Kanclerz Olaf Scholz wezwał we wtorek prawodawców do czwartego roku z rzędu zniesienia limitów zadłużenia Niemiec, co umożliwi jego rządowi zaciągnięcie wielomiliardowego nowego długu w celu modernizacji gospodarki kraju pomimo kryzysu budżetowego wywołanego orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego.

„Byłoby poważnym i niewybaczalnym błędem zaniedbanie modernizacji naszego kraju w obliczu wszystkich tych palących wyzwań” – powiedział Parlamentowi Scholz, powołując się na utrzymujące się wysokie ceny energii oraz wojny na Ukrainie i na Bliskim Wschodzie.

Następnie wpływowy przywódca opozycyjnych chadeków zasygnalizował, że może być skłonny zaakceptować plan Scholza, co oznacza, że ​​kryzys fiskalny, który nęka Niemcy od dwóch tygodni i grozi rozbiciem trójpartyjnej koalicji rządowej, może zacząć się uspokajać.

15 listopada niemiecki sąd najwyższy odrzucił specjalny fundusz utworzony przez rząd, który przesunął kredyty zatwierdzone w 2020 r. na walkę z pandemią koronawirusa na finansowanie projektów środowiskowych i zielonych technologii. Sąd orzekł, że kredyty zaciągnięte w danym roku na określony cel należy wydać w tym czasie i na oznaczony cel.

Orzeczenie to stworzyło dziurę w budżecie na kwotę 60 miliardów euro, czyli 64,6 miliarda dolarów, i zmusiło rząd Scholza do znalezienia nowego sposobu na zaspokojenie żądań wydatkowych, które jeszcze bardziej nadwyrężyły i tak już rozdrobnioną koalicję między jego centrolewicowymi socjaldemokratami, ekologowie Zieloni i fiskalnie konserwatywni Wolni Demokraci.

Ustawodawcy jeszcze przed wydaniem wyroku sądu planowali przeprowadzenie w piątek głosowania nad przyjęciem przyszłorocznego budżetu. Plan ten został odroczony do czasu, aż rząd będzie mógł wyjaśnić wydatki na bieżący rok. Scholz powiedział, że jego rząd sfinalizuje nowy plan wydatków na 2024 r. „tak szybko, jak to możliwe” i ostrzegł, że będzie on obejmował cięcia wydatków.

Na bieżący rok rząd przygotowuje się obecnie do zwrócenia się do parlamentu o zatwierdzenie około 45 miliardów euro, czyli 49 miliardów dolarów, nowego długu na rok 2023. Aby uzasadnić tę pożyczkę, w dodatkowym budżecie sporządzonym w poniedziałek przytoczono skutki uboczne kryzysu energetycznego wywołane inwazją Rosji na Ukrainę.

Jednak to nadal pozostawi lukę, powodując konieczność bolesnych cięć wydatków o kilka miliardów euro w czasie, gdy oczekuje się, że wysokie ceny energii, uporczywa inflacja i załamanie handlu zagranicznego uderzą w niemiecką gospodarkę.

Częścią budżetu, na którą nie będą miały wpływu cięcia wydatków, jest wsparcie dla Ukrainy. Niemcy są drugim co do wielkości darczyńcą Ukrainy po Stanach Zjednoczonych, a Scholz zapowiedział podwojenie wsparcia Berlina w przyszłym roku do 8 miliardów euro.

To wsparcie ma „istotne znaczenie egzystencjalne” dla Kijowa i dla Europy, stwierdził Scholz. „Będziemy kontynuować to wsparcie tak długo, jak będzie to konieczne”.

Inne ważne zobowiązania dotyczące wydatków obejmują wielomiliardowe dotacje mające na celu przyciągnięcie do Niemiec nowych gałęzi przemysłu, takich jak producenci chipów Intel i TSMC. Obie firmy planowały fabryki w landach wschodnich Niemiec, zwabione częściowo dotacjami rządowymi finansowanymi z funduszu, który został zlikwidowany wyrokiem sądu.

Gubernatorzy dwóch stanów, w których producenci chipów planują budowę, wyrazili pewność, że dotacje zostaną w pełni sfinansowane, ale rząd nie wyjaśnił jeszcze, skąd będą pochodzić pieniądze.

W poniedziałek minister gospodarki i wicekanclerz Robert Habeck wysłuchał przywódców RP 16 niemieckich państw – w tym kilka chadeków – nalegało, aby rząd podtrzymał swoje zobowiązania w zakresie wydatków na projekty mające na celu przyciągnięcie ekologicznego przemysłu i modernizację gospodarki, aby osiągnąć swój cel, jakim jest neutralność pod względem emisji dwutlenku węgla do 2045 r.

Scholz potrzebuje zgody parlamentu na utworzenie dwóch funduszy specjalnych, aby rząd mógł zaciągać pożyczki przekraczające limit określony w konstytucji, która ogranicza roczne zadłużenie do 0,35 procent produktu krajowego brutto.

Przekroczenie tego limitu zadłużenia możliwe jest wyłącznie w sytuacjach nadzwyczajnych, jak miało to miejsce w przypadku zastoju gospodarki na początku pandemii w 2020 r., lub w celu udzielenia pomocy regionowi dotkniętemu klęską żywiołową, jak miało to miejsce w przypadku dotkliwej powodzi, która nawiedziła Dolina Ahr w 2021 roku.

Friedrich Merz, przywódca centroprawicowych chadeków, partii, która wniosła skargę prawną przeciwko funduszom specjalnym zatwierdzonym przez rząd Scholza, wskazał, że jego partia przeanalizuje proponowaną poprawkę, ale nie wydaje się prawdopodobne, aby się jej sprzeciwiła.

Ostrzegł jednak, że jego partia, będąca czołową opozycją wobec socjaldemokratów Scholza, będzie mniej skłonna do wspierania w budżecie na nadchodzący rok większej liczby środków nadzwyczajnych.

„Jeśli rząd federalny jest zdania, że ​​w 2024 r. ponownie powinien mieć nadzwyczajną sytuację nadzwyczajną, to nie uważam tego za zgodne z konstytucją” – stwierdził Merz. „Przynajmniej z dzisiejszej perspektywy.”