Mężczyźni z przerzutowym rakiem prostaty opornym na kastrację powinni być leczeni przede wszystkim lekami hormonalnymi drugiej generacji, które oferują lepszą odpowiedź na leczenie i dłuższą oczekiwaną długość życia niż chemioterapia. Jednak efekt zależy od tego, jakie mutacje niesie guz pacjenta. Pokazują to wyniki badania ProBio, prowadzonego przez naukowców z Karolinska Institutet w Szwecji. Wyniki opublikowano w Medycyna naturalna.

Co roku w Szwecji u około 2500 mężczyzn diagnozuje się przerzutowego raka prostaty. Początkowo wszyscy są leczeni blokadą testosteronu, aby zapobiec aktywacji receptora androgenowego, genu, który głównie napędza wzrost komórek rakowych. Z czasem komórki rakowe rozwijają oporność i stają się tak zwane oporne na kastrację. Wymaga to stosowania nowych leków – zwykle chemioterapii lub leków hormonalnych drugiej generacji (abirateron/enzalutamid), które hamują receptor androgenowy. Są one nazywane inhibitorami szlaku receptora androgenowego, lub ARPi. Chociaż leki te są dostępne od ponad dekady, do tej pory nie przeprowadzono bezpośredniego porównania z randomizowanym badaniem.

Po raz pierwszy porównaliśmy te metody leczenia ze sobą, a także przeanalizowaliśmy DNA komórek rakowych, aby dowiedzieć się, który lek działa najlepiej u poszczególnych osób”.

Johan Lindberg, starszy badacz, Katedra Epidemiologii Medycznej i Biostatystyki (MEB), Instytut Karolinska

Krwiobieg zawiera tak zwane wolne DNA z komórek, które obumarły, co zdarza się cały czas u zdrowych osób i jest całkowicie normalne. U pacjentów z rakiem część wolnego DNA pochodzi z komórek rakowych i jest nazywana krążącym DNA guza (ctDNA). Poprzez analizę ctDNA można zobaczyć, jakie zmiany lub mutacje występują w guzie danej osoby. Badanie ProBio ma na celu wykorzystanie wiedzy o sygnaturze genetycznej guza w celu zapewnienia najlepszego leczenia. Chodzi o to, aby móc zidentyfikować pacjentów, których guzy są szczególnie wrażliwe lub oporne na określone metody leczenia, poprzez bieżące analizy.

„Tworzy samouczący się system, który stale udoskonala leczenie mężczyzn z przerzutowym rakiem prostaty” — mówi Martin Eklund, profesor epidemiologii na tym samym wydziale. „Gromadzimy również wiedzę na temat tego, które regiony genomu są ważne w przypadku raka prostaty”.

Obecne podbadanie objęło 193 pacjentów z przerzutowym rakiem prostaty opornym na kastrację. Zostali oni losowo wybrani do otrzymania chemioterapii lub ARPi, którą porównano z grupą kontrolną, w której lekarz decydował o najlepszym leczeniu. Grupa ARPi reagowała na leczenie najdłużej (mediana 11,1 miesiąca w porównaniu z 6,9 miesiąca dla chemioterapii i 7,4 miesiąca dla grupy kontrolnej). Przeżycie w grupie ARPi było również istotnie dłuższe – mediana 38,7 miesiąca w porównaniu z odpowiednio 21,7 miesiąca i 21,8 miesiąca.

Skuteczność ARPi różniła się w zależności od profilu genetycznego pacjenta. Na przykład nie było znaczącej różnicy między metodami leczenia w krótkim okresie u pacjentów, których guzy miały mutacje w genie p53, co występuje u około 45 procent mężczyzn z przerzutowym rakiem prostaty. Jednak dane z badania sugerują, że również ta grupa może mieć lepsze przeżycie, jeśli otrzymają ARPi zamiast chemioterapii.

„Nasze badanie pokazuje, że możliwe jest zapewnienie każdemu pacjentowi najlepszego leczenia, biorąc pod uwagę profil genetyczny guza” — mówi Henrik Grönberg, profesor epidemiologii nowotworów, MEB, Karolinska Institutet. „Wszyscy mówią o medycynie precyzyjnej, ale badania takie jak ProBio są potrzebne, aby zrozumieć, w jaki sposób biomarkery mogą pomóc pacjentom”.

W ProBio biorą udział badacze i lekarze z 31 szpitali, z których dziesięć znajduje się w Szwecji, a reszta w Belgii, Norwegii i Szwajcarii. Badanie jest finansowane przez ALF, Swedish Cancer Society, Swedish Research Council oraz firmy farmaceutyczne AstraZeneca i Janssen.

Kilku autorów jest udziałowcami lub członkami zarządu lub wymienili, że otrzymali wynagrodzenie od różnych firm farmaceutycznych. Johan Lindberg jest wymieniony jako wynalazca w szwedzkim wniosku patentowym na metodę wykorzystaną w badaniu, która ma być udostępniona bezpłatnie na licencji GPL 3.0.