Odwrócona hipoteka to nazwa usługi, która polega na wypłacaniu klientowi dożywotniej renty przez instytucję finansową w zamian za przeniesienie na nią prawa własności nieruchomości. Klient w umowie notarialnej zostaje jednocześnie objęty gwarancją dożywotniego zamieszkania we wskazanym lokalu. Na podstawie danych od organizacji funduszy hipotecznych, które należą do Związku Przedsiębiorstw Finansowych (ZPF), związek oszacował jak ten rynek rozwijał się od 2010 do 2022 roku.

Jak wynika z raportu w okresie 2010 – 2022 fundusze hipoteczne należące do ZPF wypłaciły klientom renty dożywotnie w łącznej kwocie 29,5 mln zł. „Pieniądze otrzymywane dodatkowo przez seniorów stanowią zwykle nawet połowę ich miesięcznych dochodów z tytułu emerytur z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych” – podaje ZPF.

– Zgodnie z danymi ZUS największy odsetek wypłacanych emerytur w 2022 r. mieścił się w przedziale 1800-2200 zł miesięcznie. Kwoty te nie pozwalają osobom starszym na pokrycie wydatków związanych z bieżącym utrzymaniem, dlatego tak istotny staje się dopływ środków z renty dożywotniej – wskazuje Katarzyna Brzeska – Miksa, Prezes Funduszu Hipotecznego FAMILIA.

Z raportu ZPF wynika, że klientami funduszy hipotecznych są najczęściej seniorzy w przedziale wiekowym 75 – 80 lat. Na koniec 2022 r. średni wiek klienta wyniósł 76,5 roku. To około trzy lata mniej niż w 2016 roku.

– Zainteresowanie otrzymywaniem dożywotniej renty rośnie wśród coraz młodszych osób. To w dużej mierze efekt rosnących kosztów życia – mówi Katarzyna Brzeska – Miksa.

Robert Majkowski, prezes Funduszu Hipotecznego DOM, wskazuje, że renta dożywotnia może „odciążyć polski system emerytalny oraz senioralne portfele, zwłaszcza w okresie szalejącej inflacji”.

– Liczba podpisywanych umów rośnie, ale czekam na czasy, w których hipoteka odwrócona będzie rozwiązaniem powszechnym – mówi Majkowski.

Z danych ZPF wynika, że renta dożywotnia najbardziej rozpowszechniła się w województwie mazowieckim. Według danych na koniec zeszłego roku znajdowało się w nim 28 proc. wszystkich nieruchomości, które zarządzane są przez fundusze. Na drugim miejscu jest województwo pomorskie (12 proc.), a na trzecim – śląskie (9,9 proc.).

Łączna wartość nieruchomości zarządzanych przez fundusze hipoteczne wyniosła na koniec 2022 r. 149,2 mln zł. Średnia powierzchnia pojedynczej nieruchomości objętej umową o rentę dożywotnią to 52,1 mkw.

Przy okazji publikacji raportu na temat odwróconej hipoteki ZPF przytacza wyniki badań przeprowadzonych przez nich i Instytut Rozwoju Gospodarczego SGH w sprawie emerytur. Wynika z nich, że prawie trzy czwarte Polaków uważa, że świadczenia nie zapewnią odpowiedniego poziomu życia. Jednocześnie 44 proc. ankietowanych twierdzi, że nie podejmuje żadnych działań, by zwiększyć swoje dochody na emeryturze.

ZPF wskazuje, że rośnie odsetek Polaków, którzy na emeryturę oszczędzają. W 2022 r. 12,0 proc. respondentów deklarowało, że regularnie oszczędza dodatkowe środki na emeryturę. W średnim terminie można zaobserwować w tym obszarze trend wzrostowy – w 2008 r. oszczędzanie na emeryturę deklarowało jedynie 2,5 proc. ankietowanych.

– Popularność hipoteki odwróconej w Polsce jest coraz większa. Wciąż jednak skala rozwoju tego rynku jest znacznie niższa od rynków Europy Zachodniej, np. Wielkiej Brytanii. Na hipotekę odwróconą warto patrzeć w szerokiej perspektywie i widzieć w niej nie tylko usługę wspierającą senioralny budżet, ale przede wszystkim jeden z elementów długofalowej polityki bezpieczeństwa finansowego osób starszych – mówi Marcin Czugan, Prezes Związku Przedsiębiorstw Finansowych.