W ostatnich latach w Polsce zaobserwowano niepokojący wzrost liczby odrzuceń obowiązkowych szczepień – wskaźnik odmowy szczepień podwoił się w ciągu pięciu lat i trzynastokrotnie w ciągu dekady.

Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Instytut Badawczy (NIZP PZH – PIB) podaje, że w ciągu ostatnich pięciu lat liczba odmów w sprawie obowiązkowych szczepień wzrosła niemal dwukrotnie, z 48 600 odmów w 2019 r. do 87 300 w 2023 r.

„Szczepionki często padają ofiarą swojego sukcesu. Ich skuteczność w zapobieganiu chorobom może czasem sprawić, że staną się mniej widoczne dla społeczeństwa, co z kolei zmniejsza czujność” – powiedziała Euractiv profesor Aneta Nitsch-Osuch, Przewodnicząca Sekcji Szczepień Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej.

Liczby dają powód do niepokoju

Chociaż szczepienia są niewątpliwie jednym z największych osiągnięć w dziedzinie zdrowia publicznego, coraz większa liczba osób rezygnuje ze szczepienia swoich dzieci.

W Polsce odmowy obowiązkowych szczepień monitorowane są od 2003 roku przez NIZP PZH – PIB. Zbierane dane dotyczą osób objętych szczepieniem w danym roku, w tym dzieci i młodzieży do 19. roku życia.

Profesor Jarosław Pinkas, konsultant krajowy ds. zdrowia publicznego, w rozmowie z Euractiv komentuje dane NIZP PZH – PIB: „Niepokojący jest wzrost liczby odmów w Polsce, który utrzymuje się już od jakiegoś czasu”.

Dane wskazują, że w Polsce w latach 2003–2009 liczba przypadków uchylania się od szczepień wahała się od 3077 do 4993, osiągając najniższy poziom w 2009 r., kiedy wyniosła 3077 przypadków. Jednak w ciągu następnej dekady odsetek odmów wzrósł oszałamiająco trzynastokrotnie.

Jak wskazuje profesor Pinkas, spadający wskaźnik szczepień ma konsekwencje nie tylko w sferze medycznej, ale także w sferze gospodarczej i społecznej, prowadząc do wielu kosztów, których można uniknąć.

Sposoby na poprawienie

W odpowiedzi na zagrożenia, jakie niesie ze sobą wzrost odmów szczepień, polscy eksperci opracowali dokument zawierający strategiczne rekomendacje na lata 2023-2027, skupiające się na budowaniu zaufania do szczepień ochronnych.

Autorzy raportu podkreślają, że wzrost liczby odmów odmów obowiązkowych szczepień można przypisać różnym czynnikom, w tym niskiemu poziomowi edukacji społeczeństwa w zakresie szczepień, brakowi wiedzy zdrowotnej, nieodpowiedniej komunikacji lekarz-pacjent, problemom z organizacją systemu opieki zdrowotnej oraz eskalacji działań służb zdrowia. ruchy antyszczepionkowe.

Jeden z autorów dokumentu, profesor Pinkas, powiedział Euractiv, że warto zauważyć, że niektórzy rodzice odmawiający szczepień powołują się na obawy o zdrowie swoich dzieci. „To podkreśla pilną potrzebę edukacji i promowania rzetelnej, opartej na dowodach wiedzy, a także ciągłego dialogu, szczególnie z rodzicami małych dzieci” – dodał.

Profesor Nitsch-Osuch powtórzył podobne zdanie w rozmowie z Euractiv, zauważając, że odsetek zagorzałych przeciwników szczepionek (tych o niezachwianych przekonaniach, na które nie mają wpływu argumenty) w populacjach krajów rozwiniętych jest niski i zazwyczaj waha się w granicach 1–2%.

Jednak tym, co niepokoi Nitscha-Osucha i co powinno skłonić do działania, jest rosnąca liczba osób wykazujących tak zwane postawy niechętne szczepionkom. „Odsetek takich pacjentów wahał się w krajach europejskich od 20 do 40% i niestety rośnie” – powiedziała Euractiv.

To właśnie w przypadku tych osób, które są niezdecydowane, mają wątpliwości i zadają pytania, lekarze powinni poświęcić więcej czasu i uwagi na cierpliwe wyjaśnianie i wyjaśnianie.

Jak sama zauważyła, takie podejście jest cenne. „Często potrzeba więcej niż jednej wizyty, aby zmienić nastawienie do szczepień, ale warto” – stwierdziła.

Europejski punkt widzenia

Kraje europejskie mają autonomię w kształtowaniu polityki zdrowotnej w zakresie szczepień. „Ani Unia Europejska, ani Rada Europy nie wdrożyły jednolitej polityki w tym obszarze, dlatego liczba szczepionek, wiek podawania szczepionek i realizacja programów szczepień (obowiązkowych lub dobrowolnych) różnią się w poszczególnych krajach Europy” – stwierdził profesor Pinkas.

Te różnice w polityce zdrowotnej w zakresie szczepień pomiędzy krajami europejskimi wynikają w dużej mierze z uwarunkowań historycznych. Pinkas wyjaśnił, że w wielu krajach Europy Środkowo-Wschodniej, dawnej części bloku wschodniego, szczepienia są obowiązkowe. I odwrotnie, kraje Europy Zachodniej i Skandynawii zazwyczaj przyjmują dobrowolne podejście do polityki szczepień.

Wysokie wskaźniki szczepień w tych regionach przypisuje się dużej świadomości zdrowotnej społeczeństwa i świadomości kluczowej roli, jaką odgrywają szczepienia w zapobieganiu chorobom zakaźnym.

„Należy jednak zaznaczyć, że w ostatnich latach w związku ze zwiększającą się liczbą przypadków chorób zakaźnych u dzieci, niektóre kraje, w których wcześniej szczepienia były dobrowolne, zrewidowały swoją politykę zdrowotną i wprowadziły szczepienia obowiązkowe lub rozszerzyły listę szczepionek obowiązkowych” – dodał. dodany.

[By Paulina Mozolewska, Edited by Vasiliki Angouridi, Brian Maguire | Euractiv’s Advocacy Lab]

Przeczytaj więcej z Euractiv