Słaba dostępność leków biologicznych i biopodobnych w Polsce pozostaje pod lupą, a decydenci nalegają na wprowadzenie nowych środków dostępności, aby zapewnić korzyści pacjentom potrzebującym zaawansowanych terapii.

Polskie programy lekowe, opracowane przez Ministerstwo Zdrowia i finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, miały na celu zapewnienie dostępu do najdroższych terapii wąskiej grupie pacjentów, zwłaszcza tym najciężej chorym. Decyzję o zakwalifikowaniu do programu podejmuje lekarz w placówce zdrowotnej, która ma kontrakt w tym zakresie, na podstawie szczegółowych kryteriów włączenia do programu, nie gwarantuje to jednak równego dostępu do ograniczonych leków. Rozważana jest przebudowa programów.

„Wprowadzenie programów lekowych wygenerowało pewną liczbę ośrodków specjalizujących się w leczeniu biologicznym. Jednak w miarę upowszechniania się metody okazało się, że ośrodków jest zbyt mało – podkreślał podczas IX Kongresu Wyzwań Zdrowotnych profesor Przemysław Kotyla, ordynator Oddziału Reumatologii Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Sosnowcu.

Potencjalnym rozwiązaniem mogłoby być umożliwienie pacjentom leczenia biologicznego poza szpitalami.

Jak wynika z raportu „Inequalities in Access to Biologic Treatment for Autoimmune Diseases in Europe” około 1,8% chorych na reumatoidalne zapalenie stawów w Polsce miało dostęp do terapii biologicznych. Tymczasem w pozostałych krajach Europy korzysta z nich około 20-25% pacjentów.

Koszt jest królem

Głównym powodem jest to, że leki biologiczne są bardzo kosztownymi terapiami. Stąd w Polsce dostęp do nich zapewniają programy lekowe.

„Polski rynek charakteryzuje się niskim wykorzystaniem leków biologicznych” – powiedział Euractiv Krzysztof Kopeć, prezes Polskiego Związku Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego – Leki dla Polski. „Mimo stopniowo zwiększającej się dostępności leczenia biologicznego w Polsce, w porównaniu z innymi krajami UE korzysta z niego wciąż mniejsza liczba pacjentów” – dodał.

Na rynku dostępne są leki podawane podskórnie, które można z powodzeniem stosować w warunkach ambulatoryjnych. Jednak w przypadku leków podawanych dożylnie pacjenci nadal musieliby korzystać z dostępu do placówki specjalizującej się w terapii dziennej.

Leczenie pozaszpitalne nabiera jeszcze większego znaczenia, gdy weźmie się pod uwagę, że leki biologiczne przywracają pacjentowi zdolność do normalnego funkcjonowania.

Konkurencja i cykle cenowe

Jak podkreśliła podczas konferencji Violetta Zajk, prezes stowarzyszenia na rzecz chorych na choroby reumatologiczne, powiedziała: „W przypadku pacjentów reumatologicznych leki te są często jedynym możliwym ratunkiem, dzięki któremu pacjent może wstać z łóżka. Bardzo często pacjenci są w takim stanie, że w ogóle nie są w stanie funkcjonować.”

Kolejnym argumentem za wyłączeniem niektórych leków biologicznych z programów lekowych jest znaczny spadek cen po wygaśnięciu ochrony patentowej referencyjnych leków biologicznych.

„Firmy farmaceutyczne wprowadzające nowe leki biologiczne zazwyczaj cieszą się monopolem rynkowym przez około dwie dekady” – Kopeć powiedział Euractiv. Po wygaśnięciu monopolu inni producenci rozpoczynają produkcję tych leków.

„Im większa konkurencja na rynku, tym większy spadek cen, z korzyścią dla pacjentów i systemów opieki zdrowotnej” – wyjaśnił Kopeć.

Rynkowa konkurencja znacząco obniża ich ceny, czasem nawet o 80%. Jednak pomimo znacznej obniżki cen tych leków w związku z wejściem na rynek konkurencji leków biopodobnych, dostęp polskich pacjentów do leków biologicznych nie zwiększył się znacząco.

Polska przyszłość leczenia biologicznego

Zdaniem ekspertów bez zmian organizacyjnych nie uda się jednak osiągnąć poziomu dostępności obserwowanego w innych krajach.

Krajowi Producenci Leków wraz z prof. Brygidą Kwiatkowską, konsultantem krajowym w dziedzinie reumatologii i Violettą Zajk, zaapelowali do Ministra Zdrowia o rozszerzenie dostępu do określonych leków biologicznych poza programy lekowe.

Proponują udostępnienie tych leków nie tylko w szpitalach w ramach programów lekowych, ale także w specjalistycznych placówkach opieki ambulatoryjnej, takich jak lokalne przychodnie położone najbliżej pacjenta.

Lek byłby podawany pacjentowi podczas rutynowych badań kontrolnych i wydawany na kontynuację terapii w domu. Takie rozwiązanie odciążyłoby lekarzy leczących pacjentów w stanie krytycznym, hospitalizowanych, a także pacjentów często niesamodzielnych, którzy nie musieliby dojeżdżać do placówek często oddalonych od miejsca zamieszkania tylko po to, aby podać leki.

Ministerstwo Zdrowia zapytane przez Termedia o możliwość udostępnienia leków biologicznych także w przychodniach odpowiedziało, że taka możliwość jest obecnie rozważana. Jednocześnie Ministerstwo podkreśla, że ​​na polskim rynku nie ma obecnie „problemów systemowych” z dostępem do leków biologicznych.

„Minister Zdrowia nie dokonuje zakupu leków ani nie zajmuje się obrotem produktami leczniczymi; jednak zapewnienie polskim pacjentom farmakoterapii jest jednym z priorytetów polityki farmaceutycznej” – napisano.

[By Paulina Mozolewska, Edited by Vasiliki Angouridi, Brian Maguire | Euractiv’s Advocacy Lab]

Przeczytaj więcej z Euractiv