Polscy naukowcy z Instytutu Botaniki PAN odkryli gatunek mchu, który przetrwał na Antarktydzie 2 mln lat. Ich badania mają pomóc w prognozowaniu reakcji bioróżnorodności na zmiany klimatyczne.

„Wyraźnie pokazaliśmy, że populacje tego gatunku (Syntrichia sarconeurum) przetrwały podczas szczytów lodowcowych” – mówi dr Michał Ronikier z Instytutu Botaniki PAN. Kierownik zespołu badającego historię mchów antarktycznych dodał, że jego grupa naukowców łączy klasyczne kompetencje badawcze z nowoczesnymi badaniami genetycznymi.

Mech jest głównym składnikiem pokrywy roślinnej Antarktydy. Od dawna wiadomo, że mają one dużą zdolność fizjologiczną do przetrwania stresu związanego z niskimi temperaturami i suchością środowiska. Pomimo swojej delikatnej budowy mogą przetrwać setki lat.

Zdaniem Ronikiera badania mogą pomóc w zrozumieniu zdolności mchów do przetrwania przez dłuższy czas na Antarktydzie, a przede wszystkim w uzyskaniu lepszego wglądu w kontynent antarktyczny. Obecnie powierzchnię lądów wolnych od lodu na Antarktydzie szacuje się na około 0,5 proc., aw okresie zlodowacenia była jeszcze mniejsza.

„Do niedawna hipoteza o całkowite wyginięcie życia na Antarktydzie dominowały historyczne okresy lodowcowe, ale badania nad bezkręgowcami dawały nadzieję, że nawet podczas maksimów lodowcowych, kiedy warunki klimatyczne były najbardziej ekstremalne, niektóre organizmy znalazły miejsce i sposób na przetrwanie” – wyjaśnia Ronikier.

Zespół naukowców z Instytutu Botaniki PAN w Krakowie wykorzystał w swoich badaniach biogeografię molekularną. Pracowali na próbkach roślin znajdujących się w zielniku Instytutu, w skład którego wchodzą suszone okazy mchów zebrane podczas ekspedycji naukowych w pierwszej połowie XX wieku.

„Teraz, kiedy mamy do dyspozycji biologię molekularną, zakres wykorzystania takich zbiorów znacznie się poszerza, otwierając tym samym fascynujące perspektywy. Jesteśmy w stanie z coraz większą dokładnością odczytywać materiał genetyczny wysuszonych mchów, zdegradowanych w wyniku upływu czasu” – powiedział Ronikier.

Przetrwaj skrajności

Syntrichia sarconeurum jest jednym z nielicznych gatunków mchów występujących na prawie wszystkich dostępnych obszarach lądowych Antarktydy. Na podstawie datowania molekularnego zespół naukowców ustalił, że mech ten mógł występować na Antarktydzie przez kilka okresów zlodowacenia ponad dwa miliony lat temu. Przetrwała globalne wahania klimatu – ocieplenie i ochłodzenie.

„Wyraźnie wykazaliśmy, że populacje tego gatunku przetrwały w najtrudniejszych warunkach środowiskowych. Świadczą o tym odrębne i izolowane linie genetyczne, które charakteryzują populacje kontynentalne” – wyjaśnił Ronikier.

Według naukowców badania stanowią ważny wkład w rekonstrukcję szczegółowej historii populacji mchów. Pomogą również przewidywać, w jaki sposób różnorodność biologiczna zareaguje na zmianę klimatu.

„Ważne jest, aby zrozumieć, w jaki sposób różnorodność biologiczna Antarktydy w szczególności na obszarach podatny na zmiany klimatyczne powstał i przetrwał. Poznając historyczną dynamikę różnorodności biologicznej tych szczególnie wrażliwych regionów Ziemi, mamy szansę przewidzieć, jaka może być przyszłość różnorodności biologicznej w tych regionach” – powiedział Roniker.

Badania przeprowadzono w ramach projektu finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki.

źródło:
Informacje TVP