Według retrospektywnego badania semaglutyd, substancja czynna zawarta w markowych lekach, takich jak Ozempic i Wegovy, może zwiększać ryzyko wystąpienia stosunkowo rzadkiej choroby oczu, która jest główną przyczyną utraty wzroku.

Badania prowadzili naukowcy z Uniwersytetu Harvarda, a ich podstawą były anegdotyczne doniesienia lekarzy z Bostonu, którzy mieli u trzech pacjentów przyjmujących semaglutyd, u których w ciągu zaledwie tygodnia wystąpiła utrata wzroku.

Dalsza analiza opiera się na danych dotyczących zdrowia 16 827 pacjentów, z których u 710 rozpoznano cukrzycę typu 2, a u 979 stwierdzono nadwagę lub otyłość.

Autorzy badania twierdzą, że ich ustalenia należy traktować jako „istotne, ale wstępne”.

Gdy uczestników dopasowano na podstawie wieku i płci, naukowcy odkryli, że u osób leczonych semaglutydem w ciągu ostatnich sześciu lat występowało „znacznie zwiększone ryzyko” wystąpienia zaburzenia zwanego niezapalną przednią niedokrwienną neuropatią nerwu wzrokowego (NAION).

NAION opisuje stan, który dotyka około 10 na 10 000 osób i w prostych słowach charakteryzuje się zmniejszonym przepływem krwi do przedniej części nerwu wzrokowego, który przekazuje informacje wzrokowe z siatkówki do mózgu. Z czasem może to prowadzić do obrzęku, a czasami do uszkodzeń, takich jak nagła i trwała utrata wzroku.

W bieżącej analizie u 11 procent pacjentów leczonych semaglutydem na cukrzycę w ciągu ostatnich sześciu lat rozwinęła się NAION, podczas gdy u zaledwie 3 procent tych pacjentów leczonych innymi lekami na cukrzycę wystąpiła ta choroba.

Co więcej, u 7 procent pacjentów stosujących semaglutyd w celu utraty wagi rozwinęła się NAION, podczas gdy u 1 procenta pacjentów stosujących inne leki odchudzające wystąpił ten sam przypadek.

„Stosowanie tych leków stało się bardzo popularne w krajach uprzemysłowionych i przynoszą one bardzo znaczące korzyści na wiele sposobów, ale w przyszłych rozmowach między pacjentem a jego lekarzem należy uwzględnić NAION jako potencjalne ryzyko” – mówi neurookulista Joseph Rizzo z Massachusetts Eye and Ear Hospital przy Uniwersytecie Harvarda.

„Ważne jest jednak, aby zdać sobie sprawę, że zwiększone ryzyko dotyczy zaburzenia, które jest stosunkowo rzadkie”.

Według North American Neuro-Ophthalmology Society, utrata wzroku spowodowana NAION jest zazwyczaj bezbolesna i niepełna. Zazwyczaj zaczyna się od nieruchomej szarej lub ciemnej plamy w górnej lub dolnej połowie pola widzenia jednego oka.

W skrajnych przypadkach utrata wzroku może nastąpić w ciągu kilku godzin od wystąpienia objawów, a chociaż efekt ten może się pogorszyć w kolejnych tygodniach, po ustąpieniu obrzęku nerwu wzrokowego po miesiącu lub dwóch może nastąpić pewna poprawa widzenia. Powtarzające się ataki zdarzają się rzadko.

Wiadomo, że osoby z nadwagą lub chorujące na cukrzycę typu 2 są ogólnie bardziej narażone na NAION, ale bieżąca analiza wykazała kluczową różnicę w tym czynniku ryzyka u pacjentów leczonych semaglutydem.

Jak każdy lek, semaglutyd wiąże się z pewnymi ryzykami i korzyściami, jednak ten nowy lek, który po raz pierwszy został zatwierdzony przez amerykańską Agencję Żywności i Leków (FDA) w leczeniu cukrzycy w 2017 r., jest wciąż bardzo nowym odkryciem nauki.

Teraz, gdy semaglutyd jest również zatwierdzony do stosowania w celu utraty wagi w wyższych dawkach, recepty eksplodowały w milionach, a naukowcy dowiadują się o możliwych skutkach ubocznych w czasie rzeczywistym. Anegdoty pacjentów w Internecie lub w klinice są często siłą napędową dalszych badań.

Naukowcy z Harvard TH Chan School of Public Health, Brigham and Women’s Hospital i Massachusetts Eye and Ear Hospital zgadzają się, że „jeszcze bardziej powszechne stosowanie tych leków wydaje się prawdopodobne, biorąc pod uwagę ich korzyści medyczne i powszechną popularność”.

„Jeśli to prawda”, dodają, „nasze dane przewidują wzrost liczby przypadków NAION związanych z tą klasą narkotyków”.

Potrzebne są dalsze badania, aby potwierdzić, dlaczego semaglutyd może zwiększać ryzyko wystąpienia NAION. Wiadomo, że nerw wzrokowy zawiera receptory, do których semaglutyd może się przyłączać, ale obecne badania nie uwzględniły w wystarczającym stopniu wszystkich czynników zakłócających, które mogłyby odgrywać rolę w tym powiązaniu.

„Potrzebne są dalsze badania, które pozwolą odpowiedzieć na te pytania na znacznie większej i bardziej zróżnicowanej populacji” – mówi Rizzo.

„To są informacje, których wcześniej nie mieliśmy i powinny być uwzględnione w dyskusjach między pacjentami a ich lekarzami, zwłaszcza jeśli pacjenci mają inne znane problemy z nerwem wzrokowym, takie jak jaskra lub jeśli wcześniej wystąpiła znaczna utrata wzroku z innych przyczyn”.

Badanie zostało opublikowane w JAMA.