Pierwsze w Polsce muzeum queer – dokumentujące historię społeczności LGBT+ – zostanie otwarte jeszcze w tym roku w Warszawie przy wsparciu władz miasta.

„Jesienią Warszawa wzbogaci się o QueerMuzeum – oddolną, otwartą przestrzeń spotkań z historią społeczności LGBTQ+” – napisał w piątek ratusz, ogłaszając projekt.

Jak czytamy w komunikacie, instytucja, która powstanie w budynkach będących własnością gminy przy ulicy Marszałkowskiej w samym sercu miasta, będzie dopiero trzecią tego typu placówką w Europie i piątą na świecie.

„To muzeum jest bardzo ważne dla Warszawy, ponieważ opowiada historię tożsamości Warszawy” – powiedziała wiceburmistrz Aldona Machnowska-Góra podczas ogłoszenia, cytowana przez Gazety Wyborczej codziennie. „Warszawa to także miasto o queerowej historii i queerowej tożsamości”.

Muzeum będzie gromadzić i udostępniać dokumenty, artefakty i świadectwa dotyczące społeczności LGBT+. Będzie gościć archiwa Lambdy, najstarszego stowarzyszenia LGBT+ w Polsce, które zawierają około 100 000 przedmiotów z okresu 1945-2024.

Wśród prezentowanych obiektów znajdzie się maszyna do pisania Tadeusza Olszewskiego, pisarza i działacza Warszawskiego Ruchu Homoseksualnego (WRH), pionierskiej grupy LGBT+ działającej w komunistycznej Polsce.

Kolejnym wydarzeniem będzie nominacja do parlamentu Anny Grodzkiej, która w 2011 r. została pierwszą w Europie osobą otwarcie transpłciową wybraną do parlamentu krajowego.

W muzeum stanie także tablica upamiętniająca queerowe ofiary II wojny światowej i zorganizuje pierwsze w Polsce publiczne upamiętnienie tych ofiar.

Przestrzeń, w której będzie działać muzeum, już teraz posiada dużą, ręcznie wykonaną tęczową flagę uszytą w 2005 r. na planowaną pierwszą Paradę Równości LGBT+ w Warszawie. Jednak wydarzenie to zostało zakazane przez ówczesnego prezydenta Lecha Kaczyńskiego.

Na fladze widać ślady spalenia – było to skutkiem ataku racami przez nacjonalistycznych demonstrantów sprzeciwiających się marszowi LGBT w Lublinie – oraz podarcia, które nastąpiło w wyniku próby jej zerwania, gdy została powieszona na warszawskim Moście Łazienkowskim, aby upamiętnić samobójstwo młodego aktywisty LGBT, Milo Mazurkiewicza.

Parada Równości w Warszawie zaczęła się jednak odbywać corocznie w 2006 r., a od 2019 r. odbywa się pod honorowym patronatem obecnego prezydenta Rafała Trzaskowskiego, który również bierze udział w marszu. W tym roku po raz pierwszy dołączyli do niego ministrowie nowego rządu Polski.

„Przestrzenie Queer w naszym mieście są zazwyczaj ukryte. Często znajdują się w piwnicach, na dziedzińcach. Wchodzi się dzwoniąc, nie ma wielkiego znaku – opowiada Grzegorz Piątek, historyk architektury i członek rady muzeum Gazety Wyborczej.

„Ta przestrzeń znajduje się na głównej ulicy Warszawy, od frontu, z dużym oknem. To nie jest szafa, to szklana witryna, w której się pokażemy. Tutaj naszą kulturę będą widzieć tysiące przechodniów – dodał.

Zapytana o nieuchronną krytykę, jaka pojawi się, jeśli poprzemy taką instytucję, zastępczyni burmistrza Machonowska-Góra powiedziała: Gazety Wyborczej że „neutralność ideologiczna miasta nie oznacza niewspierania działań kulturalnych, historycznych czy tożsamościowych w różnych obszarach”.

„Wspieramy koncerty organowe w kościołach, mamy Centrum Myśli [Pope] Jana Pawła II” – zauważyła. „To elementy tożsamości miasta, podobnie jak powstające Muzeum Queer”.

Trzaskowski spotkał się z krytyką ze strony konserwatystów w Polsce po wydaniu w zeszłym miesiącu zarządzeń zakazujących wystawiania symboli religijnych, takich jak krzyże chrześcijańskie, przed ratuszem, co uczyniło Warszawę pierwszym miejscem w Polsce, które zdecydowało się na taki krok.

Polska już od pięciu lat z rzędu znajduje się w corocznym rankingu najgorszego kraju w Unii Europejskiej pod względem osób LGBT Mapa tęczy opublikowane przez ILGA-Europe, organizację pozarządową z siedzibą w Brukseli.

Nowy rząd, który objął urząd w grudniu, zobowiązał się do wprowadzenia większych praw dla osób LGBT+, w tym możliwości zawierania prawnie uznawanych związków partnerskich. Jednak jak dotąd nie wprowadziła żadnej takiej polityki.

Notes from Poland jest prowadzony przez mały zespół redakcyjny i wydawany przez niezależną, non-profitową fundację, która jest finansowana z darowizn od naszych czytelników. Nie możemy robić tego, co robimy, bez Twojego wsparcia.

Źródło zdjęcia głównego: Dawid Zuchowicz / Agencja Wyborcza.pl

Daniel Tilles jest redaktorem naczelnym Notatki z PolskiPisał o sprawach polskich dla wielu publikacji, w tym Polityka zagraniczna, POLITICO Europa, EUobserver I Dziennik Gazeta Prawna.