Ustawa dotycząca mrożenia cen energii 2024 r. przewiduje, że na ten cel 14,6 mld zł przekaże jedna spółka – Orlen. – Wskazanie jednego podmiotu do wsparcia projektów pomocowych to ograniczenie jego zdolności inwestycyjnych – mówi dr Katarzyna Obłąkowska z Instytutu Nowej Europy.

• Podpisana przez prezydenta Andrzeja Dudę nowelizacja ustawy dot. wsparcia odbiorców energii wprowadza m.in. gazową składkę na Fundusz Wypłaty Różnicy Ceny za 2022 r. w wysokości 16,5 mld zł.
• Jak mówi dr Katarzyna Obłąkowska, kontrowersje budzi zapis, aby większość tej kwoty pokrył Orlen – dokładnie 14,6 mld zł.
• Katarzyna Obłąkowska zwraca uwagę, że Skarb Państwa nie jest właścicielem nawet większości akcji koncernu. Skutki ustawy odczują zatem prywatni inwestorzy.

Katarzyna Obłąkowska z Instytutu Nowej Europy zaznacza, że koszt zamrożenia cen zostanie pokryty z Funduszu Wypłaty Różnicy Ceny, dzięki tzw. gazowej składce, którą na rachunek funduszu przekażą przedsiębiorstwa wydobywające gaz ziemny.

Orlen zapłaci 14,6 mld zł na zamrożenie cen energii w 2024 r.

W dalszej kolejności, środki finansowe zgromadzone z gazowych składek zostaną przekazane na rachunek Funduszu Przeciwdziałania COVID-19, z którego będą wypłacane wyrównania przedsiębiorstwom energetycznym i sprzedawcom ciepła. Przewidywany koszt tego projektu, czyli w rzeczywistości rekompensat dla przedsiębiorstw energetycznych i sprzedawców ciepła, to 16,5 mld zł. Większość tej kwoty ma pokryć Orlen – 14,6 mld zł.

Katarzyna Obłąkowska podkreśla, że chociaż publicyści i eksperci lubią pisać o „państwowym Orlenie”, w rzeczywistości Skarb Państwa nie jest właścicielem nawet większości akcji koncernu.

Tym samym, podpisana 15 grudnia 2023 r. przez prezydenta Andrzeja Dudę nowelizacja ustawy, której projekt złożyła koalicja rządowa, to tak naprawdę próba sięgnięcia do kieszeni prywatnych inwestorów, zarówno tych mniejszych, jak i dużych podmiotów.

Kolejna kwestia to sama kwota 14,6 mld zł. Orlen w pierwszych trzech kwartałach 2023 r. osiągnął 17,1 mld zł zysku netto. Jak zakłada strategia grupy, większość tej sumy ma zostać przeznaczone na inwestycje w zieloną energetykę, których realizacja była jedną z kluczowych przesłanek do ubiegłorocznych konsolidacji.

– Jeśli ten pomysł dojdzie do skutku, wstrzymane zostaną szeroko zakrojone inwestycje w nisko- i zeroemisyjne źródła energii. Zmniejszając zyski spółki zmniejszamy bowiem zdolności koncernu do realizowania zielonych projektów, jak również przychody podatkowe do budżetu państwa. Ponadto, dojdzie do mocnego, a co najważniejsze, trwałego spadku kursu akcji spółki. Już chwilę po ogłoszeniu projektu ustawy kapitalizacja Orlenu zmniejszyła się blisko 5 mld złotych – komentuje Katarzyna Obłąkowska.

Jej zdaniem ten spadek na giełdzie to tylko wierzchołek góry lodowej konsekwencji szukania pieniędzy na sfinansowanie rządowych projektów w budżetach spółek.

– Może dojść do swego rodzaju niebezpiecznego precedensu. Skoro politycy postanowili nałożyć tej wielkości składkę na jedną konkretną spółkę giełdową, a tak naprawdę na jej akcjonariuszy, to skąd mamy mieć pewność, że za chwilę nie powstanie kolejny program, którego kosztami obciążony zostanie inny podmiot należący do portfela GPW – zastanawia się Katarzyna Obłąkowska.

Koszty pomocowe powinny zostać rozłożone na więcej podmiotów

Ekspertka tłumaczy, że kluczem do budowy prężnej i nowoczesnej gospodarki jest solidaryzm i sprawiedliwy podział kosztów rozwoju.

– Właśnie takie działania wyniosły społeczeństwo Korei Południowej z biedy, a zaangażowanie państwowych instytucji zbudowały siłę gospodarki niemieckiej. Polskę cechuje niski poziom kapitału społecznego, co jest jasną przesłanką do tego, aby wielkie przedsiębiorstwa, które mogą konkurować w gospodarce światowej, były tworzone z udziałem Skarbu Państwa lub przy istotnym wsparciu państwowych instytucji – przekonuje Katarzyna Obłąkowska.

Jej zdaniem szukanie pieniędzy na sfinansowanie rządowych projektów nie powinno oscylować wokół jednego podmiotu.

– Rozłożenie takich ciężarów musi być sprawiedliwe i logicznie uzasadnione. W tym konkretnym przypadku, wystarczyłoby wskazać kilka różnych spółek z branży paliwowo-energetycznej i równomiernie obciążyć je kosztami składki – wskazuje Katarzyna Obłąkowska.

Przypomnijmy, że w grudniu 19 organizacji związkowych z Orlenu napisało list otwarty z protestem przeciwko temu, że spółka ma zapłacić 14,6 mld zł na zamrożenie cen energii.

Przypomnijmy, że w trzecim kwartale 2023 r. podobną opłatę, która objęła tylko jedną firmę w Polsce, zapłaciła Jastrzębska Spółka Węglowa (JSW). W jej przypadku wysokość opłaty sięgnęła 1,6 mld zł.