Przegląd

Mpox (ospa małpia) to choroba zakaźna wywoływana przez wirusa ospy małpiej. Może powodować bolesną wysypkę, powiększone węzły chłonne i gorączkę. Większość ludzi wraca do zdrowia, ale niektórzy poważnie chorują.

Każdy może zachorować na mpox. Rozprzestrzenia się poprzez kontakt z zakażonymi:

• osób poprzez dotyk, pocałunek lub seks
• zwierząt podczas polowania, skórowania ich lub gotowania
• materiałów, takich jak zanieczyszczona pościel, odzież lub igły
• kobiety w ciąży, które mogą przekazać wirusa nienarodzonemu dziecku.

Jeśli masz mpox:

• Powiedz komuś, z kim ostatnio byłeś blisko
• Pozostań w domu, aż odpadną wszystkie strupki i utworzy się nowa warstwa skóry
• Zakryj zmiany i noś dobrze dopasowaną maskę, gdy przebywasz w pobliżu innych osób
• Unikaj kontaktu fizycznego.

Choroba mpox (dawniej małpia ospa) jest wywoływana przez wirusa małpiej ospy (powszechnie określanego w skrócie MPXV), wirusa ospy dwuniciowej z otoczką Ortopokswirus rodzaj w Poxviridae rodzina, która obejmuje ospę wietrzną, ospę krowią, krowiankę i inne wirusy. Dwa klady genetyczne wirusa to klady I i II.

Wirus ospy małpiej wykryto w Danii (1958) u małp trzymanych w celach badawczych, a pierwszym odnotowanym przypadkiem mpox u ludzi był dziewięciomiesięczny chłopiec w Demokratycznej Republice Konga (DRK, 1970). Mpox może przenosić się z osoby na osobę lub czasami ze zwierząt na ludzi. Po wykorzenieniu ospy prawdziwej w 1980 r. i zaprzestaniu szczepień przeciwko ospie na całym świecie, w Afryce Środkowej, Wschodniej i Zachodniej stale pojawiała się ospa. Globalna epidemia miała miejsce w latach 2022–2023. Naturalny rezerwuar wirusa jest nieznany – podatne są różne małe ssaki, takie jak wiewiórki i małpy.

Przenoszenie

Do przeniesienia mpoksu z osoby na osobę może dojść w wyniku bezpośredniego kontaktu z zakaźną skórą lub innymi zmianami, np. w jamie ustnej lub na narządach płciowych; obejmuje to kontakt, który jest

• twarzą w twarz (rozmowa lub oddychanie)
• skóra do skóry (dotykanie lub seks waginalny/analny)
• usta-usta (całowanie)
• kontakt usta-skóra (seks oralny lub całowanie skóry)
• kropelki z dróg oddechowych lub aerozole o krótkim zasięgu w wyniku długotrwałego bliskiego kontaktu

Następnie wirus przedostaje się do organizmu przez uszkodzoną skórę, powierzchnie błon śluzowych (np. jamy ustnej, gardła, oczu, narządów płciowych, odbytu i odbytu) lub przez drogi oddechowe. Mpox może przenosić się na innych członków gospodarstwa domowego i partnerów seksualnych. Większe ryzyko występuje u osób mających wielu partnerów seksualnych.

Przenoszenie mpoxu ze zwierzęcia na człowieka następuje z zakażonych zwierząt na ludzi w wyniku ukąszeń lub zadrapań lub podczas czynności takich jak polowanie, skórowanie, łapanie w pułapki, gotowanie, zabawa zwłokami lub zjadanie zwierząt. Stopień rozpowszechnienia wirusa w populacjach zwierząt nie jest do końca znany i trwają dalsze badania.

Ludzie mogą zarazić się mpoxem przez zanieczyszczone przedmioty, takie jak odzież lub pościel, w wyniku zranienia ostrymi narzędziami w służbie zdrowia lub w miejscach publicznych, takich jak salony tatuażu.

Symptomy i objawy

Mpox powoduje oznaki i objawy, które zwykle pojawiają się w ciągu tygodnia, ale mogą wystąpić 1–21 dni po ekspozycji. Objawy trwają zwykle 2–4 tygodnie, ale mogą utrzymywać się dłużej u osób z osłabionym układem odpornościowym.

Typowe objawy mpox to:

• wysypka
• gorączka
• ból gardła
• ból głowy
• bóle mięśni
• ból pleców
• niski poziom energii
• powiększone węzły chłonne.

U niektórych osób pierwszym objawem mpoxu jest wysypka, podczas gdy u innych mogą wystąpić najpierw inne objawy.

Wysypka zaczyna się jako płaska rana, która rozwija się w pęcherz wypełniony płynem i może swędzić lub boleć. W miarę gojenia się wysypki zmiany wysychają, tworzą się strupy i odpadają.

Niektórzy ludzie mogą mieć jedną lub kilka zmian skórnych, a inni setki lub więcej. Mogą pojawić się w dowolnym miejscu na ciele, np.:

• dłonie i podeszwy stóp
• twarz, usta i gardło
• pachwiny i okolice narządów płciowych
• odbyt.

U niektórych osób występuje również bolesny obrzęk odbytnicy lub ból i trudności podczas oddawania moczu.

Osoby chore na mpox są zakaźne i mogą przenosić chorobę na inne osoby, dopóki wszystkie rany się nie zagoją i nie utworzy się nowa warstwa skóry.

Dzieci, osoby w ciąży i osoby ze słabym układem odpornościowym są narażone na ryzyko powikłań związanych z mpoksem.

Zazwyczaj w przypadku mpoxu jako pierwsze pojawiają się gorączka, bóle mięśni i ból gardła. Wysypka mpox zaczyna się na twarzy i rozprzestrzenia się po całym ciele, sięgając do dłoni i podeszew stóp i rozwija się etapami w ciągu 2-4 tygodni – plamki, grudki, pęcherzyki, krosty. Zmiany zapadają się w środku, po czym pokrywają się strupem. Następnie strupy opadają. Limfadenopatia (obrzęk węzłów chłonnych) jest klasyczną cechą mpox. Niektóre osoby mogą zostać zakażone bez wystąpienia jakichkolwiek objawów.

W kontekście globalnej epidemii mpoxu, która rozpoczęła się w 2022 r. (spowodowanej głównie przez wirus Clade IIb), u niektórych osób choroba zaczyna się inaczej. W nieco ponad połowie przypadków wysypka może pojawić się przed innymi objawami lub w tym samym czasie i nie zawsze rozprzestrzenia się na całe ciało. Pierwsza zmiana może znajdować się w pachwinie, odbycie lub w jamie ustnej lub wokół niej.

Osoby chore na mpox mogą poważnie zachorować. Na przykład skóra może zostać zakażona bakteriami, co prowadzi do ropni lub poważnych uszkodzeń skóry. Inne powikłania obejmują zapalenie płuc, infekcję rogówki z utratą wzroku; ból lub trudności w połykaniu, wymioty i biegunka powodujące poważne odwodnienie lub niedożywienie; posocznica (zakażenie krwi z rozległą reakcją zapalną w organizmie), zapalenie mózgu (zapalenie mózgu), serca (zapalenie mięśnia sercowego), odbytnicy (zapalenie odbytnicy), narządów płciowych (zapalenie żołędzi) lub dróg moczowych (zapalenie cewki moczowej) lub śmierć. Osoby z obniżoną odpornością spowodowaną przyjmowaniem leków lub stanami chorobowymi są obarczone większym ryzykiem poważnej choroby i śmierci z powodu mpoxu. U osób żyjących z wirusem HIV, który nie jest dobrze kontrolowany lub leczony, częściej rozwija się ciężka choroba.

Diagnoza

Rozpoznanie mpox może być trudne, ponieważ inne infekcje i stany mogą wyglądać podobnie. Ważne jest, aby odróżnić mpox od ospy wietrznej, odry, bakteryjnych infekcji skóry, świerzbu, opryszczki, kiły, innych infekcji przenoszonych drogą płciową i alergii związanych z lekami. Osoba chora na mpox może również cierpieć na inną infekcję przenoszoną drogą płciową, taką jak opryszczka. Alternatywnie, dziecko z podejrzeniem mpox może również chorować na ospę wietrzną. Z tych powodów badania mają kluczowe znaczenie, aby ludzie mogli jak najszybciej rozpocząć leczenie i zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się wirusa.

Preferowanym testem laboratoryjnym na obecność mpox jest wykrywanie wirusowego DNA za pomocą reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR). Najlepsze próbki diagnostyczne pobiera się bezpośrednio z wysypki – skóry, płynu lub strupów – pobierając energicznie wymazem. W przypadku braku zmian skórnych badanie można wykonać z wymazu z jamy ustnej i gardła, odbytu lub odbytu. Nie zaleca się badania krwi. Metody wykrywania przeciwciał mogą nie być przydatne, ponieważ nie rozróżniają różnych ortopokswirusów.

Więcej informacji na temat laboratoryjnego potwierdzenia mpox można znaleźć tutaj.

Leczenie i szczepienie

Celem leczenia ospy jest leczenie wysypki, opanowanie bólu i zapobieganie powikłaniom. Wczesna i wspomagająca opieka jest ważna, aby pomóc w opanowaniu objawów i uniknięciu dalszych problemów.

Otrzymanie szczepionki mpox może pomóc w zapobieganiu infekcji. Szczepionkę należy podać w ciągu 4 dni od kontaktu z osobą chorą na mnox (lub w ciągu do 14 dni, jeśli nie ma objawów).

Zaleca się, aby osoby z grupy wysokiego ryzyka zaszczepiły się, aby zapobiec zakażeniu mpoksem, szczególnie w czasie epidemii. To zawiera:

• pracownicy służby zdrowia narażeni na ryzyko narażenia
• mężczyzn uprawiających seks z mężczyznami
• osoby mające wielu partnerów seksualnych
• prostytutki.

Osoby chore na mpox powinny znajdować się pod opieką z dala od innych osób.

W leczeniu ospy zastosowano kilka leków przeciwwirusowych, takich jak tecovirimat, pierwotnie opracowanych do leczenia ospy prawdziwej, a dalsze badania są w toku. Dostępne są dalsze informacje na temat szczepień przeciwko mpox i postępowania w przypadku zachorowań.

Samoopieka i profilaktyka

Większość osób chorych na mpox wraca do zdrowia w ciągu 2–4 tygodni. Rzeczy, które należy zrobić, aby złagodzić objawy i zapobiec zakażaniu innych:

Do

• jeśli to możliwe, zostań w domu i we własnym pokoju
• często myj ręce wodą z mydłem lub środkiem dezynfekującym, szczególnie przed lub po dotknięciu ran
• noś maskę i zakrywaj zmiany chorobowe, przebywając w pobliżu innych osób, aż do zagojenia się wysypki
• utrzymuj skórę suchą i odkrytą (chyba że w pokoju z kimś innym)
• unikaj dotykania przedmiotów we wspólnych przestrzeniach i często dezynfekuj wspólne przestrzenie
• stosuj płukanki ze słoną wodą na rany w jamie ustnej
• bierz kąpiele nasiadowe lub ciepłe kąpiele z sodą oczyszczoną lub solami Epsom na owrzodzenia ciała
• zażywaj dostępne bez recepty leki przeciwbólowe, takie jak paracetamol (acetaminofen) lub ibuprofen.

Nie rób

• popękane pęcherze lub zadrapania, które mogą spowolnić gojenie, rozprzestrzenić wysypkę na inne części ciała i spowodować zakażenie ran; Lub
• gol obszary z ranami, aż strupy się zagoją, a pod spodem pojawi się nowa skóra (może to spowodować rozprzestrzenienie się wysypki na inne części ciała).

Aby zapobiec rozprzestrzenianiu się mpox na inne osoby, osoby chore na mspox powinny izolować się w domu lub w razie potrzeby w szpitalu na czas trwania okresu zakaźnego (od wystąpienia objawów do zagojenia się zmian chorobowych i odpadnięcia strupów). Zakrywanie zmian chorobowych i noszenie maski medycznej w obecności innych osób może zapobiec rozprzestrzenianiu się choroby. Używanie prezerwatyw podczas seksu pomoże zmniejszyć ryzyko zachorowania na mpoks, ale nie zapobiegnie rozprzestrzenianiu się wirusa przez skórę lub usta.

Wybuchy

Po roku 1970 mpoks występował sporadycznie w Afryce Środkowej i Wschodniej (klad I) oraz w Afryce Zachodniej (klad II). W 2003 r. w Stanach Zjednoczonych powiązano ognisko choroby z importowanymi dzikimi zwierzętami (klad II). Od 2005 r. co roku w DRK zgłaszane są tysiące podejrzanych przypadków. W 2017 r. mpox ponownie pojawił się w Nigerii i nadal rozprzestrzenia się wśród ludzi w całym kraju oraz wśród osób podróżujących do innych miejsc docelowych. Dane o przypadkach zgłoszonych do 2021 r. dostępne są tutaj.

W maju 2022 r. epidemia mpoksu pojawiła się nagle i szybko rozprzestrzeniła się w Europie, obu Amerykach, a następnie we wszystkich sześciu regionach WHO, przy czym 110 krajów zgłosiło około 87 tysięcy przypadków i 112 zgonów. Globalna epidemia dotknęła głównie (ale nie tylko) gejów, biseksualistów i innych mężczyzn uprawiających seks z mężczyznami i rozprzestrzeniła się z osoby na osobę za pośrednictwem sieci seksualnych. Więcej informacji na temat globalnej epidemii można znaleźć tutaj, a szczegółowe dane dotyczące epidemii można znaleźć tutaj;

W 2022 r. w obozach dla uchodźców w Republice Sudanu wystąpiły ogniska mopksu wywołanego kladem I MPXV. Nie stwierdzono pochodzenia odzwierzęcego.

Odpowiedź WHO

W dniu 23 lipca 2022 r. globalną epidemię mpox uznano za stan zagrożenia zdrowia publicznego o zasięgu międzynarodowym (PHEIC). WHO opublikowała strategiczny plan gotowości i reagowania w przypadku mpox oraz zestaw dokumentów zawierających wytyczne techniczne. Nadzór, diagnostyka, informowanie o ryzyku i zaangażowanie społeczności mają kluczowe znaczenie dla powstrzymania epidemii i wyeliminowania przenoszenia mpox z człowieka na człowieka we wszystkich kontekstach.

Więcej informacji można znaleźć tutaj. Tutaj znajdują się pytania i odpowiedzi, a także porady dotyczące zdrowia publicznego.