Jak podaje Forum Energii „cena prądu dla gospodarstw
domowych w ostatnich miesiącach miała niewiele wspólnego z realnymi
kosztami jej produkcji. Była utrzymywana sztucznie na niskim poziomie
i traktowana jako interfejs kontaktu z wyborcą”. Koszty mrożenia cen
energii w latach 2022-2023 wyniosły 26,4 mld zł.

Jeśli mrożenie cen zakończy się z końcem tego roku, mogą one
znacznie wzrosnąć. Głównym powodem jest zbyt mała konkurencja w energetyce oraz
przepłacanie przez elektrownie polskim kopalniom za węgiel kamienny w
kontraktach długoterminowych. Według Forum Energii w ubiegłym roku zawierane zostały
podpisane bardzo drogie kontrakty, które kształtują ceny obecnie.

Co zrobić, by prąd nie podrożał o 68 proc.?

Analiza Forum Energii pokazała, że jeśli mrożenie cen
energii elektrycznej zostanie wygaszone, to ceny prądu dla gospodarstw domowych
mogą wzrosnąć w styczniu nawet o 68 proc, a małe i średnie przedsiębiorstwa
zapłacą za energię odpowiednio o 22 i 27 proc. więcej.

Stąd też Forum Energii proponuje pakiet bardziej rynkowych rozwiązań:
bon energetyczny, wsparcie taryf dystrybucyjnych, dodatkowe pieniądze na
poprawę efektywności energetycznej budynków oraz specjalną taryfę na ogrzewanie
budynków energią elektryczną.

Według analityków potencjalna atrakcyjność tych rozwiązań wynika
z tego, że mogą być sfinansowane z pieniędzy Krajowego Planu Odbudowy oraz
z przychodów budżetu państwa ze sprzedaży uprawnień do emisji CO2.

Bon energetyczny – dla kogo?

Bon energetyczny to świadczenie pieniężne skierowane
do gospodarstw domowych, na wzór znanych z tarczy
antyinflacyjnej dodatków osłonowych.

Specjaliści Forum Energii proponują tu trzy możliwości:

• 500 zł dla każdego gospodarstwa domowego, jednak
  bez mrożenia cen energii
• 1040 zł dla najmniej zamożnych gospodarstw
  domowych oraz osób z niepełnosprawnością, bez mrożenia cen energii
• 430 zł dla najmniej zamożnych gospodarstw oraz
  osób z niepełnosprawnością, przy zachowaniu częściowego zamrożenia cen energii dla
  wszystkich gospodarstw domowych.

Największy wzrost kosztów energii elektrycznej występowałby
przy pierwszym wariancie – o 40 proc. Natomiast dwa pozostałe zatrzymałyby
podwyżki na poziomie 10 proc.

Bon energetyczny wprowadzany przez ZUS?

Jak podkreślają autorzy projektu, „decyzja co do wyboru
wariantu jest decyzją polityczną, która powinna być podejmowana
z wrażliwością społeczną, z zachowaniem zasad procesu legislacyjnego
i konsultacji społecznych, na bazie pełnych informacji
o dostępnym budżecie oraz przy podjęciu działań inwestycyjnych”.

Ze względu na dużą liczbę potencjalnych beneficjentów,
do wprowadzenia bonów energetycznych, potrzebny jest sprawny system ich obsługi.
Autorzy projektu wskazują, że tu sprawdziłby się ZUS, który zyskał
doświadczenie przy okazji dystrybucji 500+ czy bonu turystycznego. Natomiast
„nie należy tego zadania powierzać w całości gminom, które
w ostatnich latach zostały zalane dodatkowymi formalnościami związanymi
z rozpatrywaniem wniosków o dodatki osłonowe, węglowe, elektryczne
i paliwowe, co niejednokrotnie prowadziło do paraliżu pracy całych
wydziałów” – podkreślono w opracowaniu.

Konieczne inwestycje w sieci dystrybucyjne oraz nowe taryfy
grzewcze

Według analityków inwestycje
w rozwój i modernizację sieci elektroenergetycznych są obecnie jednym
z ważniejszych powodów rosnących kosztów taryf dystrybucyjnych.
Odblokowanie Krajowego Planu Odbudowy oraz przeznaczenie pieniędzy na inwestycje
daje możliwość odciążenia odbiorców z części kosztów.

Rekomendują zatem zwiększenie
do 10 mld zł kwoty przeznaczonej w KPO na inwestycje
w sieci dystrybucyjne (w stosunku do aktualnie planowanych 4,4 mld
zł), w rozłożeniu na 3 lata. Pozwoli to obniżyć rachunek przeciętnego gospodarstwa domowego o ok. 50 zł rocznie. Inwestycje te zwiększą też możliwości
integracji OZE i obniżą koszty bilansowania. Potrzebne jest również wprowadzenie cyfrowych narzędzi optymalizacji
pracy sieci.

Natomiast biorąc pod uwagę fakt, że podwyżki cen energii
elektrycznej znacząco uderzą w gospodarstwa domowe korzystające
z energii elektrycznej do ogrzewania, proponowane jest wprowadzenie
taryfy grzewczej trójstrefowej, czyli działającej w 3 różnych okresach
zużycia prądu: szczytowym, pozaszczytowym, południowym. Potrzebne jest również
przygotowanie taryfy dedykowanej pompom ciepła. Powinno to znacząco obniżyć
koszty ogrzewania.