Kenijscy naukowcy przyłączyli się do afrykańskich kolegów, apelując o usunięcie barier, które uniemożliwiają im prowadzenie badań DNA.

Swoje spostrzeżenia przedstawili w czasopiśmie American Journal of Human Genetics, pisząc o potrzebie zapewnienia sprawiedliwej i inkluzywnej przyszłości badaniom DNA i starożytnego DNA (aDNA) w Afryce.

Praca, której współautorem był międzynarodowy zespół 36 naukowców z Afryki, Ameryki Północnej, Azji, Australii i Europy, powstała pod przewodnictwem dr Elizabeth Sawchuk z Muzeum Historii Naturalnej w Cleveland oraz dr Kendry Sirak z Uniwersytetu Harvarda.

„Pierwszym krokiem jest omówienie badań afrykańskich prowadzonych w Afryce” – mówi dr Sawchuk, zastępca kuratora działu ewolucji człowieka w Muzeum Historii Naturalnej w Cleveland.

„Wielu afrykańskich naukowców napotyka poważne bariery utrudniające im uczestnictwo w konferencjach genetycznych organizowanych w Ameryce Północnej i Europie, co ogranicza ich możliwość przewodzenia i partnerstwa w badaniach nad DNA i aDNA. Prowadzenie rozmów w Afryce pozwala usłyszeć głosy i perspektywy historycznie marginalizowane”.

DNA starożytnych i żyjących ludów Afryki jest niezwykle istotne dla naukowców badających ewolucję naszego gatunku i historię populacji.

Afryka jest miejscem występowania największej na świecie różnorodności genetycznej człowieka, ale do tej pory zbadano tylko ułamek tej różnorodności.

Jednakże sytuacja ta ulega szybkiej zmianie dzięki postępowi nauki w ciągu ostatniej dekady.

Każdego roku publikowane są nowe dane genomiczne dotyczące dawnych i żyjących mieszkańców Afryki, a badania nad afrykańskim DNA i aDNA mają się znacznie nasilić w ciągu najbliższej dekady.

Jednak mimo rosnącego zainteresowania badaniami naukowymi w Afryce na arenie międzynarodowej, afrykańscy naukowcy nadal są niedoreprezentowani w zespołach badawczych oraz w procesie planowania i realizacji projektów naukowych.

Nowa publikacja jest jednym z rezultatów przełomowych warsztatów „DNAirobi”, które odbyły się w maju 2023 r. w Narodowych Muzeach Kenii i zostały współorganizowane przez naukowców z Muzeum Historii Naturalnej w Cleveland, Narodowych Muzeów Kenii, Uniwersytetu Harvarda i Uniwersytetu Rice’a.

DNAirobi zgromadziło genetyków, archeologów i edukatorów z całej Afryki i świata, aby omówić przyszłość badań DNA i aDNA skupionych na historii populacji na tym kontynencie.

W artykule przedstawiono wyniki tych rozmów i śmiałą wizję tego, jak powinno wyglądać środowisko naukowe za dziesięć lat.

Wśród kenijskich autorów nowego opracowania znaleźli się Fredrick Manthi, Emmanuel Ndiema, Christine Ogola, Eva Aluvaala, George Ayodo, Njeri Gachihi, Abdikadir Kurewa, Chapurukha Kusimba, Emma Mbua, Christina Mutinda i Freda Nkirote.

Pochodzą one z NMK, Kenijskiego Instytutu Badań Medycznych i Uniwersytetu Nauki i Technologii Jaramogi Oginga Odinga.

Dyrektor ds. zabytków, stanowisk archeologicznych i zabytków w Narodowym Muzeum Kenii, dr Fredrick Manthi, powiedział, że w badaniu wzięli udział naukowcy zarówno z globalnej Północy, jak i globalnego Południa, i że badanie to podkreśla potencjalną rolę DNA, a także starożytnego DNA, w zrozumieniu starożytnych i współczesnych populacji ludzkich.

„To zwiększa potrzebę kształcenia większej liczby naukowców afrykańskich, zwłaszcza w zakresie badań nad starożytnym DNA” – powiedział Manthi.

Dr Emmanuel Ndiema, szef wydziału nauk o Ziemi w NMK, stwierdził, że Afrykanie są głównymi posiadaczami wiedzy na temat afrykańskich próbek, danych i kontekstów historycznych.

„Chcemy większego dostępu do badań nad DNA i aDNA oraz zasobów i szkoleń, aby wspierać więcej badań prowadzonych przez Afrykę w przyszłości. Etyczna i sprawiedliwa przyszłość badań nad genomiką w Afryce wymaga inwestowania w całe społeczeństwa i kolejne pokolenie naukowców, pracy, która zajmie dziesięciolecia i będzie miała wpływ wykraczający daleko poza badania genetyczne” – powiedział Ndiema.

Szefowa wydziału archeologii w NMK, dr Christine Ogola, powiedziała, że ​​istnieje potrzeba zbudowania dynamicznego ekosystemu badawczego, w którym afrykańscy naukowcy będą mogli skutecznie kierować badaniami genomicznymi i współpracować w ich zakresie, a także uzyskiwać dostęp do współpracowników, laboratoriów i funduszy niezbędnych do osiągnięcia swoich celów.

„Rozwiązaniem nie jest natychmiastowe budowanie na kontynencie laboratoriów DNA i aDNA skoncentrowanych na historii populacji, których obsadzenie i utrzymanie byłoby obecnie nierealne. Zamiast tego musimy skupić się na budowaniu potencjału i infrastruktury w sposób, który w zrównoważony sposób wspiera przywództwo badawcze”.

W artykule zwrócono również uwagę na wyzwania związane z badaniami DNA i aDNA w Afryce i poza nią oraz omówiono je.

Badanie sekwencji genetycznych, zarówno współczesnych, jak i starożytnych, wymaga dużej ostrożności, ponieważ badania tego typu mogą mieć wpływ zarówno na żywych, jak i umarłych.

Naukowcy są zgodni, że taka praca powinna być efektem sprawiedliwej współpracy, angażować różne grupy odbiorców (w tym społeczności zainteresowane badaniami), obejmować szereg perspektyw i stwarzać możliwości budowania potencjału.

W ciągu ostatniej dekady coraz więcej prac skupiało się na etyce badań genetycznych, jednak nadal trudno jest dostosować ogólne zalecenia dotyczące najlepszych praktyk do konkretnych kontekstów geograficznych.

Opracowanie planu działań na rzecz etycznych badań nad DNA i aDNA w Afryce jest szczególnie trudne, ponieważ na tym kontynencie przeprowadzono mniej badań, a wytyczne opracowane w innych częściach świata nie zawsze sprawdzają się.

Jednak nowy dokument wykracza poza stworzenie zestawu wytycznych dotyczących badań genomicznych specyficznych dla Afryki.

Dr Kendra Sirak, starszy naukowiec w dziedzinie genetyki na Harvard Medical School powiedziała, że ​​wszyscy chcą prowadzić badania, które są sprawiedliwe, angażujące i inkluzywne.

W artykule wskazano, że naukowcy muszą zachować elastyczność i dostosowywać się do nowych wyzwań i możliwości.

Autorzy wskazują kilka „punktów orientacyjnych”, które mają pomóc zespołom w dążeniu do sprawiedliwej i inkluzywnej przyszłości badań genomicznych.

Obejmują one zmianę sposobu i osób, którym przekazujemy wyniki, ponowne zdefiniowanie sprawiedliwych partnerstw oraz skupienie się na podnoszeniu poziomu wiedzy naukowej wśród wszystkich.

Autorzy kończą artykuł apelem do laboratoriów i instytucji finansujących o przeznaczenie większych środków na wsparcie naukowców afrykańskich, bezpośrednio lub we współpracy z instytucjami zapewniającymi szkolenia i możliwości budowania potencjału.