Nadzieje na powrót demokracji w Wenezueli słabną, gdy autorytarny prezydent Nicolás Maduro zdobywa większe uznanie w regionie, udaremniając wysiłki USA i UE mające na celu wywarcie nacisku na niego, by wynegocjował wolne i uczciwe wybory w przyszłym roku.

Po latach izolacji po spornym zwycięstwie w wyborach w 2018 roku, coraz bardziej triumfujący Maduro wygrzewał się w centrum uwagi dyplomatycznej na szczycie w Ameryce Południowej w zeszłym tygodniu, którego gospodarzem był lewicowy prezydent Brazylii, Luiz Inácio Lula da Silva.

Maduro powiedział innym prezydentom, że jego kraj przetrwał atak Stanów Zjednoczonych pod rządami byłego prezydenta Donalda Trumpa, który był „bardziej brutalny niż [Russia’s] atak na Ukrainę”. Przytoczył „900 sankcji i środków przeciwko całej gospodarce” obok prób zamachu, groźby inwazji wojskowej i izolacji międzynarodowej.

„I oto jesteśmy, stawiamy opór i patrzymy w przyszłość”, zakończył, chwaląc się, że jego rewolucyjna partia socjalistyczna wygrała 27 z 29 wyborów prezydenckich, parlamentarnych i lokalnych w ciągu 24 nieprzerwanych lat rządów.

Stojąc obok Maduro, Lula udzielił mu bezkrytycznego poparcia i mówił o „narracji, która została skonstruowana przeciwko Wenezueli”, dodając: „Myślę, że Wenezuela powinna pokazać swoją własną narrację, aby naprawdę zmieniła zdanie ludzi”.

Thomas Shannon, były czołowy dyplomata w Departamencie Stanu USA, obecnie doradca w waszyngtońskiej firmie prawniczej Arnold & Porter, powiedział, że Lula „naprawdę podkopał podejście administracji Bidena – które mogło odnieść pewien sukces – przekonując Maduro, że nie „nie trzeba niczego dawać opozycji”.

Maduro stoi w obliczu śledztwa Międzynarodowego Trybunału Karnego w sprawie możliwych zbrodni przeciwko ludzkości, a za jego głowę wyznaczono nagrodę w wysokości 15 mln USD za zarzuty o narkoterroryzm. Zapewnił jednak również dwustronne spotkania w Brasílii z lewicowymi przywódcami Argentyny i Kolumbii, a także Lulą.

Żaden z nich nie skrytykował publicznie represji politycznych i złego zarządzania gospodarką w Wenezueli, które wywołały exodus 7 mln uchodźców. Tylko lewicowy przywódca Chile i konserwatywny prezydent Urugwaju wyrazili zaniepokojenie łamaniem praw w Wenezueli, Maduro szybko odrzucił uwagi.

Brazylijski dyplomata powiedział, że Lula prywatnie poruszył z Maduro kwestię wyborów w Wenezueli. „Ważną rzeczą było zebranie tych prezydentów razem” – powiedział. „Przez lata mieliśmy sytuację, w której niektórzy odmawiali przebywania w tym samym pokoju co inni”.

Administracja Bidena odeszła w zeszłym roku od nieudanej strategii ery Trumpa polegającej na sankcjach „maksymalnego nacisku”, mających na celu wymuszenie zmiany reżimu w Caracas. W listopadzie umożliwiło to Chevron wznowienie ograniczonego eksportu ropy z kraju, co miało skłonić Maduro do wznowienia rozmów z opozycją.

Koncesja USA była następstwem wstępnego porozumienia między rządem Maduro a opozycją w rozmowach prowadzonych przez Norwegię, że 3 miliardy dolarów zamrożonych wenezuelskich funduszy trzymanych na zachodzie powinno zostać wydane na projekty humanitarne.

Jednak pół roku później fundusze wciąż nie zostały odblokowane, rozmowy nie zostały wznowione, a czas na negocjacje, które mogłyby zwiększyć szanse na przeprowadzenie wolnych wyborów prezydenckich w przyszłym roku, jest coraz krótszy.

Nie wyznaczono daty głosowania, ale w obliczu zamieszania w opozycji Maduro zasugerował, że może przyspieszyć głosowanie.

„Maduro nie czuje presji, by usiąść po stronie opozycji i negocjować warunki wyborów” – powiedział Ryan Berg, dyrektor programu dla obu Ameryk w think-tanku CSIS w Waszyngtonie. – Tym bardziej, że teraz region skupia się wokół niego.

Maduro przetrwał lata zachodniego ostracyzmu, zwracając się do Chin, Rosji, Turcji i Iranu oraz unikając sankcji, wysyłając ładunki ropy do Azji Wschodniej przez pośredników. Urzędnicy amerykańscy twierdzą, że jego rząd zwiększył budżet państwa, zachęcając do nielegalnego wydobycia złota w lasach deszczowych Amazonii i odbierając część pieniędzy handlarzom narkotyków.

W ostatnich latach Wenezuela dokonała zwrotu wolnorynkowego, pozwalając na większe wykorzystanie dolara amerykańskiego i demontaż niektórych kontroli państwowych. MFW powiedział, że produkt krajowy brutto Wenezueli wzrósł w ubiegłym roku o 8 proc., aw tym roku wzrośnie o kolejne 5 proc., choć z bardzo niskiego poziomu.

UE miała nadzieję wykorzystać dążenie Maduro do uzyskania większej legitymacji, marnując perspektywę unijnej misji obserwacyjnej na przyszłoroczne wybory. Ale dyplomaci w Brukseli przyznają, że nie będą mogli kontynuować, jeśli Caracas nie pójdzie na choćby minimalne ustępstwa polityczne.

„Okno możliwości może wkrótce się zamknąć” – powiedział jeden z wyższych rangą dyplomatów UE. „To kwestia miesięcy”.

Trudność dla USA i UE polega na tym, że po niepowodzeniu sankcji z czasów Trumpa i zachodnich próbach uznania alternatywnego rządu kierowanego przez byłego przewodniczącego Kongresu Juana Guaidó pozostało im niewiele opcji.

„Zaangażowanie z Maduro jest ważne, ponieważ on nie ma zamiaru nigdzie iść” – powiedziała Tamara Taraciuk Broner, ekspert ds. Wenezueli w Dialogu Międzyamerykańskim w Waszyngtonie. „Ale to zaangażowanie nie może być bezpłatne, musi generować zachęty dla władz Wenezueli do postępu w procesie demokratycznym”.

„Ostatnią rzeczą, jakiej potrzebują Wenezuelczycy, jest podniesienie statusu Maduro” – dodała. „Maduro ma swoją własną narrację o tym, co się dzieje i Lula. . . nadał tej narracji większy rezonans”.

Dodatkowe raporty Michaela Poolera z São Paulo