RZYM (AP) – papież Franciszek w poniedziałek przerwał milczenie w sprawie ogólnokrajowych protestów wstrząsających Iranem, potępiając stosowanie tam kary śmierci i pozornie legitymizując wiece jako demonstracje „domagające się większego szacunku dla godności kobiet”.

Franciszek wygłosił te uwagi w dorocznym przemówieniu do ambasadorów akredytowanych przy Watykanie, przemówieniu na temat polityki zagranicznej, które papież wygłasza na początku każdego roku, przedstawiając obszary największej troski Stolicy Apostolskiej.

W swoich uwagach Franciszek powiązał sprzeciw Watykanu wobec aborcji z jego sprzeciwem wobec kary śmierci, mówiąc, że oba są pogwałceniem podstawowego prawa do życia. Franciszek zmienił nauczanie Kościoła na temat kary śmierci, orzekając, że jest ona „niedopuszczalna” w każdych okolicznościach.

„Prawo do życia jest również zagrożone w tych miejscach, gdzie nadal stosowana jest kara śmierci, jak ma to miejsce w Iranie, po niedawnych demonstracjach domagających się większego poszanowania godności kobiet” – powiedział Franciszek. „Kara śmierci nie może być stosowana dla rzekomego wymiaru sprawiedliwości państwowej, ponieważ nie stanowi środka odstraszającego ani nie zapewnia sprawiedliwości ofiarom, a jedynie podsyca pragnienie zemsty”.

Jego komentarze były jego pierwszymi publicznymi uwagami na temat protestów, które wybuchły w Iranie w połowie września w związku ze śmiercią Mahsy Amini. 22-letnia kobieta zmarła po aresztowaniu przez irańską policję moralności za rzekome naruszenie surowego kodeksu ubioru Republiki Islamskiej. Kobiety odegrały wiodącą rolę w protestach, a wiele z nich publicznie zdjęło obowiązkową islamską chustę, znaną jako hidżab.

Co najmniej cztery osoby zostały stracone od czasu rozpoczęcia demonstracji, w wyniku krytykowanych na arenie międzynarodowej, szybkich procesów za zamkniętymi drzwiami.

Co najmniej 519 osób zginęło w trwających od miesięcy demonstracjach, a ponad 19 200 innych zostało aresztowanych, według działaczy praw człowieka w Iranie, grupy, która monitoruje protesty od ich początku. Stał się jednym z największych wyzwań dla szyickiej teokracji Iranu od czasu rewolucji islamskiej z 1979 roku.

Kontynuacja historii

Franciszek był ostrożny, by nie wzywać rządu Iranu, biorąc pod uwagę jego próby nawiązania dialogu ze światem muzułmańskim. Franciszek nawiązał silne relacje z imamem Al-Azhar w Kairze, siedzibie nauki sunnickiej. Ale jego próby nawiązania dialogu ze światem szyickim były bardziej ostrożne, chociaż w 2021 roku odbył przełomowe spotkanie z czołowym szyickim duchownym w Iraku, urodzonym w Iranie wielkim ajatollahem Ali al-Sistanim.

Nie było natychmiastowej reakcji na uwagi Franciszka, chociaż najwyższy przywódca Iranu, ajatollah Ali Chamenei, wezwał w poniedziałek w Teheranie do „surowej” reakcji na trwające demonstracje. Powiedział, że ci, którzy podpalają miejsca publiczne, dopuścili się „bez wątpienia zdrady” – przestępstwa, za które w Islamskiej Republice grozi kara śmierci. Powtórzył również zarzut, że obce mocarstwa podsyciły zamieszki, nie przedstawiając dowodów na poparcie tego twierdzenia.

Uwagi Chameneiego mogą ośmielić władze do dalszego surowego karania zatrzymanych.

Rzecznik ONZ Stephane Dujarric, zapytany o reakcję sekretarza generalnego Antonio Guterresa na wyroki śmierci i egzekucje w Iranie, powiedział dziennikarzom w poniedziałek: „Nie możemy wystarczająco potępić stosowania kary śmierci”.

„Za każdym razem, gdy sekretarz generalny rozmawiał z irańskim urzędnikiem, wyrażał swoje zaniepokojenie ogólną sytuacją dotyczącą demonstracji, które widzieliśmy między innymi” – powiedział Dujarric.

Papież Franciszek odniósł się do protestów w Iranie, ubolewając nad tym, że kobiety w wielu częściach świata są traktowane jako „obywatele drugiej kategorii”.

„Są ofiarami przemocy i nadużyć, odmawia się im możliwości nauki, pracy, zatrudniania swoich talentów, dostępu do opieki zdrowotnej, a nawet do żywności” – powiedział. Podczas gdy Franciszek mianował kobiety na wiele wysokich stanowisk w Watykanie, niektóre kobiety twierdzą, że one również są traktowane jako obywatele drugiej kategorii w Kościele katolickim, ponieważ nie mogą zostać wyświęcone na kapłanów.

Franciszek odniósł się również do Iranu w swoich uwagach, ubolewając nad ciągłym zagrożeniem, jakie stwarza broń nuklearna w wojnie Rosji na Ukrainie, ale także w zerwaniu rozmów na temat irańskiego programu atomowego. Franciszek zmienił nauczanie kościoła, aby oświadczyć, że nie tylko użycie broni nuklearnej, ale samo jej posiadanie jest niemoralne.

Powiedział, że zwłoka w rozmowach z Iranem jest kwestią „szczególnej troski”.

Iran upiera się, że jego program nuklearny jest pokojowy, chociaż obecnie wzbogaca uran bardziej niż kiedykolwiek do poziomu umożliwiającego broń i drastycznie ograniczył międzynarodowy nadzór nad swoją działalnością atomową w ostatnich latach od czasu upadku umowy nuklearnej ze światowymi mocarstwami.

W swoich uwagach Franciszek wymienił konflikty, klęski żywiołowe i kryzysy migracyjne dotykające planetę, ale także zagrożenia dla demokracji – zwłaszcza w obu Amerykach.

Dokonując w ostatniej chwili zmiany w swoim przemówieniu, dodał w „wydarzeniach ostatnich godzin w Brazylii” odniesienie do tysięcy zwolenników byłego prezydenta Jaira Bolsonaro, którzy szturmowali Kongres, Sąd Najwyższy i pałac prezydencki, a następnie zdemolowali najwyższy w kraju siedziby władzy.

„W wielu obszarach oznaką osłabienia demokracji jest wzmożona polaryzacja polityczna i społeczna, która nie sprzyja rozwiązywaniu palących problemów obywateli” – powiedział. „Myślę o różnych krajach obu Ameryk, gdzie kryzysy polityczne są obciążone napięciami i formami przemocy, które zaostrzają konflikty społeczne”.

Oprócz Brazylii przywołał Peru i Haiti, mówiąc, że „istnieje ciągła potrzeba przezwyciężania partykularnych sposobów myślenia i pracy na rzecz promocji dobra wspólnego”.

___

Jon Gambrell przyczynił się do powstania tego raportu z Dubaju w Zjednoczonych Emiratach Arabskich oraz Edith M. Lederer z ONZ