Była dziennikarka New York Timesa, Isabel Wilkerson, opublikowała „Kastę” w 2020 r., po zamordowaniu w 2012 r. nieuzbrojonego nastolatka z Afroamerykanów imieniem Trayvon Martin, w czasie, gdy konwencjonalne „rozmowy o rasie” po prostu nie wydawały się wystarczająco dokładne, aby utrzymać nieuzbrojony strach , wściekłości i odruchowej przemocy, które symbolizowała jego śmierć. W swojej książce Wilkerson powiązała systemowy antyrasizm wobec Czarnych w Ameryce z podobnymi strukturami na całym świecie i w całej historii, nawiązując krwistoczerwoną nić pomiędzy Jimem Crowem, przekonaniami z czasów nazistowskich na temat eugeniki i eksterminacji oraz wielowiekowymi hierarchiami w Indiach których najniżsi z najniższych – niegdyś zwani Nietykalnymi, obecnie znani jako Dalitowie – są spychani na najbardziej poniżające stanowiska w kraju i poniżający status społeczny.

Spostrzeżenia Wilkersona były błyskotliwe i skomplikowane, a wprowadzenie ich w życie na ekranie nie jest dla osób o słabych nerwach: DuVernay, mądrze, nie wygłosił gadatliwego, ilustrowanego wykładu. Zamiast tego uczyniła Wilkersona bohaterką dramatu, który obejmuje nie tylko fascynujące intelektualne polowanie na detektywa, ale także uniwersalną historię o traumie, stracie, uzdrowieniu i rodzinie.

W sercu tej pojemnej, czasem luźnej narracji znajduje się Aunjanue Ellis-Taylor, która gra Wilkersona w oszałamiającym głównym przedstawieniu, które wzywa ją do zachowania stoickiej i nieugiętej jednej chwili, a chwiejnej bezbronności w następnej. „Origin” zaczyna się, gdy Wilkerson opiekuje się starszą matką i przeżywa szokująco nagłą stratę kolejnego członka rodziny; ten smutek podąża za nią, gdy stara się wyjaśnić – sobie bardziej niż komukolwiek innemu – dlaczego rasa nie jest odpowiednia, aby zawierać historie, które opowiadamy o sobie i innych. Ta misja zabierze ją do Niemiec, Indii i amerykańskiego Środkowego Zachodu; przeniesie także widzów do Berlina i Południa Ameryki lat 30. XX wieku.

I zabierze ją na zjazd rodzinny, podczas którego Wilkerson prowadzi jedną z kilku zabawnych i pouczających rozmów ze swoją kuzynką Marion, którą z ciepłem i chichoczącym dowcipem odgrywa promienna Niecy Nash. Wyśle ją na spotkanie z prawdziwym dalickim uczonym i aktywistą Dhrubo Jyoti, który gra samego siebie, a także na basen w Ohio, który był miejscem notorycznych przypadków segregacji rasistowskiej. Scena, w której Wilkerson rozmawia ze świadkiem tamtych wydarzeń z pierwszej ręki, przypomina film dokumentalny — jest to motyw, którego DuVernay używa z imponującym skutkiem w całym „Origin”, co zdaje się tworzyć nowy język filmowy w ten sam sposób, w jaki Wilkerson próbowała uchwycić i wyrazić nowa koncepcja.

Są momenty, kiedy zastosowana technika sprawia, że ​​film wydaje się zbyt duży, zbyt rozległy, aby był czytelny. Jednak DuVernay — pracujący tutaj ze znakomitym zespołem, w skład którego wchodzi operator Matthew J. Lloyd i montażysta Spencer Averick — trzyma stery nad historią, która nabiera tempa i kumuluje się w miarę kumulowania winiet i spostrzeżeń Wilkersona. Scena z Nickiem Offermanem grającym hydraulika przybywającego, by pomóc Wilkersonowi w domu jej matki, staje się mistrzowskim wykładem niewypowiedzianej ekspresji, gdy Wilkerson zmusza się do odczepienia jego kapelusza „Uczyń Amerykę znów wielką”; otwierająca film sekwencja odtwarzająca śmierć Trayvona Martina powraca z niszczycielską siłą. Najbardziej rozdzierający serce fragment „Origin” przedstawia postać graną przez Audrę McDonald, opowiadającą, jak prosty wybór imienia dla dziecka może przebić się przez niemożliwy do pokonania gmach irracjonalnej nienawiści i dehumanizacji.

Aurę żałoby ogarnia „Origin” – jak mogłoby nie być, biorąc pod uwagę temat Wilkerson i okoliczności jej życia, kiedy go badała? Ale DuVernayowi udaje się wprowadzić radość oraz chwile prawdziwej radości i humoru do przedsięwzięcia, które tętni życiem, ze wszystkimi szczegółami i sprzecznościami. Jako film wykraczający poza gatunek, „Origin” jest duży i odważny, niesforny i całkowicie sam w sobie. Jako dzieło wywołujące głębokie emocje i katharsis, jest to niewątpliwie jeden z najmocniejszych filmów tego sezonu. A jako ćwiczenie wykorzystania kina do stworzenia czegoś nowego – czegoś niemal nie do opisania – to więcej niż zasługuje na tytuł.

PG-13. W okolicznych teatrach. Zawiera materiały tematyczne dotyczące rasizmu, przemocy, niektórych niepokojących obrazów, wulgaryzmów i palenia. 135 minut.