Niektóre z najbardziej śmiercionośnych chorób, które nękają ludzkość, pochodzą od patogenów, które przeniosły się ze zwierząt na ludzi. Na przykład wirus wywołujący AIDS przeniósł się z szympansów. Wielu ekspertów uważa, że ​​wirus, który spowodował pandemię Covid-19, pochodzi od nietoperzy.

Jednak, jak pokazuje nowe badanie, wymiana ta nie była ulicą jednokierunkową. Analiza wszystkich publicznie dostępnych sekwencji genomu wirusa dała zaskakujący wynik: ludzie przekazują zwierzętom więcej wirusów – około dwa razy więcej – niż nam.

Naukowcy przyjrzeli się prawie 12 milionom genomów wirusów i wykryli prawie 3000 przypadków wirusów przeskakujących z jednego gatunku na drugi. Spośród nich 79% dotyczyło wirusa przedostającego się z jednego gatunku zwierząt na inny. Pozostałe 21% dotyczyło ludzi. Spośród nich 64% to przeniesienia z człowieka na zwierzęta, zwane antroponozą, a 36% to przeniesienia ze zwierząt na ludzi, zwane chorobami odzwierzęcymi.

Zwierzęta dotknięte antroponozą obejmowały zwierzęta domowe, takie jak koty i psy, zwierzęta udomowione, takie jak świnie, konie i bydło, ptaki, takie jak kury i kaczki, naczelne, takie jak szympansy, goryle i wyjce, oraz inne dzikie zwierzęta, takie jak szopy, szopy czarne -czubata marmozeta i afrykańska mysz o miękkim futrze.

W szczególności dzikie zwierzęta były znacznie bardziej narażone na przeniesienie wirusa z człowieka na zwierzę, niż odwrotnie.

„To naprawdę podkreśla nasz ogromny wpływ na środowisko i otaczające nas zwierzęta” – powiedział Cedric Tan, doktorant z biologii obliczeniowej w University College London Genetics Institute, główny autor badania opublikowanego w tym tygodniu w czasopiśmie Ekologia i ewolucja przyrody.

Ludzie i zwierzęta są żywicielami niezliczonych drobnoustrojów, które w wyniku bliskiego kontaktu mogą przeskoczyć na inny gatunek. W badaniu przyjrzano się przenoszeniu wirusów obejmującym wszystkie grupy kręgowców: ssaki, ptaki, gady, płazy i ryby.

„Wirusy mogą przeskakiwać między różnymi gatunkami za pośrednictwem tych samych sposobów przenoszenia, które dotyczą ludzi, włączając między innymi bezpośredni kontakt z zakażonymi płynami lub ukąszenia przez inne gatunki” – powiedział Tan.

„Jednak zanim wirus będzie mógł wskoczyć do nowego żywiciela, musi albo już posiadać zestaw narzędzi biologicznych, albo nabyć adaptacje specyficzne dla żywiciela, aby móc przedostać się do komórek nowego gatunku żywiciela i wykorzystać jego zasoby” – dodał Tan.

Przez tysiąclecia pandemie, w wyniku których zginęły miliony ludzi, były wywoływane przez patogeny, takie jak wirusy, bakterie i grzyby, które przeniosły się na ludzi ze zwierząt. Głównym problemem związanym z pojawianiem się niebezpiecznych chorób zakaźnych jest choroba odzwierzęca.

„Zdecydowana większość patogenów krążących u ludzi została w pewnym momencie nabyta od zwierząt” – powiedział biolog obliczeniowy i współautor badania Francois Balloux, dyrektor Instytutu Genetyki UCL.

„Obecnie największym zagrożeniem jest prawdopodobnie ptasia grypa H5N1, która krąży wśród dzikiego ptactwa. Głównym powodem, dla którego niedawne skoki żywicieli mogą być tak niszczycielskie, jest fakt, że populacja gatunków żywicielskich nie posiada wcześniejszej odporności na nową chorobę” – dodał Balloux.

Czarna śmierć w XIV wieku – kiedy bakteryjna dżuma zabiła miliony ludzi w Europie, Azji, na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej – była spowodowana przez bakterię normalnie występującą u dzikich gryzoni.

Podobnie współczesne zagrożenia, takie jak wirus Ebola, pochodzą od zwierząt.

„Powszechnie uważa się, że SARS-CoV-2, czynnik wywołujący pandemię COVID-19, prawdopodobnie pochodzi od podkowca i wskoczył na ludzi” – powiedział Tan.

Ogniska wirusa SARS-CoV-2 udokumentowano jednak także w czasie pandemii u norek hodowlanych zakażonych przez ludzi.

Wiele transmisji z gatunku na gatunek jest nieistotnych.

„W większości przypadków takie infekcje prowadzą donikąd, ponieważ wirus jest słabo przystosowany i nie dochodzi do dalszej transmisji u nowego żywiciela” – powiedział Balloux.

„W niektórych przypadkach wirus może zacząć krążyć, powodując wybuch choroby, epidemię, pandemię, a nawet przekształcić się w endemiczny patogen. Małe ogniska chorób odzwierzęcych są prawdopodobnie dość powszechne, nawet jeśli przeoczymy ich zdecydowaną większość, ale Z ewolucyjnego punktu widzenia epidemie na pełną skalę są zwykle zdarzeniami rzadkimi” – powiedział Balloux.

(Raport: Will Dunham, redakcja: Rosalba O’Brien dla Reuters).

Przeczytaj także: To narzędzie sztucznej inteligencji może przewidywać nowe wirusy, zanim się pojawią