TALLINN, Estonia (AP) – Czterej mężczyźni oskarżeni o masakra w moskiewskim teatrze zostali zidentyfikowani przez władze jako obywatele Tadżykistanu i stanowią część tysięcy osób migrujących co roku do Rosji z najbiedniejszych byłych republik radzieckich, aby wydostać się z marginesu egzystencji.

Oprócz skrajnej biedy w Tadżykistanie panują napięcia religijne. Twardi islamiści byli jedną z głównych sił sprzeciwiających się rządowi podczas wojny domowej w latach 90., która spustoszyła kraj. Bojownicy przyznają się do odpowiedzialności za Moskwę masakra, w której zginęło 139 osób – oddział grupy Państwa Islamskiego w sąsiednim Afganistanie – według doniesień licznie rekrutuje się z Tadżykistanu.

Czterej podejrzani zostali postawieni w stan oskarżenia przed moskiewskim sądem późną niedzielę zarzuty terroryzmu wyglądało na to, że zostali pobici lub ranni w czasie zatrzymania. Jednego przywieziono na wózku, ubranego jedynie w szpitalną koszulę.

Prezydent Rosji Władimir Putin w poniedziałek określił podejrzanych jako „radykalnych islamistów” i powtórzył oskarżenie, że Ukraina mogła odegrać pewną rolę pomimo swoich zdecydowanych zaprzeczeń.

Oto spojrzenie na ludzi, grupy bojowników i historię polityczną związaną z atakiem w Moskwie:

PODEJRZANI

Najstarszym oskarżonym jest Dalerdzzon Mirzojew, lat 32, który prawdopodobnie przebywał w Rosji nielegalnie. Pokazano go siedzącego w szklanej klatce na sali sądowej z podbitym okiem i posiniaczoną twarzą.

Według doniesień Mirzojew uzyskał trzymiesięczne zezwolenie na pobyt w Nowosybirsku, które jednak utraciło ważność. W nagraniu wideo z przesłuchania udostępnionym w rosyjskich mediach społecznościowych podobno twierdzi, że niedawno mieszkał w moskiewskim hostelu z innym podejrzanym. Sąd stwierdził, że jest żonaty i ma czworo dzieci, ale nie jest jasne, czy był zatrudniony.

Saidakrami Murodali Rachabalizoda (30 l.) najwyraźniej jest bezrobotny. Według rosyjskich doniesień prasowych był zarejestrowany jako mieszkaniec Rosji, ale nie pamięta, w jakim mieście. Kiedy pojawił się w sądzie, miał niezdarnie zabandażowaną głowę po tym, jak według doniesień rosyjscy funkcjonariusze odpiłowali mu jedno ucho.

Shamsidin Fariduni (25 lat) najwyraźniej miał najbardziej stabilne życie spośród czterech podejrzanych. Zarejestrowany był w Krasnogorsku, na przedmieściach Moskwy, gdzie doszło do zabójstw, i pracował w fabryce podłóg. Podobno powiedział przesłuchującym, że za przeprowadzenie ataku zaproponowano mu 500 000 rubli (około 5425 dolarów), co stanowi równowartość około 2,5 roku średniej pensji w Tadżykistanie.

Mukhammadsobir Fayzov, lat 19, został przywieziony na salę sądową na wózku inwalidzkim z założonym cewnikiem i uszkodzonym lub brakującym jednym okiem, po czym wydawało się, że traci przytomność. Pracował jako praktykant w zakładzie fryzjerskim w podupadającym mieście Iwanowo, w którym mieściły się zakłady tekstylne, ale według doniesień odszedł z tej pracy w listopadzie.

NAPIĘCIA ISLAMSKIE W TADŻYKISTANIE

Szacuje się, że aż 1,5 miliona tadżyckich migrantów przebywa w Rosji po ucieczce przed biedą i bezrobociem, które nękają ich śródlądowy, górzysty kraj. W Tadżykistanie występują różnorodne zasoby mineralne, ale rozwój przemysłu jest powolny, między innymi z powodu spóźnionych inwestycji zagranicznych i słabych danych geologicznych.

Chociaż prawie 10 milionów mieszkańców to w przeważającej mierze muzułmanie, napięcia związane z islamem są powszechne.

Islamiści byli głównym przeciwnikiem podczas wojny domowej w latach 1992–1997, w której rząd zabił aż 150 000 ludzi i zdewastował gospodarkę. Po zakończeniu wojny prezydent Tadżykistanu Emomali Rahmon podjął kroki mające na celu drastyczne ograniczenie wolności religijnych.

Rząd ograniczył liczbę meczetów, które można było zbudować, zakazał kobietom i dzieciom poniżej 18 roku życia w ogóle uczęszczania do meczetów oraz zakazał nauczania religii dzieci poza domem. Krytycy twierdzą, że ograniczenia zachęcały ludzi do zwracania się za pośrednictwem Internetu do podziemnych i radykalnych frakcji muzułmańskich.

Tadżykistan nie wydał żadnego oficjalnego oświadczenia w sprawie aresztowania czterech mężczyzn podejrzanych o udział w ataku. Służba prasowa swojego rządu zacytowała jednak Rahmona, który podczas rozmowy telefonicznej powiedział Putinowi, że „terroryści nie mają ani narodowości, ani ojczyzny, ani religii”.

PAŃSTWO ISLAMSKIE VS. ROSJA

Większość ataków związanych z islamskimi ekstremistami, które dotknęły Rosję w ciągu ostatniego ćwierćwiecza, została dokonana przez czeczeńskich separatystów, jak na przykład zajęcie szkoły w Biesłanie w 2004 r., w którym zginęło ponad 300 osób – lub zrzucono na nich winę, jak w przypadku zamachów bombowych na mieszkania w 1999 r., które wywołały drugą Wojna rosyjsko-czeczeńska.

Jednak do ataków, które rozpoczęły się w 2015 r., przyznało się Państwo Islamskie lub jemu przypisano. Grupa sprzeciwiała się interwencji Rosji w Syrii, gdzie Moskwa starała się przechylić szalę na korzyść sił prezydenta Bashara Assada.

Rząd USA oświadczył, że posiada dane wywiadowcze potwierdzające, że za weekendowy atak w Moskwie odpowiada Państwo Islamskie.

Po ogłoszeniu przez IS kalifatu w dużej części Syrii i Iraku w czerwcu 2014 r. tysiące mężczyzn i kobiet z całego świata dołączyło do tej grupy ekstremistycznej. Wśród nich znalazły się tysiące osób z byłego Związku Radzieckiego, w tym setki z Tadżykistanu.

Jedną z najbardziej znanych postaci, które dołączyły do ​​IS, był Gulmurod Khalimov, który był oficerem sił specjalnych Tadżykistanu, zanim w 2015 roku uciekł i dołączył do IS w Syrii. W 2017 roku rosyjskie wojsko poinformowało, że Khalimov zginął w rosyjskim nalocie w Syrii.

IS przyznało się do zamachu bombowego na rosyjski samolot pasażerski przewożący turystów z egipskiego kurortu Szarm al-Szejk w 2015 r. Dwa lata później twierdziła, że ​​stoi za samobójczym zamachem bombowym na metro w Petersburgu, w którym zginęło 15 osób.

Dwa tygodnie przed masakrą w moskiewskim teatrze rosyjscy urzędnicy oświadczyli, że wymordowali członków komórki IS, która planowała atak na synagogę. Na początku miesiąca doniosła o zabiciu sześciu bojowników Państwa Islamskiego w regionie Inguszetii sąsiadującym z Czeczenią.

___

Bassem Mroue w Bejrucie w Libanie wniósł swój wkład w powstanie tego raportu.