Prezydent Francji Emmanuel Macron będzie kontynuował w tym tygodniu długo obiecany i niepopularny plan naprawy kosztownego systemu emerytalnego swojego kraju poprzez podniesienie wieku emerytalnego, ryzykując ponowne protesty uliczne i reakcję przeciwników politycznych.

We wtorek jego rząd przedstawi projekt ustawy, która ma wymagać od obywateli Francji przepracowania dwóch lub trzech lat powyżej obecnego wieku emerytalnego wynoszącego 62 lata, aby kwalifikować się do pełnej emerytury. W celu pozyskania poparcia rząd zaproponuje również słodziki, takie jak podwyższenie minimalnej emerytury i ulgi dla osób starszych wykonujących wymagające fizycznie prace.

Jednak w związku z tym, że związki zawodowe zapowiadają strajk przeciwko podwyższeniu wieku emerytalnego, a partie lewicowe i skrajnie prawicowe szykują się do zakwestionowania reform, walka ta ma być sprawdzianem, czy Macron może zrealizować swój program drugiej kadencji. Emerytury stały się dla prezydenta Francji tematem totemicznym, symbolem jego reformatorskich ambicji i zdolności do uchwalania polityki pomimo utraty większości parlamentarnej w zeszłym roku.

Centrowy sojusz Macrona ma obecnie 251 miejsc w Zgromadzeniu Narodowym – poniżej progu 289 potrzebnego do uchwalenia prawa – więc przeforsowanie przepisów stało się trudniejsze.

Nawet sojusznicy Macrona przyznają, że stawka jest wysoka, a potencjał niepokojów społecznych znaczny, ponieważ gospodarstwa domowe już odczuwają presję ze strony gwałtownej inflacji i spowolnienia gospodarczego. Sondaże pokazują, że około 70 procent Francuzów sprzeciwia się podniesieniu wieku emerytalnego.

Widzisz migawkę interaktywnej grafiki. Jest to najprawdopodobniej spowodowane byciem offline lub wyłączoną obsługą JavaScript w przeglądarce.

„Jeśli ta reforma nie przejdzie, prawdopodobnie skomplikuje to drugą kadencję prezydenta, ponieważ niektórzy mogą to postrzegać jako oznakę słabości” – powiedział Marc Ferracci, poseł z partii Odrodzenia Macrona. „Ale nie sądzę, żeby tak się stało. Myślę, że uda nam się coś osiągnąć, nawet jeśli dokładne parametry mogą się zmienić”.

Przebudowa systemu emerytalnego Francji była kluczowym elementem kampanii reelekcyjnej Macrona i następuje po tym, jak wypróbował on inną wersję reformy w 2019 r., która została porzucona podczas pandemii Covid-19.

Francuski prezydent przekonuje, że podniesienie wieku emerytalnego to jedyny sposób na zachowanie systemu, ponieważ w nadchodzących dziesięcioleciach spada stosunek liczby pracujących do emerytów. Wykluczył inne podejścia, takie jak podnoszenie podatków, obniżanie emerytur czy zwiększanie długu publicznego.

„Musimy pracować dłużej” – powiedział w telewizyjnym przemówieniu noworocznym. Celem reformy było „wzmocnienie systemu emerytalnego, który, jeśli nic nie zrobimy, będzie zagrożony, ponieważ będziemy go finansować z długu”.

Rząd argumentuje również, że podniesienie wieku emerytalnego jest potrzebne, aby poprawić stosunkowo słabe wyniki Francji w zakresie zatrzymywania osób starszych na rynku pracy. Jej wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 55-64 lata wynosi 56 proc., w porównaniu ze średnią 59 proc. w krajach UE i 61 proc. w grupie gospodarek rozwiniętych OECD. Tylko około połowa Francuzów nadal pracuje w wieku 62 lat.

Państwowy system emerytalny, który opiera się na finansowaniu świadczeń emerytalnych przez pracowników, będzie miał w tym roku niewielką nadwyżkę budżetową, wynika z niedawnego raportu rządowego zespołu doradców ds. Jednak deficyty są prognozowane w nadchodzącej dekadzie i później, ponieważ liczba pracowników na jednego emeryta spadnie z 2,1 w 2000 r. do 1,7 w 2020 r.

Raport dodał, że bez reform wydatki na emerytury mogłyby ostatecznie zagrozić rządowym celom redukcji deficytu, co oznaczałoby, że Francja naruszyłaby unijne przepisy dotyczące limitu zadłużenia.

Przeciwnicy Macrona nie zgadzają się zarówno z jego diagnozą, jak i lekarstwem na emerytury. Partie lewicowe opowiadają się za obniżeniem wieku emerytalnego do 60 lat i podniesieniem podatków w celu jego sfinansowania. Liderka skrajnej prawicy Marine Le Pen zadeklarowała swój „radykalny sprzeciw” wobec podniesienia wieku emerytalnego i nazwała propozycje Macrona „strasznie niesprawiedliwymi i nieskutecznymi”, zwłaszcza dla pracowników fizycznych, którzy rozpoczynają pracę w młodym wieku.

Jedyną partią opozycyjną, która zasygnalizowała gotowość poparcia projektu ustawy Macrona, jest konserwatywna Les Républicains, która od dawna opowiada się za podniesieniem wieku emerytalnego do 64 lub 65 lat w celu ożywienia finansów publicznych.

Jednak podczas piątkowego spotkania z premier Élisabeth Borne Olivier Marleix, który stoi na czele 62-osobowej grupy LR w Zgromadzeniu Narodowym, przedstawił konkretne żądania, które muszą zostać spełnione, aby zapewnić sobie głosy.

Obejmowały one podniesienie wieku emerytalnego do 64 zamiast 65 lat, przy jednoczesnym stopniowym wydłużaniu czasu pracy wymaganego do uzyskania pełnej emerytury. LR chce również podnieść minimalną miesięczną emeryturę do około 1200 euro z około 900 euro i zastosować tę zmianę zarówno do obecnych, jak i przyszłych emerytów.

„Powiedziałem premierowi, że albo to przejdzie naszymi głosami, albo nie przejdzie wcale” – powiedział Marleix w wywiadzie.

Jeśli nie uda się osiągnąć porozumienia z LR, rząd prawdopodobnie przejdzie do uchwalenia projektu ustawy emerytalnej w drodze dekretu, korzystając z art. 49 ust. 3 konstytucji. Ta taktyka, kiedyś rzadko stosowana, pozwala rządom na ominięcie parlamentu iw efekcie ignorowanie prawodawców, ale pozwala też opozycji na złożenie wniosku o wotum nieufności. Od czerwca rząd Macrona 10 razy zastosował manewr konstytucyjny w sprawie projektów ustaw związanych z budżetem.

„Naszym celem nie jest uruchomienie artykułu 49.3, ale zbudowanie konsensusu w głosowaniu większościowym” – powiedział w zeszłym tygodniu gazecie Le Parisien minister pracy Olivier Dussopt.