Udar mózgu jest drugą najczęstszą przyczyną zgonów na świecie, trzecią co do wielkości w Indiach i główną przyczyną trwałej niepełnosprawności trwającej całe życie. Statystyki pokazują, że co czwarta osoba doświadczy w swoim życiu udaru mózgu, przy czym na całym świecie udar ten zdarza się co pięć sekund. Niepokojące jest to, że mimo że można temu zapobiec, w samym mieście Bengaluru codziennie odnotowuje się prawie 40 nowych przypadków udaru mózgu.

Udar obejmuje kliniczne objawy zaburzeń funkcji mózgu charakteryzujące się nagłą utratą funkcji neurologicznych, którą można łatwo zapamiętać pod skrótem BE FAST, wynikającą z nagłego zablokowania przepływu krwi w 85% przypadków lub krwawienia w 15% obszaru mózgu . Objawy są trwałe i mogą charakteryzować się cechami utrzymującymi się przez 24 godziny lub dłużej, często wynikającymi z upośledzonego dopływu krwi do mózgu skutkującego zawałem (śmiercią komórek). Długotrwałe, chyba że zostaną leczone w trybie nagłym w ciągu 4,5 godziny od wystąpienia objawów lub 24 godziny. TIA (przejściowy atak niedokrwienny) oznacza przejściową dysfunkcję neurologiczną spowodowaną niedokrwieniem (ograniczony przepływ krwi i dotlenienie) bez zawału lub trwałego uszkodzenia spowodowanego niedokrwieniem.

Kiedy dopływ krwi do mózgu jest utrudniony lub dochodzi do krwawienia wewnątrzczaszkowego, neurony, podstawowe komórki mózgu, zanikają. W przodomózgowiu, krytycznym dla przetwarzania złożonych zadań poznawczych, ruchu i percepcji zmysłowej, znajduje się około 22 miliardów neuronów.

Podczas udaru, występującego z szybkością utraty 1,9 miliona neuronów na minutę, dotknięty nim mózg starzeje się o 3,6 roku z każdą godziną pozbawioną leczenia. Udar niedokrwienny prowadzi do nieodwracalnego braku przepływu krwi i dopływu tlenu (niedokrwienia) w określonym obszarze mózgu zwanym „rdzeniem”. Wokół tego rdzenia znajduje się obszar, w którym neurony doświadczają paraliżu; odwracalny składnik niedokrwienny w „półcieniu”.

Wczesne i szybkie leczenie w ciągu pierwszych kilku godzin po udarze często może odwrócić jego skutki i zminimalizować szkody u wielu pacjentów. Doktor Suryanarayana Sharma, starszy neurolog i specjalista ds. udarów, podkreśla pilność podjęcia interwencji w odpowiednim czasie, ubolewając nad brakiem świadomości dotyczącej czasowego charakteru leczenia udaru w Indiach, zwłaszcza w porównaniu z zawałami serca.

Pod auspicjami Krajowego programu rejestracji udarów ICMR-NCDIR w latach 2018–2019 utworzono pięć populacyjnych rejestrów udarów mózgu w pięciu regionach Indii. Celem inicjatywy było ilościowe określenie obciążenia chorobami i wskaźników śmiertelności w różnych grupach demograficznych. Wyniki wykazały, że skumulowane ryzyko udaru było wyższe u mężczyzn niż u kobiet, a mieszkańcy miast byli narażeni na większe ryzyko niż ich koledzy ze wsi. Wysokie ciśnienie krwi okazało się najczęstszym czynnikiem ryzyka. Chociaż tendencja w zakresie zgonów związanych z udarem nie wzrosła w ciągu ostatnich dziesięcioleci, współczynnik umieralności w Indiach pozostaje znacznie wyższy w porównaniu z takimi krajami jak Singapur, Anglia i Szwecja.

Brak świadomości, różnice geograficzne w dostępie do leczenia udaru oraz mity na temat tej choroby w społeczeństwie to przyczyny zwiększonej śmiertelności obserwowanej w Indiach, twierdzi dr Suryanarayana Sharma. Indie stoją przed poważnymi wyzwaniami zdrowotnymi – na nadciśnienie cierpi około 220 milionów osób, a tylko 12 procent z nich potrafi je opanować. Ponadto szacunkowo 77 milionów dorosłych w wieku powyżej 18 lat cierpi na cukrzycę typu 2. Jednocześnie 25 milionów osób zalicza się do grupy osób ze stanem przedcukrzycowym, co zwiększa ryzyko szybkiego rozwoju tej choroby.

Dr Vikram Huded, dyrektor neurologii interwencyjnej wiodącej sieci szpitali w Bengaluru, podkreśla, że ​​dodatkowe czynniki ryzyka w populacji Indii zwiększają znaczne obciążenie związane z wysokim ciśnieniem krwi i cukrzycą. Należą do nich choroby serca, zwężenie tętnicy szyjnej – zwężenie naczyń krwionośnych zaopatrujących mózg – obturacyjny bezdech senny, wysoki poziom cholesterolu, palenie tytoniu, siedzący tryb życia i otyłość. Hindusi mają tendencję do udarów dziesięć wcześniej niż na Zachodzie, zauważa dr Vikram.

Cztery i pół godziny od wystąpienia objawów nazywane jest „złotą godziną” leczenia w nagłych przypadkach za pomocą leków rozbijających skrzepy podawanych regularnie dożylnie. Niedawna analiza wyników leczenia wykazała, że ​​rozpoczęcie leczenia w ciągu 60 minut od wystąpienia objawów zapewnia doskonałe wyniki przy niskim wskaźniku zachorowalności i zgonów. Czas od drzwi do igły liczony jest od chwili przybycia pacjenta z podejrzeniem udaru na oddział ratunkowy w celu podania leku rozbijającego skrzepy o nazwie Alteplaza w ciągu 60 minut, co uważa się za idealne. W 1995 roku wprowadzono lek rozbijający skrzepy (trombolizę) jako doraźną interwencję mającą na celu przywrócenie dopływu krwi do mózgu u pacjentów po udarze, tworząc w ten sposób jedną z interwencji, w której czas ma największe znaczenie, w krótkim czasie. Większość światowych wytycznych dotyczących udaru zaleca obecnie dożylne podanie leku Alteplaza w ciągu 4,5 godziny od wystąpienia objawów, po tym jak obrazowanie mózgu wykluczyło krwawienie mózgowe. W Indiach do tego wskazania dopuszczony jest inny lek, tenekteplaza.

W przypadku udarów obejmujących okluzję spowodowaną zablokowaniem dużych naczyń (początkowych części drzewa dopływu krwi) zaopatrujących mózg, samo dożylne podanie leków rozrywających skrzep jest niewystarczające do rozbicia skrzepu. Lekarze interwencyjni wykonują zabieg polegający na przepuszczeniu specjalistycznego sprzętu przez prowadnik w celu mechanicznego usunięcia skrzepu. Trombektomia mechaniczna jest skuteczna, jeśli zostanie wykonana do 24 godzin od wystąpienia objawów. Doktor Dileep Raghavendra Yavagal, kierownik oddziału neuroendonaczyniowego oraz profesor kliniczny neurologii i neurochirurgii w szpitalach University of Miami i Jackson Memorial Hospitals w USA, opowiada się za wprowadzeniem i globalnym wdrożeniem tej rewolucyjnej metody leczenia w leczeniu udaru. „Załóżmy, że obliczysz liczbę lat niepełnosprawności pozostałych po udarze; mechaniczna trombektomia jest jedną z najbardziej opłacalnych interwencji, która może konkurować z większością opcji leczenia w medycynie i radykalnie zmieniła perspektywy pacjentów po udarze mózgu” – mówi dr Dileep. Pięćdziesiąt procent pacjentów leczonych tą techniką powraca do pracy z pełnym, samodzielnym funkcjonowaniem w ciągu 3-4 miesięcy.

Misja Trombektomia powstała w 2016 roku. Założyciel i przewodniczący misji dr Dileep ma na celu szerzenie świadomości na temat udaru mózgu i zapewnienie dostępu do trombektomii mechanicznej na całym świecie, w tym w Indiach, gdzie istnieje ogromna niezaspokojona potrzeba rozwoju szpitali przystosowanych do leczenia udarów . Misja wykorzystuje podejście do zdrowia publicznego obejmujące propagowanie polityki zdrowotnej, edukację i innowacje.

Fundacją Karnataka Stroke, założoną w celu podnoszenia świadomości na temat udaru, postępów w leczeniu i profilaktyce, kieruje dr GT Subhas, neurolog, który kładzie nacisk na profilaktykę pierwotną, wzywając do wczesnych interwencji, takich jak badania przesiewowe ciśnienia krwi w szkołach, kontrola diety i badania przesiewowe u rodziny historia udaru i choroby dziedziczne.

(Dr Praveen Kumar Kaudlay jest konsultantem hematoonkologiem szczególnie zainteresowanym przeszczepianiem komórek macierzystych w Royal
Wolverhampton NHS Trust, Wielka Brytania. Można się z nim skontaktować pod adresem praveen.kaudlay1@nhs.net)