W niedawnym artykule przeglądowym opublikowanym w Pediatriabadacze przedstawili kompleksowy przegląd możliwości leczenia zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) u dzieci i młodzieży.

Badanie: Leczenie ADHD u dzieci i młodzieży: przegląd systematyczny. Źródło zdjęcia: ClareM/Shutterstock.com

Tło

Korzystając z systematycznych przeszukiwań medycznych baz danych, zidentyfikowali 312 badań interwencyjnych w 540 opublikowanych artykułach, w których analizowano interwencje ADHD trwające dłużej niż cztery tygodnie u osób poniżej 18 roku życia, u których klinicznie zdiagnozowano ADHD.

Wyniki obejmowały wskaźniki zdrowotne i psychospołeczne oraz obejmowały badania porównujące grupę interwencyjną z grupami aktywnymi, pasywnymi, z listą oczekujących, placebo lub nieleczonymi.

Znaleźli obiecujące dowody dotyczące rosnącej dostępności kilku metod leczenia, które skutecznie leczą objawy ADHD u osób w wieku szkolnym i młodych populacji, oraz wskazujące, że choć leki nadal stanowią ważną formę terapii, wiążą się z licznymi skutkami niepożądanymi.

Leki stosowane w leczeniu ADHD

W przeglądzie oceniano różne leki stosowane w leczeniu ADHD, w tym tradycyjne stymulanty, takie jak metylofenidat i amfetamina, a także środki niestymulujące.

Badania wykazały, że tradycyjne stymulanty znacznie zmniejszają nasilenie objawów ADHD i szerokie spektrum działania, ale nie wpływają znacząco na upośledzenie funkcjonalne.

Chociaż preparaty metylofenidatu łagodziły objawy i tłumiły apetyt, wiązało się to z większą liczbą działań niepożądanych.

Podobnie preparaty amfetaminy i inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny (NRI) również łagodziły objawy, ale bardziej hamowały apetyt i powodowały więcej działań niepożądanych, podczas gdy agoniści receptorów alfa wiązali się z mniejszą liczbą działań niepożądanych.

Substancje niestymulujące znacząco łagodzą objawy ADHD, szerokie działania i zachowania destrukcyjne, ale nie wpływają znacząco na upośledzenie funkcjonalne.

Bezpośrednie porównania leków wykazały różne wyniki, przy czym niektóre z nich faworyzowały leki pobudzające zamiast niestymulujących. Jednakże łączenie środków niestymulujących ze stymulantami spowodowało dodatkową niewielką poprawę objawów.

Ogólnie rzecz biorąc, stymulanty były bardziej skuteczne w łagodzeniu objawów ADHD i ogólnych środków w porównaniu ze środkami niestymulującymi, z pewnymi różnicami w zakresie skutków ubocznych i dodatkowych korzyści w połączeniu ze środkami niestymulującymi.

Terapie integracyjne, alternatywne lub uzupełniające, takie jak hipoterapia, homeopatia i akupunktura, nie wiązały się z poprawą objawów ADHD ani innymi miarami wyniku.

Terapie behawioralne ADHD

Interwencje psychospołeczne znacząco złagodziły objawy ADHD w ramach różnych podejść, w tym interwencji skierowanych do młodzieży, programów wsparcia dla rodziców i interwencji szkolnych. Jednakże terapie te nie wpłynęły znacząco na destrukcyjne zachowania ani wyniki w nauce.

Programy wsparcia dla rodziców wykazały również poprawę wyników w zakresie łączy szerokopasmowych i zachowań zakłócających, ale nie upośledzenie funkcjonalne.

Interwencje szkolne nie wpłynęły znacząco na objawy ADHD, ale wykazały potencjał poprawy wyników w nauce.

Trening poznawczy nie poprawił znacząco objawów ADHD, ale skutecznie ograniczył zachowania destrukcyjne i usprawnił działania w zakresie łączy szerokopasmowych.

Neurofeedback, w szczególności ukierunkowany na markery EEG, znacząco złagodził objawy ADHD przy minimalnej heterogeniczności, chociaż jego wpływ na zachowania destrukcyjne i upośledzenie funkcjonalne był niejednoznaczny.

Ogólnie rzecz biorąc, odkrycia te sugerują skuteczność interwencji psychospołecznych w łagodzeniu objawów ADHD u młodzieży, przy czym skuteczność jest różna w zależności od różnych podejść i wyników.

Łączenie terapii behawioralnych i leków

Recenzenci odnaleźli kilka badań, w których łączono leczenie psychospołeczne z lekami (głównie atomoksetyną lub środkami pobudzającymi).

Do terapii behawioralnych włączono terapię poznawczo-behawioralną, terapię behawioralną, interwencje humanistyczne, terapię skoncentrowaną na rozwiązaniach i multimodalne terapie psychospołeczne.

W badaniach tych oceniano wpływ dodatkowego leczenia psychospołecznego w porównaniu z samym leczeniem i nie obejmowały grup otrzymujących placebo lub nieleczonych.

Niewiele było dowodów na to, że terapia skojarzona łagodzi objawy ADHD i inne wyniki.

Inne kluczowe ustalenia

Interwencje żywieniowe były na ogół kontrolowane placebo i obejmowały suplementy i inne metody leczenia dietetycznego, które często podawano jako dodatek do środków pobudzających.

Nie było suplementów zawierających kwasy omega-3, które wiązałyby się ze stałą poprawą wyników. Jednakże ogólnie stwierdzono, że interwencje żywieniowe łagodzą objawy ADHD i związanych z nim zachowań destrukcyjnych, bez zwiększania działań niepożądanych.

W badaniu znaleziono ograniczone dowody na to, czy różne typy ADHD lub współistniejące schorzenia psychiczne wpływają na wyniki leczenia. Dane dotyczące obserwacji długoterminowej, zwłaszcza dłuższej niż 12 miesięcy, były nieliczne w przypadku poszczególnych interwencji.

Badania, w tym te oceniające wpływ leczenia multimodalnego, nie wykazały utrzymujących się efektów dłużej niż 12 miesięcy w przypadku różnych interwencji, z wyjątkiem niektórych badań leków.

Wnioski

Przegląd obejmuje wszechstronną analizę metod leczenia ADHD, podkreślając skuteczność różnorodnych interwencji w wielu obszarach.

Leki, w tym stymulanty i niestymulanty, wykazują znaczną poprawę w zakresie objawów ADHD, przy umiarkowanej do wysokiej sile dowodów. Terapie psychospołeczne, neurofeedback i interwencje żywieniowe wykazują różną skuteczność, często z mniejszą siłą dowodów.

Nie stwierdzono, aby łączenie terapii stale poprawiało wyniki. Brakuje badań dotyczących długoterminowych skutków i porównawczej skuteczności, co podkreśla potrzebę przeprowadzenia większej liczby badań w celu podejmowania decyzji dotyczących leczenia i poprawy opieki nad pacjentem.

Autorzy przyznali, że zakres ich przeglądu był ograniczony kryteriami kwalifikowalności, z wyłączeniem niektórych wcześniejszych badań, interwencji psychospołecznych i badań z mniejszą liczebnością próby.

Konieczne są przyszłe badania w celu analizy porównawczej skuteczności różnych metod leczenia za pomocą metod metaanalizy sieci.