globalnych emisji i przeprowadzenia „szybkiego i sprawiedliwego” wycofania paliw kopalnych.

Wezwał do „ogromnego” zwiększenia finansowania i wsparcia dla krajów narażonych na kryzys, argumentując: „Potrzebujemy wzrostu funduszy, aby poradzić sobie z rosnącym poziomem mórz”.

Oczekuje się, że kwestia ta będzie jednym z kluczowych punktów obrad konferencji COP29 ze względu na zbliżające się wygaśnięcie poprzedniego zobowiązania bogatych krajów do mobilizacji 100 mld USD rocznie na finansowanie działań klimatycznych.

We wtorek sojusz grup społeczeństwa obywatelskiego zaapelował do Australii o „wzmocnienie działań i wsparcie naszych sąsiadów z Pacyfiku na pierwszej linii kryzysu klimatycznego”.

Organizacje te, do których należą ActionAid Australia i Oxfam Australia, wezwały Australię do poparcia nowego globalnego celu finansowania walki ze zmianami klimatu w wysokości 1 biliona dolarów, argumentując, że mogłoby to skłonić inne bogate państwa do podjęcia działań.

„Wkład Australii i Nowej Zelandii w finansowanie działań klimatycznych jest niewystarczający w stosunku do potrzeb” – stwierdziły organizacje w nowym raporcie Seizing the Moment: A New Climate Finance Goal that Delivers for the Pacific (Wykorzystanie chwili: nowy cel w zakresie finansowania działań klimatycznych, który przynosi korzyści regionowi Pacyfiku).

W raporcie podano, że Australia zobowiązała się zapewnić 3 mld dolarów w pięcioletnim okresie do 2025 r., ale kwota ta „znacznie odbiega od szacowanego sprawiedliwego udziału w celu wynoszącym 100 mld dolarów amerykańskich, który wynosi 4 mld dolarów australijskich rocznie”.

Rufino Varea, dyrektor regionalny Pacific Islands Climate Action Network, powiedział, że społeczności Pacyfiku „zmagają się z najgorszymi skutkami zmian klimatu na świecie, mimo że w najmniejszym stopniu przyczyniają się do kryzysu”.

Dyrektor wykonawczy ActionAid Australia, Michelle Higelin, powiedziała: „Nie możemy majstrować przy krawędziach, jeśli chodzi o finansowanie klimatu. Kryzys klimatyczny już teraz wpycha kraje Pacyfiku w straszliwe zadłużenie i pogłębia nierówność płci”.

Premier Australii, Anthony Albanese, ma przybyć do Tonga we wtorek wieczorem na doroczne spotkanie liderów Pacific Islands Forum. Regionalna grupa skupia Australię, Nową Zelandię i 16 innych państw Pacyfiku.