Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła wybuch ospy małpiej w Afryce stanem zagrożenia zdrowia publicznego o zasięgu międzynarodowym po raz drugi w ciągu dwóch lat. Jednak perspektywy w tym roku wyglądają inaczej.

Naukowcy udokumentowali skupiska transmisji związane z heteroseksualnym intymnym lub seksualnym kontaktem, co nie było częstą obserwacją podczas wybuchu epidemii w wielu krajach w 2022 r. Te infekcje, zgodnie z artykułem w czasopiśmie JAMAmożna przypisać kladowi 1b wirusa ospy małpiej. Od tego czasu wykryto go w czterech krajach: Burundi, Kenii, Rwandzie i Ugandzie, które wcześniej nie zgłosiły przypadków mpox. Szwecja również zgłosiła jeden przypadek kladu Ib.

Clade1b to nowy odprysk wirusa kladu I. Według WHO, został on po raz pierwszy zgłoszony w Demokratycznej Republice Konga w 2023 r. i rozprzestrzenia się poprzez seks i inne rodzaje bliskiego kontaktu. Trwają badania mające na celu zrozumienie właściwości tego nowego szczepu.

„Niektórzy urzędnicy służby zdrowia publicznego odnoszą się do kladu Ib jako mającego potencjał pandemiczny, osąd ten powtarzają doniesienia medialne. Chociaż informacje są nadal ograniczone, klad Ib przenosi się inaczej i może się jeszcze bardziej zmienić w miarę rozprzestrzeniania się przypadków”, czytamy w artykule JAMA.

Wirus ospy małpiej został sklasyfikowany na klady I i II. Klady to grupa organizmów składająca się ze wspólnego przodka i jego potomków. Klad I jest endemiczny dla Afryki Środkowej, podczas gdy klad II był wcześniej znany jako klad zachodnioafrykański i dzieli się na podklady: klad IIa i klad IIb. Klad IIb był przyczyną wybuchu epidemii w wielu hrabstwach w 2022 r.

Szacuje się, że klad I powoduje cięższą chorobę i wyższą śmiertelność niż klady IIa i IIb. Klad I wiąże się ze śmiertelnością do 10 procent, podczas gdy klad IIa ma śmiertelność mniejszą niż 1 procent.

Niektóre raporty sugerują, że ryzyko śmiertelności kladu Ib może wynosić nawet 5 procent u dorosłych i 10 procent u dzieci. Istnieją również raporty o poronieniach.

„Biorąc pod uwagę te wzorce demograficzne, wydaje się prawdopodobne, że nowe sposoby transmisji, takie jak kontakty domowe i kontakty heteroseksualne w przypadku kladu Ib, w znacznym stopniu przyczyniają się do rozprzestrzeniania, co wymaga zupełnie innego podejścia do oceny i ograniczania ryzyka w porównaniu z epidemią z 2022 r.”, czytamy w artykule JAMA.

Wirus małpiej ospy został po raz pierwszy odkryty w 1958 r. podczas epidemii w ośrodku dla zwierząt w Kopenhadze w Danii. Pierwszy przypadek u człowieka wykryto u dziewięciomiesięcznego chłopca w Demokratycznej Republice Konga w 1970 r.

Historycznie rzecz biorąc, MPox była chorobą odzwierzęcą, która rzadko przenosiła się z człowieka na człowieka i do 2022 r. występowała głównie w regionach Afryki, jak wynika z badania z 2023 r. opublikowanego w czasopiśmie PNAS. Naukowcy nie są pewni, co spowodowało nieoczekiwane rozprzestrzenienie się w 2022 r. Podejrzewają, że w grę mogą wchodzić czynniki behawioralne i środowiskowe. Możliwe jest również, że wirus adaptuje się do nowego gospodarza.

Zakażenia kladem IIb po raz pierwszy zgłoszono w Nigerii. Od 2017 r. klad ten powodował zakażenia w Wielkiej Brytanii, Izraelu, Singapurze, Stanach Zjednoczonych, Francji, Niemczech, Portugalii, Włoszech, Portugalii, Australii i Indiach.

Wirus kladu IIb został dodatkowo sklasyfikowany na linie A.1, A.1.1, A.2, A.2.1, A.2.2, A.3 i B.1. Podczas gdy większość krajów zgłosiła przypadki ospy małpiej związane z linią kladu IIb–B.1, izolaty w Indiach były głównie kladami IIb–A.2 i kladu IIb–A.2.1, zgodnie z badaniem z 2024 r. opublikowanym w czasopiśmie Medycyna zakaźna.

Inne badanie z 2023 r. odnotowało zmieniającą się naturę wirusa ospy małpiej. Badania wykazały, że mediana wieku pacjentów wynosiła 37 lat, a kontakt skóra do skóry podczas seksu był dominującym mechanizmem przenoszenia mpox w Hiszpanii.

Wirus coraz częściej atakuje osoby dorosłe, a rozprzestrzenianie się choroby zaczęło się również odbywać poprzez nietypowe drogi przenoszenia drogą płciową.

Wirus ospy małpiej jest wirusem DNA i wykazuje wolniejsze tempo ewolucji w porównaniu do wirusów RNA, takich jak HIV. Jednak naukowcy podkreślili, że wirus przechodzi mikroewolucję, aby przystosować się do ludzkich gospodarzy. Badanie z 2022 r. w czasopiśmie Granice mikrobiologii zasugerowano, że wirusy najprawdopodobniej przeszły mikroewolucję w latach 2017–2022, stopniowo gromadząc mutacje w kluczowych białkach, co doprowadziło do wybuchu epidemii obejmującej wiele krajów w 2022 r.

Ponadto badacze podejrzewali również, że wirus może gromadzić mutacje z powodu interakcji między gospodarzem a wirusem. Pozostaje pytanie, czy te mutacje są bierne, czy też odgrywają rolę w powodowaniu choroby.

Według WHO, w ciągu pierwszych sześciu miesięcy 2024 r. zgłoszono 1854 potwierdzone przypadki w regionie afrykańskim WHO. Spośród tych potwierdzonych przypadków w regionie afrykańskim WHO w 2024 r. 95 procent można powiązać z Demokratyczną Republiką Konga.

Odnotowano już ponad 15 000 przypadków klinicznie zgodnych z chorobą i ponad 500 zgonów, co przekracza liczbę przypadków odnotowanych w Demokratycznej Republice Konga w 2023 r.