„Komisja Europejska jest strażnikiem traktatów UE i ma do odegrania rolę w zapewnieniu, że państwa członkowskie UE przestrzegają prawa międzynarodowego i unijnego” – powiedziała Giulia Capitani, doradca ds. polityki migracyjnej w Oxfam Italia. „Powinna stać na straży i chronić podstawowe prawa wszystkich ludzi w całej Europie. Zamiast tego organizacje pozarządowe zajmujące się poszukiwaniem i ratownictwem wypełniają haniebną pustkę pozostawioną na morzu przez państwa członkowskie UE. Zamiast utrudniać im pracę, państwa członkowskie UE powinny zaangażować ich w tworzenie odpowiedniego systemu działań poszukiwawczych i ratowniczych”.

Skarga została złożona przez MSF, Oxfam Italia, SOS Humanity, Association for Juridical Studies on Immigration (ASGI) oraz EMERGENCY. Skarga koncentruje się na nowej włoskiej ustawie 15/2023 i argumentuje, że ustawa ta budzi poważne obawy co do jej zgodności z prawem UE oraz zobowiązaniami państw członkowskich UE wynikającymi z prawa międzynarodowego w zakresie działań poszukiwawczych i ratowniczych na morzu.

Zapobieganie wielu ratunkom

W styczniu 2023 r. Włochy wprowadziły nowy dekret, który wszedł w życie w marcu 2023 r. Ustawa nr 15/2023 zabrania statkom poszukiwawczo-ratowniczym prowadzenia więcej niż jednej akcji ratunkowej na raz, ponieważ przepisy stanowią, że statki poszukiwawczo-ratownicze powinny płynąć w kierunku do wyznaczonego miejsca bezpieczeństwa po zakończeniu akcji ratowniczej bezzwłocznie. Oznacza to, że statki nie powinny udzielać pomocy innym łodziom znajdującym się w niebezpieczeństwie po zakończeniu wstępnej akcji ratunkowej — nawet jeśli na morzu nadal znajdują się ludzie, którzy potrzebują pomocy.

Nowe prawo jest kolejną przeszkodą w szeregu nowych praktyk przyjętych przez włoskie władze, które mają na celu utrudnianie i odstraszanie działań poszukiwawczych i ratunkowych, w tym przydzielanie portów oddalonych o setki mil dalej niż bezpieczne porty w celu wysadzenia ocalałych po akcji ratunkowej. Polityka ta nie jest poparta przepisami, ale stała się powszechną praktyką od grudnia 2022 r., a statkom poszukiwawczym i ratowniczym często przypisywano miejsca bezpieczeństwa w północnych, a nie południowych Włoszech. To znacznie ogranicza ich obecność w strefie poszukiwań i ratownictwa, a osoby, które zostały uratowane – w tym wiele osób potrzebujących pilnej opieki medycznej – spędzają niepotrzebnie dodatkowy czas na morzu

“Każdy dzień spędzamy poza rejonem poszukiwań i ratownictwa—czy to w zatrzymaniu, czy w drodze do odległego portu— naraża życie”, powiedział kierownik operacyjny MSF, Djoen Besselink. “Prawo jest wymierzone w organizacje pozarządowe, ale prawdziwą cenę zapłacą ludzie uciekający przez Morze Śródziemne, którzy znajdą się na łodzi w niebezpieczeństwie”.

Wydłużony czas podróży do bezpiecznych miejsc w północnych Włoszech niesie ze sobą również zagrożenie dla zdrowia fizycznego i psychicznego uratowanych osób na pokładzie.

„Wyznaczanie bezpiecznych miejsc na ponad 1000 kilometrów [about 620 miles] z dala od miejsca akcji ratunkowej szkodzi fizycznemu i psychicznemu samopoczuciu ocalałych” – powiedział Josh, kapitan statku ratunkowego SOS Humanity Ludzkość 1, który chciał być identyfikowany tylko po imieniu. „199 osób, które niedawno uratowaliśmy, w tym kobiety w ciąży i niemowlęta, zostało zmuszonych do przebycia około 1300 kilometrów [about 800 miles] wysiąść we Włoszech, chociaż inne porty włoskie były znacznie bliżej”.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego popiera skargę

Parlament Europejski przyjął dziś rezolucję wzywającą UE do podjęcia działań poszukiwawczych i ratunkowych na Morzu Śródziemnym w celu ratowania życia na morzu. Rezolucja wzywa państwa członkowskie do utrzymania otwartych portów dla statków ratowniczych organizacji pozarządowych, zapewnienia, że ​​schodzenie na ląd odbywa się w najbliższym bezpiecznym porcie, unikania niepotrzebnych opóźnień i zaprzestania kryminalizacji organizacji pozarządowych prowadzących akcje poszukiwawcze i ratownicze.

„Wzywamy Komisję Europejską i państwa UE do poważnego potraktowania tego wezwania Parlamentu Europejskiego i pilnego zainwestowania w ratowanie życia” – powiedział Juan Matías Gil, przedstawiciel ds. poszukiwań i ratownictwa MSF. „Parlament Europejski również [emphasizes] rola Komisji Europejskiej w zapewnianiu wypełniania przez państwa UE ich obowiązków w zakresie poszukiwań i ratownictwa, zgodnie z międzynarodowym prawem morskim. Rezolucja Parlamentu Europejskiego wzmacnia nasz apel do Komisji o podjęcie działań i podjęcie niezbędnych kroków w celu zapewnienia poszanowania praw podstawowych osób znajdujących się w niebezpieczeństwie na morzu oraz utrudniania ratującej życie pracy organizacji pozarządowych na morzu [is stopped]”.

Drastycznie ograniczając ratowanie życia

Pięć organizacji pozarządowych składających skargę uważa, że ​​połączenie tych środków nakłada nieuzasadnione ograniczenia na operacje poszukiwawcze i ratownicze oraz drastycznie ogranicza ich zdolność do ratowania życia na morzu.

„Uratowani ludzie pochodzą z krajów dotkniętych wojnami, zmianami klimatycznymi i łamaniem praw człowieka” – powiedział Carlo Maisano, EMERGENCY’s statek ratunkowy Podtrzymywania życia koordynator. „Często są w wyjątkowo delikatnym stanie, który pogarsza jeszcze więcej czasu spędzonego na morzu. Ponadto praktyka przydzielania odległych portów zwiększa koszty paliwa dla organizacji pozarządowych i uszczupla ich ograniczone budżety, co wpływa na ich zdolność do ratowania życia w przyszłości”.

23 lutego po raz pierwszy zastosowano ustawę 15/2023 – wówczas jeszcze dekret rządowy – kiedy Władze portu w Ankonie powiadomiły MSF o 20-dniowej przerwie pozbawienie wolności zamówić dla niej statek a ostatecznie grzywna w wysokości €5000 [about $5,500]. Kary zostały nałożone za niedostarczenie konkretnych informacji, o udostępnienie których MSF nigdy wcześniej nie był proszony.

Od tego czasu władze włoskie zatrzymały cztery inne humanitarne statki poszukiwawczo-ratownicze prowadzone przez różne organizacje pozarządowe:Aurora, Louise Michel, Sea-Eye 4 i Mare*Go— na 20 dni każdy za naruszenie ustawy 15/2023. To już 100 dni, kiedy zdolności humanitarne w zakresie poszukiwań i ratownictwa były poważnie ograniczone, podczas gdy niebezpieczne przeprawy i wraki statków w środkowej części Morza Śródziemnego trwały nadal.