Na tym zdjęciu z nagrania z monitoringu wyemitowanego przez irańską telewizję państwową kobiety wyciągają 16-letnią Armitę Geravand z wagonu metra w Teheranie w Teheranie, Iran, niedziela, 1 października 2023 r. Basen za pośrednictwem WANA/Reuters

DUBAJ, Zjednoczone Emiraty Arabskie (AP) – Irańska nastolatka, która kilka tygodni temu została ranna w tajemniczym wypadku w teherańskim metrze, nie mając chusty na głowie, zmarła – podały w sobotę państwowe media.

Śmierć Armity Geravand następuje po jej tygodniowym przebywaniu w śpiączce w Teheranie oraz po pierwszej rocznicy śmierci 22-letniego Mahsy Amini, która wywołała wówczas ogólnokrajowe protesty.

Obrażenia, których doznała 1 października, a obecnie jej śmierć, grożą ponownym rozpaleniem powszechnego gniewu, zwłaszcza że kobiety w Teheranie i gdzie indziej w dalszym ciągu przeciwstawiają się obowiązkowemu irańskiemu prawu dotyczącemu chusty na głowę, czyli hidżabu, na znak swojego niezadowolenia z irańskiej teokracji.

„Głos Armity został uciszony na zawsze, uniemożliwiając nam wysłuchanie jej historii” – napisało Centrum Praw Człowieka z siedzibą w Nowym Jorku w Iranie. „Wiemy jednak, że w atmosferze, w której władze irańskie surowo karzą kobiety i dziewczęta za nieprzestrzeganie państwowego prawa dotyczącego przymusowego hidżabu, Armita odważnie pojawiła się publicznie bez hidżabu”.

Dodała: „Dopóki rząd irański będzie egzekwował swoje drakońskie prawo dotyczące obowiązkowego hidżabu, życie dziewcząt i kobiet w Iranie będzie wisiało na włosku, narażone na poważne naruszenia praw, w tym przemoc, a nawet śmierć”.

CZYTAJ WIĘCEJ: Ponieważ coraz więcej kobiet sprzeciwia się przepisom dotyczącym hidżabu, rząd Iranu stawia opór

Irańska państwowa agencja informacyjna IRNA poinformowała o śmierci Geravanda, nie odnotowując szerszych niepokojów wokół ustawy o chustach na głowie. Geravand doznała kontuzji na stacji metra Meydan-E Shohada, czyli Placu Męczenników, w południowym Teheranie.

„Niestety uszkodzenie mózgu ofiary spowodowało, że przez jakiś czas pozostawała w śpiączce, a kilka minut temu zmarła” – czytamy w raporcie IRNA. „Według oficjalnej teorii lekarzy Armity Geravand po nagłym spadku ciśnienia krwi doszło do upadku, uszkodzenia mózgu, po którym wystąpiły ciągłe drgawki, zmniejszone utlenowanie mózgu i obrzęk mózgu”.

To, co wydarzyło się kilka sekund po wejściu Armity Geravand do pociągu 1 października, pozostaje otwarte. Podczas gdy znajoma powiedziała irańskiej telewizji państwowej, że uderzyła głową w peron stacji, bezdźwięczny materiał nadawany przez nadawcę spoza samochodu zostaje zablokowany przez świadka. Zaledwie kilka sekund później jej bezwładne ciało zostaje porwane.

Raport irańskiej telewizji państwowej nie zawierał jednak żadnego materiału filmowego z wnętrza pociągu ani nie wyjaśniał, dlaczego nie został on opublikowany. Większość wagonów metra w Teheranie jest wyposażona w wiele kamer CCTV, które są widoczne dla pracowników ochrony.

W materiałach mediów państwowych pojawili się rodzice Geravanda, którzy mówili, że do obrażeń córki przyczyniły się problemy z ciśnieniem krwi, upadek, a może jedno i drugie.

Aktywiści za granicą twierdzą, że Geravand mógł zostać popchnięty lub zaatakowany za to, że nie nosił hidżabu. Zażądali także niezależnego śledztwa prowadzonego przez misję rozpoznawczą ONZ w sprawie Iranu, powołując się na wywieranie przez teokrację nacisków na rodziny ofiar oraz historię nadawania przez telewizję państwową setek wymuszonych zeznań.

Associated Press nie była w stanie potwierdzić dokładnych okoliczności, które spowodowały obrażenia Geravanda.

Organizacja Praw Człowieka Hengaw, która donosi o nadużyciach w zachodnim regionie kurdyjskim w Iranie i wcześniej opublikowała zdjęcie Geravanda w śpiączce, ponowiła w sobotę swoje wezwania do wszczęcia niezależnego międzynarodowego śledztwa, powołując się na „praktyki Republiki Islamskiej polegające na ukrywaniu prawdy”.

„W ciągu ostatnich 28 dni Islamska Republika Iranu próbowała zniekształcić narrację na temat rządowego morderstwa tej nastolatki” – utrzymuje grupa.

Grupa Iran Human Rights z siedzibą w Oslo również wezwała do wszczęcia dochodzenia.

Najwyższy Przywódca Ajatollah „Ali Chamenei jest osobiście odpowiedzialny za śmierć Armity Garavanda, chyba że niezależne międzynarodowe śledztwo wykaże coś innego” – powiedział Mahmood Amiry-Moghaddam, dyrektor grupy.

Obrażenia i późniejsza śmierć Geravanda mają także miejsce w momencie, gdy Iran wyprowadził na ulice swoją policję ds. moralności – którą aktywiści wplątują w śmierć Amini – oraz gdy prawodawcy nalegają na wprowadzenie jeszcze surowszych kar dla osób naruszających wymagane nakrycie głowy. Na arenie międzynarodowej kontuzja Geravanda wywołała ponowną krytykę sposobu, w jaki Iran traktuje kobiety oraz obowiązkowego prawa dotyczącego hidżabu.

W sobotę zastępca specjalnego wysłannika USA do Iranu Abram Paley napisał w Internecie, że opłakuje śmierć Geravanda.

„Sponsorowana przez państwo przemoc Iranu wobec kobiet i dziewcząt była druzgocąca dla wielu rodzin w Iranie i za granicą” – napisał.

Amini zmarła w szpitalu 16 września 2022 r. po zatrzymaniu przez irańską policję ds. moralności pod zarzutem niewłaściwego noszenia hidżabu. Podejrzenia, że ​​została pobita podczas aresztowania, doprowadziły do ​​masowych protestów, które stanowiły największe wyzwanie dla teokratycznego rządu Iranu od czasu rewolucji.

Odkąd te masowe protesty ucichły, wiele kobiet w Teheranie można było zobaczyć bez hidżabu, co stanowiło naruszenie prawa.

Tymczasem uwięziona irańska aktywistka Narges Mohammadi zdobyła na początku tego miesiąca Pokojową Nagrodę Nobla w uznaniu jej niestrudzonej kampanii na rzecz praw kobiet i demokracji oraz przeciwko karze śmierci. Rząd irański skrytykował przyznanie jej nagrody jako chwyt polityczny, nie przyznając się do własnej, trwającej od kilkudziesięciu lat kampanii wymierzonej w Mohammadi za jej pracę.

Iran pozostaje uciskany sankcjami i stoi w obliczu stale rosnących napięć z Zachodem w związku z jego szybko postępującym programem nuklearnym i pomocą dla regionalnych grup bojowników, w tym ponownym skupieniem się na stosunkach z Hamasem po bezprecedensowym ataku tej grupy na Izrael i wojnie z Izraelem.

Dla pobożnych muzułmanek nakrycie głowy jest oznaką pobożności wobec Boga i skromności wobec mężczyzn spoza rodziny. W Iranie hidżab – i noszony przez niektórych wszechogarniający czarny czador – od dawna jest również symbolem politycznym, zwłaszcza po tym, jak stał się obowiązkowy w latach następujących po rewolucji islamskiej w 1979 r.

Iran i sąsiedni Afganistan rządzony przez talibów to jedyne kraje, w których hidżab pozostaje obowiązkowy dla kobiet.