• Gotówka, którą płacimy w sklepie, w przeciwieństwie do pieniądza elektronicznego, nie zawsze może nadawać się do wprowadzenia w obrót.
• Wystarczy, że kasjer dojrzy zniszczenia banknotów lub monet i może odmówić ich przyjęcia, a w efekcie całkowicie anulować zakupy.
• Zarządzenie prezesa Narodowego Banku Polskiego o numerze 31/2013 z 17 grudnia 2013 roku wskazuje, że zniszczone pieniądze można wymienić.

Gotówka w postaci zniszczonych pieniędzy może skutecznie uniemożliwić nam zakupy. W sklepie możemy usłyszeć odmowę przyjęcia takiego banknotu, gdy kasjer zauważy na przykład, że ten sklejony jest taśmą. Niestety od decyzji kasjera nie ma odwołania. Dlatego lepiej zawczasu wymienić zniszczone pieniądze.

Uszkodzone pieniądze teoretycznie są ważnym środkiem płatniczym. Jednak w praktyce uznanie ważności zniszczonej gotówki zależy tylko od kasjera. Nawet jeśli wydaje się, że zniszczenia na banknocie są małe, mogą dyskwalifikować taką gotówkę.

Zużyte pieniądze można jednak wymienić. Zgodnie z decyzją NBP dokonać tego można w dowolnym banku w Polsce, ale gotówkę na nową wymieniają też w terenowych oddziałach Narodowego Banku Polskiego. Jeśli uszkodzenie nie jest znaczne, wymiana zwykle następuj od ręki.

W przypadku bardziej zniszczonych pieniędzy konieczne jest złożenie wniosku i przesyłanie ich do wymiany do NBP. Następnie wniosek jest rozpatrywany, a my powinniśmy otrzymać decyzję w sprawie wymiany uszkodzonej gotówki.

Nie zawsze otrzymamy równowartość przekazanej do wymiany zniszczonej gotówki. Są przypadki, gdy za przekazane banknoty czy monety otrzymamy jedynie 50 proc. ich wartości, a czasami spotkamy się z odmową wymiany.

100 proc. wartości uszkodzonej gotówki zostanie wydane, gdy:

• zachowało się ponad 75 proc. powierzchni banknotu w jednym fragmencie,
• banknot został przerwany na kilka części (maksymalnie 9), które w sumie stanowią całość uszkodzonego banknotu,
• moneta jest w jednym kawałku lub w dwóch częściach – rdzeniu i pierścieniu

50 proc. wartości uszkodzonej gotówki zostanie wydane, gdy:

• zachowało się od 45 proc. do 75 proc powierzchni banknotu w jednym fragmencie,
• zachowała się tylko jedna z dwóch części monety – rdzeń lub pierścień.

Zniszczona gotówka przesłana do NBP nie zawsze będzie poddana wymianie. Jeśli zachowało się mniej niż 45 proc. powierzchni banknotu w jednym kawałku, nikt nam jej nie wymieni. Nie ma też co liczyć na wymianę, gdy przynieśliśmy do banku kawałek monety – pierścień lub rdzeń.

W takim wypadku Narodowy Bank Polski może nie oddać przekazanych fragmentów. Jeśli w ciągu 6 miesięcy od przesłania gotówki wnioskodawca się nie zgłosi, NBP dokona ich zniszczenia.

Przemysław Terlecki