Polska gospodarka ociera się o recesję. Mocne hamowanie w warunkach wysokiej inflacji
W poniedziałek poznaliśmy najnowszy pakiet danych za marzec, opublikowanych przez Główny Urząd Statystyczny. Sprzedaż detaliczna w cenach stałych (czyli po korekcie o inflację) spadła rok do roku o 7,3 proc. i negatywna tendencja w tym zakresie pogłębia się, co odzwierciedla pogarszającą się sytuację konsumentów. Gorzej od oczekiwań wypadły też dane o produkcji przemysłowej, która spadła o 2,9 proc. rok do roku. Budowlano-montażowa obniżyła się o 1,5 proc.
W ubiegłym tygodniu poznaliśmy też dane z rynku pracy, które wskazują na lekkie jego schłodzenie. Przede wszystkim widać to w liczbie zatrudnionych w sektorze przedsiębiorstw, urosło o 0,5 proc. rok do roku (mniej od prognozowanych 0,6 proc. i wobec 0,8 proc. w lutym). Względem lutego zatrudnienie zmniejszyło się o 9,2 tys. etatów – większą skalę spadku w marcu odnotowano tylko w pandemicznym 2020 r. oraz kryzysowym 2009 r. Pogorszenie koniunktury widać częściowo także w dynamice nominalnych wynagrodzeń, która wprawdzie hamuje, ale tylko nieznacznie (do 12,6 proc. rok do roku w marcu).
Jednym z niewielu dobrych ostatnio danych były te dotyczące inflacji producenckiej (PPI), która w marcu spadła mocniej od prognoz, do 10,1 proc. rok do roku. To zwiastuje w kolejnych miesiącach spadek inflacji konsumenckiej (CPI), która ostatnio wprawdzie spada (do 16,1 proc. rok do roku w marcu), ale presja inflacyjna jest wciąż widoczna, bo bazowa i CPI w ujęciu miesięcznym rosną.
Czego dowiedzieliśmy się o polskiej gospodarce
„Marcowe dane ze sfery realnej wskazują na spadek polskiego PKB w I kwartale 2023 r., który obecnie szacujemy na 1,5 proc. rok do roku” – napisali ekonomiści ING Banku Śląskiego. Według wstępnych szacunków ekspertów mBanku spadek to 2 proc. rok do roku. Dla porównania w IV kwartale 2022 r. nasz PKB urósł o 2 proc. w skali roku.
„Był to najprawdopodobniej dołek obecnego cyklu dekoniunktury, ale w kolejnych kwartałach należy się spodziewać nikłego wzrostu PKB w ujęciu rocznym (prawdopodobnie poniżej 1 proc.). Nieco lepszych wyników spodziewamy się w IV kwartale 2023 r., a w całym roku wzrost gospodarczy szacujemy na ok. 0,5 proc. z rosnącym ryzykiem w dół” – dodali eksperci ING.
Ekonomiści Banku Millennium napisali, że pomimo negatywnej niespodzianki w danych dotyczących sprzedaży detalicznej i produkcji przemysłowej, ich scenariusz makroekonomiczny nie ulega zasadniczym zmianom: rok 2023 to czas słabego wzrostu gospodarczego w warunkach wysokiej inflacji konsumenckiej.
„Opublikowane dane wskazują, że nasza prognoza dynamiki PKB w I kwartale 2023 r. wynosząca -0,7 proc. rok do roku pozostaje aktualna. Wpływ nieco słabszych od oczekiwań danych za marzec jest bowiem rekompensowany spodziewanym lepszym wkładem eksportu netto, po danych za luty oraz wobec słabszej sprzedaży detalicznej w marcu. Warto zauważyć, że wszystkie trzy kategorie: produkcja w przemyśle, sprzedaż detaliczna i produkcja budowlano-montażowa obniżyły się (po korekcie sezonowości) w stosunku do lutego 2023 r. roku odpowiednio o 1 proc., 1,3 proc. i 2 proc., co oznacza, że spowolnienie gospodarcze w marcu uległo pogłębieniu. W naszej ocenie dane te przemawiają za oczekiwaniami dynamiki kw/kw krajowego PKB w I kwartał 2023 r. zbliżoną do 0,0 proc. kwartalnie, co oznacza, że kwestia technicznej recesji pozostaje otwarta” – napisali eksperci Banku Millennium.
Techniczna recesja to zgodnie z podręcznikową definicją spadek PKB w ujęciu kwartał do kwartału przez co najmniej dwa kwartały z rzędu. W IV kwartale 2022 r. polska gospodarka skurczyła aż 2,4 proc. w porównaniu z III kwartałem —wynika z najnowszych danych Głównego Urzędu Statystycznego (rok do roku urosła o 2 proc.). Gdyby w I kwartale PKB spadł w porównaniu do IV kwartału, mielibyśmy recesję (zgodnie z definicją).
Ekonomiści Banku Millennium wskazali, że I kwartał był zapewne dołkiem obecnego cyklu koniunkturalnego i kolejne powinny przynieść stabilizację, a wraz ze spadkiem inflacji i wzrostem siły nabywczej dochodów rozporządzalnych, także odbudowę popytu. „O ile więc ogólne odczyty PKB w I kwartale 2023 r., a także w całym 2023 r., mogą być zgodne z naszą dotychczasową prognozą (wzrost o 0,7 proc. w całym 2023 r.), to struktura wzrostu będzie nieco odmienna (mniejszy wkład konsumpcji).
Również eksperci Credit Agricole napisali, że opublikowane ostatnie dane GUS sygnalizują wzrost prawdopodobieństwa wystąpienia w Polsce technicznej recesji. „Dzisiejsze dane sygnalizują ryzyko w dół dla naszej prognozy wzrostu PKB w 2023 r. (1,2 proc. rok do roku wobec 5,1 proc. w 2022 r.). Niemniej nawet w przypadku materializacji takiego ryzyka, naszym scenariuszem bazowym pozostaje tzw. miękkie lądowanie polskiej gospodarki, zgodnie z którym dynamika PKB w Polsce w 2023 r. pozostanie dodatnia a silnemu spowolnieniu wzrostu gospodarczego nie będzie towarzyszyć znaczący wzrost bezrobocia. Dzisiejsze dane są naszym zdaniem negatywne dla kursu złotego i rentowności polskich obligacji” — napisali eksperci Credit Agricole.
Choć w praktyce recesja w Polsce trwa już od dawna, to nie widać jej skutków na rynku pracy (a zwykle to on w przeszłości cierpiał najmocniej). Recesję widać przede wszystkim w danych o sprzedaży detalicznej. Według ekonomistów PKO BP ostatnie statystyki potwierdzają, że sektor konsumencki znajduje się w głębokiej recesji, która według ich szacunków może łącznie potrwać nawet cztery kwartały. „Poprawa dynamiki konsumpcji możliwa jest w drugiej połowie roku, wraz z odbudową dynamiki płac realnych. Szczególny charakter obecnego spowolnienia, w którym nie zakładamy silnego wzrostu bezrobocia, wskazuje na duży potencjał do szybkiej odbudowy konsumpcji w średnim terminie” — napisali analitycy PKO BP.
„Struktura produkcji potwierdza dotychczasowy obraz gospodarki – recesję w sektorze konsumenckim oraz mocne ożywienie w sektorze eksportowym w produkcji dóbr inwestycyjnych. Dane za marzec potwierdziły nasze założenia co do mocnego hamowania gospodarki na początku 2023 r. W naszej ocenie dołek spowolnienia ma miejsce w kwietniu, następnie sytuacja zacznie się normalizować” — podsumowali ekonomiści PKO BP.
Stopy procentowe bez zmian
Rada Polityki Pieniężnej od października 2022 r. utrzymuje stopy procentowe na poziomie 6,75 proc., ostatnia podwyżka została przeprowadzona we wrześniu 2022 r. (o 0,25 pkt proc.). Choć formalnie cyklu nie zakończyła, rynek nie spodziewa się już podwyżek. Wręcz niektórzy członkowie RPP rozmawiali o obniżkach, choć formalnie taka propozycja na posiedzeniach nie padła, a prezes Adam Glapiński mówił, że jest na to za wcześnie.
„Pomimo silnego hamowania koniunktury nie podzielamy oczekiwań rynkowych na cięcia stóp procentowych przed końcem tego roku, pomimo rozpoczętego trendu dezinflacji. Kształtowanie się inflacji bazowej wskazuje na dużą uporczywość wzrostu cen, co będzie wymagało utrzymywania stóp procentowych na obecnym wysokim poziomie przez dłuższy czas. Warto odnotować, że w ostatnich tygodniach NBP zmienił swoją retorykę i wycofał się z wcześniejszych deklaracji gotowości złagodzenia polityki pieniężnej przed końcem 2023 r., które byłoby przedwczesne” – napisali ekonomiści ING Banku Śląskiego w poniedziałek po publikacji danych. Ich zdaniem pierwsze obniżki stóp NBP będą miały miejsce pod koniec III kwartału 2024 r.
Dane za pierwsze trzy miesiące roku nie zmieniają oczekiwań co do polityki pieniężnej także u ekonomistów Banku Millennium. „W warunkach wysokiej inflacji i presji płacowej RPP będzie utrzymywała dotychczasowe restrykcyjne nastawienie oraz postawę wait and see. W naszej ocenie najbardziej prawdopodobnym scenariuszem pozostaje utrzymanie stóp w tym roku. Pomimo hamowania aktywności ekonomicznej retoryka RPP powinna pozostać restrykcyjna, ponieważ presja cenowa pozostaje wysoka. Dyskusje o ewentualnych obniżkach mogą nasilić się pod koniec bieżącego roku, kiedy inflacja CPI spadnie do poziomów jednocyfrowych. W naszym bazowym scenariuszu natomiast zakładamy, że ze względu na uporczywy charakter inflacji i wciąż ciasny rynek pracy, pierwsze obniżki stóp procentowych nastąpią w 2024 r.” — napisali.
