Badania przeprowadzone przez Rutgers ujawniły, że społeczne czynniki genetyczne, czyli wpływ genotypu partnera społecznego na obserwowalne cechy innej osoby, mogą wpływać na ryzyko rozwoju uzależnień i zaburzeń psychicznych w późniejszym życiu.

Mama zawsze mówiła: „Wybieraj przyjaciół mądrze”. Teraz badanie przeprowadzone przez profesora Rutgers Health pokazuje, że miała rację: ich cechy mogą się na ciebie sprowadzić – zwłaszcza te, które są w ich genach.

Przełomowe badanie wykazało, że uwarunkowania genetyczne rówieśników w okresie dojrzewania mogą mieć długofalowe konsekwencje dla indywidualnego ryzyka wystąpienia zaburzeń związanych z używaniem narkotyków i alkoholu, depresji i lęków.

„Genetyczne predyspozycje rówieśników do zaburzeń psychicznych i związanych z używaniem substancji psychoaktywnych są powiązane z ryzykiem wystąpienia u danej osoby tych samych zaburzeń w młodym wieku dorosłym” – powiedziała Jessica E. Salvatore, adiunkt psychiatrii w Rutgers Robert Wood Johnson Medical School i główna autorka badania opublikowanego w Amerykańskie czasopismo psychiatryczne„Nasze dane są przykładem długiego zasięgu społecznych efektów genetycznych” – powiedział Salvatore.

Socjo-genomika – wpływ genotypu jednej osoby na obserwowalne cechy innej – to rozwijająca się dziedzina genomiki. Badania sugerują, że skład genetyczny rówieśników może wpływać na wyniki zdrowotne ich przyjaciół. Aby to sprawdzić, Salvatore i współpracownicy wykorzystali szwedzkie dane krajowe do oceny społecznych efektów genetycznych rówieśników w przypadku kilku zaburzeń psychicznych.

Metodyka badań i wyniki

Mając zanonimizowaną bazę danych ponad 1,5 miliona osób urodzonych w Szwecji w latach 1980–1998, których rodzice urodzili się w Szwecji, pierwszym krokiem było mapowanie osób według lokalizacji i szkoły w okresie ich nastoletnich lat. Następnie badacze wykorzystali rejestry medyczne, farmaceutyczne i prawne dokumentujące używanie substancji psychoaktywnych i zaburzenia zdrowia psychicznego u tych samych osób w wieku dorosłym.

Modele zostały uruchomione w celu oceny, czy predyspozycje genetyczne rówieśników przewidywały prawdopodobieństwo wystąpienia u osób docelowych nadużywania substancji, poważnej depresji i zaburzeń lękowych w wieku dorosłym. Predyspozycje genetyczne rówieśników zostały zindeksowane za pomocą rodzinnych wyników ryzyka genetycznego – spersonalizowanych miar ryzyka genetycznego opartych na historii rodzinnej – dla tych samych schorzeń.

Nawet po uwzględnieniu czynników takich jak predyspozycje genetyczne osób docelowych i rodzinne czynniki społeczno-ekonomiczne, badacze odkryli wyraźny związek między predyspozycjami genetycznymi rówieśników a prawdopodobieństwem rozwinięcia się u osób docelowych uzależnienia od substancji lub zaburzeń psychicznych. Efekty były silniejsze wśród rówieśników ze szkół niż wśród rówieśników z określonych obszarów geograficznych.

W grupach szkolnych najsilniejsze efekty wystąpiły u kolegów z klasy szkoły średniej, szczególnie u tych w wieku od 16 do 19 lat, którzy uczęszczali do tej samej szkoły zawodowej lub przygotowującej do college’u. Efekty społeczno-genetyczne u rówieśników ze szkół były większe w przypadku zaburzeń związanych z używaniem narkotyków i alkoholu niż w przypadku poważnych zaburzeń depresyjnych i lękowych.

Salvatore powiedział, że potrzeba więcej badań, aby zrozumieć, dlaczego istnieją takie powiązania.

„Najbardziej oczywistym wyjaśnieniem, dlaczego predyspozycje genetyczne rówieśników mogą być powiązane z naszym własnym dobrostanem, jest pomysł, że predyspozycje genetyczne naszych rówieśników wpływają na ich fenotyp lub prawdopodobieństwo, że rówieśnicy są również dotknięci zaburzeniem” – powiedziała. „Jednak w naszej analizie odkryliśmy, że predyspozycje genetyczne rówieśników były powiązane z prawdopodobieństwem wystąpienia zaburzenia u osób docelowych, nawet po statystycznym uwzględnieniu, czy rówieśnicy byli dotknięci, czy nie”.

Salvatore powiedział, że jasne jest, jakie znaczenie mają te ustalenia w kontekście interwencji.

„Jeśli chcemy zastanowić się, jak najlepiej zająć się tymi kosztownymi społecznie zaburzeniami, musimy więcej myśleć o interwencjach opartych na sieciach i interwencjach społecznych” – powiedziała. „Nie wystarczy myśleć o ryzyku indywidualnym”.

Badania te podkreślają również znaczenie zakłócania procesów i ryzyka, które rozciągają się na co najmniej dekadę po uczęszczaniu do szkoły, dodała Salvatore. „Wpływy genetyczne rówieśników mają bardzo daleki zasięg”, powiedziała.

Odniesienie: „Efekty genetyczne w środowisku rówieśniczym i etiologia zaburzeń związanych z używaniem substancji, ciężkiej depresji i zaburzeń lękowych w szwedzkiej próbie krajowej” autorstwa Jessiki E. Salvatore, Henrika Ohlssona, Jana Sundquista, Kristiny Sundquist i Kennetha S. Kendlera, 7 sierpnia 2024 r. Amerykańskie czasopismo psychiatryczne.
DOI: 10.1176/appi.ajp.20230358

Badanie zostało sfinansowane przez Narodowe Instytuty ZdrowiaSzwedzka Rada ds. Badań Naukowych oraz finansowanie Avtal om Läkarutbildning och Forskning od Regionu Skåne.