Kiedy papież Benedykt XVI ogłosił, że przechodzi na emeryturę 11 lutego 2013 r. – jako pierwszy papież od 600 lat – uczynił to po łacinie, w obecności niewielkiej grupy dziennikarzy.

– Ad cognitionem certam perveni vires meas ingravescente aetate non iam aptas esse ad munus Petrinum aeque administrandum.

Giovanna Chirri, watykańska korespondentka włoskiej agencji informacyjnej ANSA, zaczęła się trząść po usłyszeniu ogłoszenia. Nie mogła uwierzyć w to, co przed chwilą usłyszała: „Nabrałam pewności, że moje siły, ze względu na zaawansowany wiek, nie wystarczają już do należytego wykonywania posługi Piotrowej”.

Znajomość łaciny przez Chirri zapewniła jej światową wyłączność w wiadomościach historycznych. Złamała historię swojego życia. Niemiecki teolog Joseph Ratzinger odchodził na emeryturę ze swojej funkcji papieża, co było posunięciem tyleż nieoczekiwanym, co niespotykanym.

Ratzinger przeżył jeszcze dziesięć lat w klasztorze Mater Ecclesia w Watykanie jako emerytowany papież, z których większość spędził w ukryciu przed opinią publiczną. Po jego śmierci 31 grudnia Kościół katolicki musi teraz stawić czoła kolejnej bezprecedensowej sytuacji: jak pochować emerytowanego papieża?

Euronews przeprowadziło wywiad z José Manuelem Vidalem, hiszpańskim członkiem Watykanu i dyrektorem „Religión Digital”, internetowej platformy oferującej wiadomości religijne w języku hiszpańskim, aby lepiej zrozumieć klucze do historycznego pogrzebu.

Czego możemy się spodziewać po pogrzebie Benedykta XVI?

Kościół katolicki przestrzega ścisłego protokołu za każdym razem, gdy umiera papież, co prowadzi do konklawe, zgromadzenia kardynałów w Kaplicy Sykstyńskiej w celu wyznaczenia jego następcy.

Jest to „spektakularne wydarzenie, jak wszystko, co dzieje się w Rzymie, z bajeczną scenerią, taką jak Plac św. Piotra, w kształcie serca, witający królów, prezydentów, premierów i tłumy ludzi we wspaniałej scenerii, gdzie zadbano o każdy najmniejszy szczegół”, wyjaśnia Vidal.

Ostatnim pogrzebem papieża był pogrzeb Jana Pawła II, który odbył się 2 kwietnia 2005 roku. Zgromadził blisko 300 000 osób wokół Placu św. Piotra.

Vidal mówi, że podobnych obrazów możemy się spodziewać w pożegnaniu Benedykta XVI.

Według danych opublikowanych we wtorek przez żandarmerię watykańską, do Bazyliki Świętego Piotra, w której znajduje się ciało Ratzingera, zbliżyło się już ponad 60 tysięcy pielgrzymów.

Czym będzie się różnił od pogrzebu panującego papieża?

W przypadku pogrzebu Ratzingera należy wziąć pod uwagę dwie rzeczy: po pierwsze, zmarł jako papież – emerytowany, ale zawsze papież – ale nie jako głowa państwa Watykanu.

„To nie jest pogrzeb państwowy, ponieważ zmarły papież nie jest papieżem panującym i dlatego nie może to być pogrzeb państwowy” – mówi Vidal.

Drugim czynnikiem różnicującym jest to, że inny papież, Franciszek – panujący papież, z którym Benedykt dzielił tytuł przez ostatnią dekadę swego odchodzącego na emeryturę papiestwa – będzie przewodniczył pogrzebowi po raz pierwszy w historii.

– W przypadku Benedykta nie ma wolnego miejsca, dlatego nie wszyscy kardynałowie muszą być wezwani do Rzymu – dodaje Vidal. „Nie ma spotkania kardynałów, nie ma konklawe, dlatego pogrzebowi przewodniczy obecny papież”.

Kto weźmie udział w ceremonii?

Oficjalnie zaproszono jedynie delegacje włoską i niemiecką.

Rzecznik Watykanu Matteo Burni stwierdził, że „jeśli pojawią się inni szefowie państw lub rządów, zrobią to we własnym imieniu”.

Vidal uważa jednak, że nie powstrzyma to wielu innych osobistości przed uczestnictwem w pogrzebie pierwszego papieża na emeryturze.

Wśród potwierdzonych gości są Prezydent RP Andrzej Duda; król Belgii Filip; Zofii, hiszpańskiej królowej matce, w towarzystwie grupy wyższych prałatów z Konferencji Episkopatu Hiszpanii; prezydent Portugalii Marcelo Rebelo de Sousa; oraz delegacja Prawosławnego Patriarchatu Konstantynopola.

Czy jakikolwiek inny papież ustąpił przed Benedyktem XVI?

„Po wielokrotnym rachunku sumienia przed Bogiem doszedłem do pewności, że moje siły, ze względu na podeszły wiek, nie nadają się już do należytego sprawowania posługi Piotrowej” – wyjaśnił Ratzinger w oświadczeniu z 2013 r., w którym ogłosił swoją rezygnację.

„Mam pełną świadomość, że ta posługa, ze względu na swoją istotę duchową, musi być prowadzona nie tylko słowem i czynem, ale także modlitwą i cierpieniem”.

Ogłoszenie było rzadkie dla Watykanu.

Przed Benedyktem XVI był tylko Celestyn V, który słynnie zrezygnował w 1294 – w tym samym roku jego wyboru – i Grzegorz XII, który opuścił posługę Piotrową w 1415, w środku jednej z największych schizm w Kościele katolickim .

Podsumowując, musimy cofnąć się o ponad 600 lat, aby znaleźć podobną sytuację do tej, przed którą stoi teraz Watykan – zbyt wielu, by znaleźć inspirację dla pogrzebu Benedykta XVI, według Vidala.

Ale nie sądzi, że powtórzenie się zajmie stulecia.

„Rezygnacja, tak jak zrobił to papież Benedykt XVI, potencjalnie stanie się czymś w rodzaju nawyku, czymś, co zrobi więcej papieży” – wyjaśnia Vidal. „W rzeczywistości papież Franciszek już złożył rezygnację w przypadku poważnych przeszkód”.

Czego papież Benedykt chciał na swój pogrzeb?

Uroczyście, ale jednocześnie trzeźwo. Tak Benedykt powiedział, że chce, żeby tak wyglądało jego pożegnanie.

„To pasuje do jego osobowości” — wyjaśnia Vidal. „Przywiązywał wielką wagę do rytuałów, liturgii, ozdób [of the Catholic tradition]. Widzieliśmy z nim ozdoby, jakich w czasach nowożytnych nie używał żaden papież. Troskliwie troszczył się o liturgię”.

Jaką władzę decyzyjną ma papież Franciszek?

Ostatnie słowo w tej ceremonii należy do papieża Franciszka.

„Ale to jest najpierw omawiane przez zespół ceremonii kierowany przez prałata (Giovanniego) Ravelli” – mówi Vidal.

„W takim razie ostatnim krokiem jest papież Franciszek, który poprosił – a niektórzy z jego współpracowników to potwierdzili – aby zaoferować papieżowi Benedyktowi stylowy pochówek. To znaczy nie państwowy, ale prawie państwowy, a więc z najwyższą powagą ”.

Jak minęły ostatnie lata Benedykta?

Jego rezygnacja wywołała wezwania do ustanowienia zasad i przepisów dla przyszłych papieży na emeryturze, aby uniknąć zamieszania, jakie wynikło z rezygnacji Benedykta XVI.

Dwaj papieże mieszkali obok siebie w ogrodach watykańskich, co było bezprecedensowym układem, który położył podwaliny pod przyszłe „papieże emerytów”, aby zrobić to samo.

„Niektórzy myślą nawet o stworzeniu statutu dla papieża emeryta, żeby zobaczyć, jak zostanie prawnie przyjęty kanonicznie, ze wszystkimi szczegółami, co może oznaczać […] że od teraz mogą być inne pochówki i inni papieże-emeryci” – wyjaśnia Vidal.

Pociągnęłoby to za sobą, oprócz ustalenia konkretnego protokołu pogrzebu, uregulowanie szczegółów, takich jak to, czy emerytowany papież może nadal nazywać się Benedyktem, piastować stanowisko papieża lub nosić biel. Oprócz tego, czy musi nadal mieszkać w Watykanie, czy może zamieszkać gdzie indziej.

„Ustanawia precedensy i będzie ustanawiać coraz więcej precedensów, w tym to, czy w roli papieża emeryta będzie miał prawo ingerować w życie Kościoła po przejściu na emeryturę”.

Za co zapamiętany zostanie Benedykt XVI?

Niemiecki teolog zostanie zapamiętany jako pierwszy papież od 600 lat, który złożył rezygnację.

„Ale do historii przejdzie także cud komunii, jakiego dokonali papież Benedykt i papież Franciszek” – dodaje Vidal.

„W Kościele jedno jest przerażające, a jest nim możliwość schizmy, zerwania komunii. I choć w Kościele – jak w każdej innej instytucji czy partii politycznej – nie lubią W tych kategoriach istnieje konserwatywne skrzydło, konserwatywna dusza, konserwatywna wrażliwość i postępowa wrażliwość, które były w stanie osiągnąć przejście od czasów inwolucji do czasów Kościoła, który był bardzo skoncentrowany na sobie, zwinięty, bardzo nieuchwytny, do wielkiego źródła Watykanu”.

hiszpański dziennikarz Rafael Narbona napisał na Twitterze, że Benedykt XVI był „papieżem ze światłami i cieniami. Był człowiekiem i nie mogło być inaczej”. Narbona wspomina, że ​​za swego panującego papieża Benedykt XVI wypowiadał się na temat islamu i homoseksualizmu „nie na miarę” i pozostawił „frustrację i smutek w wielu sercach”.

Narbona pisze również, że Benedykt XVI potępił eutanazję i aborcję, chociaż w niektórych przypadkach uznał karę śmierci i wojnę za dopuszczalne.