Minęło już osiem miesięcy, odkąd Szwecja i Finlandia zadeklarowały zamiar przystąpienia do NATO, co podważyło wieloletnią politykę niezaangażowania tych krajów po pełnej inwazji pobliskiej Rosji na Ukrainę.

Podczas gdy większość członków organizacji chce przyspieszyć członkostwo nowych członków, napięcia i nowy spór między Szwecją a Turcją grożą przedłużeniem tego czasu oczekiwania — być może w nieskończoność.

Wszystkie 30 obecnych państw NATO musi zatwierdzić nowego członka. A Turcja, kluczowy gracz geopolityczny i ojczyzna drugiej co do wielkości armii sojuszu, jest głównym przeciwnikiem członkostwa krajów nordyckich.

Powody sprzeciwu Ankary są złożone, ale koncentrują się głównie na wsparciu Szwecji dla grup kurdyjskich, które Turcja uważa za terrorystów, oraz na embargu na broń, które Szwecja i Finlandia wraz z innymi krajami UE nałożyły na Turcję za ataki na kurdyjskie bojówki w Syria.

Szwecja i Finlandia starają się zmienić sytuację w stosunkach z Turcją, ale wydarzenia ostatnich tygodni grożą zniweczeniem nadziei na postęp.

W sobotę skrajnie prawicowi demonstranci spalili Koran i skandowali antymuzułmańskie hasła przed ambasadą Turcji w Sztokholmie w Szwecji. Ankara natychmiast potępiła ten czyn, a także udzielenie przez Szwecję zezwolenia prawicowemu ugrupowaniu na zorganizowanie demonstracji. Turcja odwołała również zbliżającą się wizytę szefa szwedzkiej obrony, która dotyczyłaby jej członkostwa w NATO.

„Potępiamy z całą mocą nikczemny atak na naszą świętą księgę… Zezwolenie na ten antyislamski akt, wymierzony w muzułmanów i obrażający nasze święte wartości, pod pozorem wolności słowa jest całkowicie nie do przyjęcia” – oświadczyło tureckie MSZ.

Paleniem Koranu kierował Rasmus Paludan, który przewodzi duńskiej skrajnie prawicowej partii politycznej Hard Line. Szwedzkie władze twierdzą, że protest był zgodny z krajowymi przepisami dotyczącymi wolności słowa, ale szwedzcy przywódcy potępili ten akt, nazywając go „przerażającym”.

Protesty Turków w odpowiedzi na podpalenie odbyły się w weekend przed ambasadą Szwecji w Ankarze i jej konsulatem w Stambule.

W osobnym wydarzeniu na początku tego miesiąca Turcja wezwała ambasadora Szwecji po tym, jak prokurdyjska grupa opublikowała w Szwecji wideo przedstawiające kukłę prezydenta Turcji Recepa Tayyipa Erdogana zawieszonego do góry nogami na linie.

Szwedzki premier Ulf Kristersson podobno potępił protest jako akt „sabotażu” przeciwko staraniom tego kraju o członkostwo w NATO.

„Jeśli tak dalej pójdzie, wejście Szwecji do NATO nigdy nie zostanie zatwierdzone przez Turcję” – powiedział w niedzielę Numan Kurtulmus, wiceprzewodniczący rządzącej Partii Sprawiedliwości i Rozwoju Erdogana, AKP.

Szwecja, Finlandia i Turcja podpisały w zeszłym roku trójstronne porozumienie, którego celem jest przezwyciężenie różnic i sprzeciwu wobec członkostwa w NATO.

Jednak Kristersson ze Szwecji powiedział na początku tego miesiąca, że ​​Sztokholm nie może spełnić wszystkich żądań Turcji, w tym wydania kurdyjskich dziennikarzy mieszkających w Szwecji, co zostało zablokowane przez Sąd Najwyższy kraju.

„Turcja potwierdza, że ​​zrobiliśmy to, co obiecaliśmy, ale mówi też, że chce rzeczy, których nie możemy lub nie chcemy im dać” – powiedział Kristersson na konferencji 8 stycznia.

Wyraził jednak przekonanie, że Turcja zatwierdzi kandydaturę jego kraju do NATO. Węgry, których populistyczny przywódca Wiktor Orban przyjaźni się z prezydentem Rosji Władimirem Putinem, są jedynym krajem poza Turcją, który jeszcze nie zatwierdził kandydatury.

Tureccy analitycy twierdzą, że ostatnie gniewne wypowiedzi Ankary mają więcej wspólnego ze zbliżającymi się wyborami w tym kraju 14 maja i uzyskaniem nacisku ze strony innych sojuszników z NATO, zwłaszcza USA, niż cokolwiek innego.

Zarówno spalenie Koranu, jak i kurdyjskie wideo z podobizną Erdogana „utrudniają wyjście z impasu” między Turcją a Szwecją, powiedział George Dyson, starszy analityk w firmie konsultingowej Control Risks.

„Ale”, powiedział CNBC, „impas już tam był. I nie ma to wiele wspólnego ze Szwecją, a więcej z Turcją, która próbuje wycisnąć jak najwięcej z jakiejkolwiek dźwigni na swoich sojusznikach, którą ma ”.

„Chodzi bardziej o stosunki amerykańsko-tureckie” – dodał. „Turcja czuje, że Stany Zjednoczone są dobrymi przyjaciółmi, kiedy potrzebują Turcji, ale nie wtedy, gdy Turcja ich potrzebuje… A przynajmniej taka jest retoryka”.

Timothy Ash, starszy strateg rynków wschodzących w BlueBay Asset Management, uważa, że ​​Turcja wyrządza ogromne szkody swoim zachodnim sojuszom i że NATO może dokonać decydującego wyboru między Turcją a państwami nordyckimi.

„Sięgając [the] wskazuje, że sojusznicy NATO będą musieli wybierać między Turcją a Finlandią/Szwecją? Otrzymuję kalkulację wyborczą od Erdogana, ale ostatecznie zaszkodzi to długoterminowym stosunkom z kluczowymi sojusznikami” – powiedział Ash na Twitterze.

Tymczasem brytyjski analityk bezpieczeństwa i terroryzmu Kyle Orton napisał w poście na blogu, że „Turcja trzyma [Sweden’s] Aplikacja NATO zakładnikiem żądań o [Kurdish militant group] PKK. Po wczorajszym paleniu Koranu w Sztokholmie” – napisał – „Ankara cynicznie próbuje wywierać presję poprzez skandaliczną interwencję w wewnętrzne sprawy Szwecji”.

Istnieją również spekulacje, że Stany Zjednoczone wykorzystają obietnicę swoich odrzutowców F16 – sprzedaż broni, której Ankara od dawna chciała – aby zmusić Turcję do działania. Niektórzy członkowie Kongresu wyrazili sprzeciw wobec sprzedaży w związku ze stanowiskiem Turcji w sprawie nowych kandydatów do NATO.

Rzecznik tureckiego prezydenta Ibrahim Kalin powiedział niedawno, że Szwecja ma od 8 do 10 tygodni na wprowadzenie zmian, których domaga się Ankara, ponieważ turecki parlament może wejść w przerwę przed majowymi wyborami. Szwecja twierdzi, że potrzebuje jeszcze sześciu miesięcy, aby wprowadzić te zmiany.

Niezależnie jednak od harmonogramu, jaki podąży Szwecja, przywódcy Turcji prawdopodobnie utrzymają twarde stanowisko aż do wyborów, wiedząc, że antyzachodnia retoryka i silna postawa nacjonalistyczna zwykle dobrze wpływają na wyborców.

„Podsumowując” – powiedział Dyson – „wątpię, czy wiele się wydarzy przed wyborami w Turcji”.