Wybór nowego rządu w Polsce umożliwił krajowi uporanie się z systemem energetycznym zależnym od węgla i dostosowanie kraju do celów UE w zakresie zmian klimatycznych.

Po 8 latach sprawowania władzy skrajnie prawicowa Partia Prawo i Sprawiedliwość (PIS) przegrała w 2023 r. z centroprawicową opozycją. Nowy rząd, chcąc skierować kraj na ekologiczną ścieżkę, stoi przed poważnym wyzwaniem.

„Mamy bardzo trudne warunki, bardzo trudny splot okoliczności, ponieważ ledwo udało nam się osiągnąć cele na rok 2020, w tym cel dotyczący energii odnawialnej” – powiedział polski sekretarz stanu ds. klimatu i środowiska Krzysztof Bolesta przemawiając na konferencji Bloomberg w Brukseli 4 kwietnia Luty.

Węgiel wytwarza 70% energii elektrycznej produkowanej w Polsce, a prawie połowa gospodarstw domowych w kraju wykorzystuje go do ogrzewania. Wydobycie węgla pozostaje ważnym czynnikiem gospodarczym na obszarach wiejskich.

Choć oficjalną datą całkowitego wycofania się z węgla jest rok 2049, wprowadzenie odnawialnych źródeł energii w dalszym ciągu napotyka bariery administracyjne.

W rezultacie, mimo że zamieszkuje zaledwie 8% populacji bloku, kraj ten emituje 12% unijnego CO2. „Musimy działać wszędzie” – wyjaśnia Bolesta.

Priorytety nowego rządu i pozbycie się węgla

Powietrze w Polsce zostało zatrute przez „brudne” paliwo kopalne. Krzysztof Bolesta powiedział: „To priorytet numer jeden, który należy zmienić, ponieważ nie można żyć w kraju, który w zasadzie cię zabija”.

Program „Czyste Powietrze” ma na celu eliminację epizodów smogu w Polsce. Do 2030 r. dysponuje budżetem w wysokości 25 miliardów euro, z czego część pochodzi z UE. Wprowadzi bardziej rygorystyczne standardy, ale także zwiększy inwestycje w odnawialne źródła energii, magazynowanie energii i elektryfikację transportu publicznego na poziomie lokalnym.

Kolejnym priorytetem politycznym nowego rządu jest przedstawienie planu działań na rzecz elektryfikacji kraju, z celem na poziomie 35% do 2030 roku.

W większości sektorów gospodarki elektryfikacja jest uważana za „najlepszą w swojej klasie” ze względu na jej pozytywny wpływ na jakość powietrza. Wzrośnie jednak zapotrzebowanie na moc, które obecnie pokrywają elektrownie węglowe.

„Polska jest w trudnej sytuacji, bo musimy zrezygnować z węgla, unikając jednocześnie przeinwestowania w gaz” – mówi prezes think tanku Forum Energii Joanna Maćkowiak-Pandera.

Rozwiązania dla przejścia

Nowy plan energetyczno-klimatyczny Polski na rok 2030 zakłada osiągnięcie co najmniej 50% udziału energii odnawialnej w produkcji energii elektrycznej i 30% w końcowym zużyciu energii.

Jednak w wyborach powszechnych premier Donald Tusk obiecał osiągnięcie 68% udziału energii odnawialnej do 2030 roku.

„To musi być portfel rozwiązań” – mówi Bolesta i dodaje, że ogrom doprowadzenia Polski do neutralności klimatycznej nie pozwala na natychmiastowe skupienie się na energetyce. W Warszawie oznacza to energię jądrową.

Budowa pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej ma rozpocząć się w 2026 r. i zostać uruchomiona w 2033 r. Miałaby ona znajdować się w pobliżu Choczewa nad Morzem Bałtyckim.

Rząd stawia także na energię wiatrową – technologię wcześniej ograniczaną przez poprzednie rządy, które zakazały budowy turbin ze względu na zbyt małą odległość od obszarów mieszkalnych. Pod naciskiem UE zakaz został złagodzony.

Branża wiatrowa ma nadzieję, że nowy rząd Warszawy jeszcze bardziej obniży wymogi dotyczące minimalnych odległości, podwajając obszar dostępny dla lądowych farm wiatrowych.

Bolesta ogłosiła także, że Polska inwestuje w technologie usuwania dwutlenku węgla i biometan, ze względu na jego znaczący potencjał, jaki tkwi w dużym przemyśle rolniczym.

[Edited by Rajnish Singh and Nikolaus J. Kurmayer]

Przeczytaj więcej z Euractiv