Decyzja Rządowego Globalnego Funduszu Emerytalnego (NBIM)
została opublikowana 22 lutego na jego stronie
internetowej z krótkim uzasadnieniem i informacją o okresie, w którym PKN
Orlen będzie objęty obserwacją.  

Norweski fundusz majątkowy o wartości 1,3 biliona dolarów w
środę poddał PKN Orlen pod obserwację na okres trzech lat, powołując się na
„niedopuszczalne ryzyko przyczyniania się do poważnych naruszeń praw
człowieka”.

Norges Bank Investment Managament stosuje bardzo
rygorystyczną politykę inwestycyjną. Od lat na liście spółek pod obserwacją
oraz wykluczonych umieszcza szereg firm z całego świata, kierując się takimi
kryteriami, jak m.in. wpływ na zmiany klimatu, prawa człowieka czy
przejrzystość podatkowa.

Decyzja zarządu oparta jest na zaleceniu Rady ds. Etyki z dnia 24 października 2022 r. Jak głosi komunikat, zarząd nie przeprowadził oceny wszystkich aspektów zalecenia, ale jest przekonany, że kryteria obserwacji zostały spełnione.

„Rekomendacja ta opiera się na przejęciu przez Orlen
wydawcy gazet Polska Press i jego implikacjach dla wolności prasy, a tym samym
wolności słowa w Polsce” – podała w oświadczeniu Rada Etyki Funduszu.

Zakup Polska Press przez PKN od niemieckiej grupy medialnej został sfinalizowany blisko 2 lata temu. Polska Press to jeden z największych wydawców w Polsce, który prowadzi 600 serwisów internetowych, 54 tytuły prasowe, w tym 20 z 24 wydawanych w Polsce dzienników regionalnych. Jego przejęcie było krytykowane przez opozycję za dążenia do zwiększenia kontroli nad
mediami i ograniczenia wolności słowa przez partię rządzącą. 

Ostatnio aktualizowana
lista norweskiego funduszu zawiera spółki wykluczone, w które NBIM nie inwestuje oraz te pod obserwacją.
Wśród wykluczonych możemy znaleźć takie firmy jak amerykańskie Aurora Cannabis,
Lockheed Martin, Philip Morris czy niemiecki RWE. Wykluczone są także trzy firmy
z Polski: PGE, Bogdanka i JSW.

Wśród obserwowanych znajduje się m.in. niemiecki Uniper SE, indyjskie
Adani Ports czy właśnie PKN Orlen, jako jedyna firma dodana w ostatniej aktualizacji.
W sumie lista obejmuje 188 firm z całego świata, w tym 23 poddane
obserwacji. Wśród głównych przyczyn dodania do listy są: „produkcja węgla lub
energii z węgla”, „wyrządzanie szkód środowisku”, „produkcja tytoniu”, „produkcja
broni jądrowej” czy „poważne zarzuty korupcyjne”. „Naruszenie praw człowieka” jako powód, pod którym widnieje wpis na listę PKN Orlen, dotyczy jeszcze 10 innych firm.

Norweski państwowy fundusz majątkowy pod koniec 2022 roku
posiadał udziały w PKN Orlen o wartości 1,92 mld koron norweskich, w tym czasie
warte 195 mln dolarów. Jego udział w akcjonariacie wynosił 1,15 proc. Na
koniec 2022 roku Norges Bank Investment Management miał akcje 104 polskich
spółek notowanych na warszawskiej giełdzie, a wartość jego inwestycji w
Polsce stanowiła 0,1 proc. wartości całego portfela.

Michał Kubicki