Według nowego, ostrożnie optymistycznego raportu ING Banku Śląskiego i Europejskiego Kongresu Ekonomicznego (EEC), w Polsce poprawił się klimat inwestycyjny, a dostęp do funduszy UE prawdopodobnie wesprze to ożywienie.

Raport przedstawia kompleksową analizę obecnego stanu i przyszłych perspektyw inwestycyjnych w Polsce, na potrzeby której ING i EEC przeprowadziły wywiady z 22 liderami biznesu, trzema szefami zagranicznych izb handlowych oraz przedstawicielami liderów usług biznesowych.

„W ostatnich latach polska gospodarka rozwijała się głównie na bazie konsumpcji. Jednak inwestycje spowolniły z powodu wewnętrznych przeszkód regulacyjnych i podatkowych oraz erozji zaufania do instytucji gospodarki wolnorynkowej” – wynika z najnowszego raportu rocznego ING i EEC, ich trzeciego.

Raport przedstawia zagrożenia, w tym niedobór wykwalifikowanych pracowników, rosnące koszty pracy i potrzebę większej innowacyjności, i twierdzi, że „ożywienie inwestycji prywatnych ma kluczowe znaczenie dla wzrostu gospodarczego Polski, ale kluczem do osiągnięcia tego celu będzie usunięcie istniejących barier i wykorzystanie nowych możliwości”.

Nieprzewidywalne środowisko spowodowało spadek stopy inwestycji

W ciągu ostatnich 15 lat Polska odnotowała spadek stopy inwestycji, z 23% w 2008 r. do 17,8% w 2023 r., poniżej średniej UE i Europy Środkowo-Wschodniej (CEE). Można to przypisać połączeniu czynników: przeszkody regulacyjne i podatkowe utrudniły inwestycje, a pandemia Covid-19 i rosyjska inwazja na Ukrainę przyniosły niepewność i zakłócenia.

Niestabilność prawa i szybkie zmiany przepisów utrudniają przedsiębiorstwom planowanie przyszłych działań. Jeden z ankietowanych zauważył: „Częste zmiany przepisów i brak długoterminowej stabilności utrudniają opracowywanie strategii na przyszłość”. Biurokracja, wysoka inflacja, ograniczona dostępność dobrze przygotowanych obszarów inwestycyjnych i wysokie koszty finansowania pogłębiły tymczasem trudności, z jakimi borykają się inwestorzy.

Niedoinwestowanie w krytyczną infrastrukturę, taką jak krajowe sieci energetyczne, stanowiło poważne wyzwanie dla długoterminowego wzrostu gospodarczego Polski. Podczas gdy inwestycje w drogi ekspresowe i autostrady wzrosły siedmiokrotnie w ciągu ostatnich dwóch dekad, inwestycje w sieci elektroenergetyczne uległy stagnacji. Raport stwierdza, że ​​„nierównowaga w inwestycjach infrastrukturalnych w Polsce, zwłaszcza w sieci elektroenergetyczne, wymaga natychmiastowej uwagi, aby wesprzeć ogólny rozwój gospodarczy.

„Przy stosunkowo wysokich cenach uprawnień do emisji CO2, cena hurtowa energii elektrycznej w Polsce jest ostatnio wyższa niż w Niemczech czy Skandynawii” – napisano w raporcie, dodając, że „dla dalszej ekspansji OZE w Polsce konieczne jest jak najszybsze rozluźnienie ograniczeń sieciowych i zwiększenie przepustowości sieci, zwłaszcza sieci dystrybucyjnych, magazynów energii i rozproszonych rozwiązań poza siecią”.

Raport zwraca również uwagę na tendencję przedsiębiorstw do zamrażania środków w instrumentach finansowych ze względu na nieprzewidywalność prawną, co prowadzi do niższych, ale bezpieczniejszych zysków.

Jeden z liderów biznesowych wyjaśnił: „Biorąc pod uwagę nieprzewidywalne środowisko prawne, zamrożenie funduszy w instrumentach finansowych stało się konieczną strategią, choć taką, która przynosi niższe zyski”. W niektórych sektorach, takich jak porty, fundusze zostały zamrożone, aby wyprzedzić trendy rynkowe, co wpłynęło na zdolność finansowania nowych inwestycji.

Możliwości ożywienia inwestycji

Raport przedstawia kilka możliwości ożywienia inwestycji w Polsce. Odblokowanie dostępu do funduszy UE oraz stabilizacja przepisów i podatków powinny zapewnić bardzo potrzebny impuls inwestycjom krajowym.

Raport podkreśla, że ​​inwestycje w energię bezemisyjną, nowe gałęzie przemysłu i rozwiązania z zakresu sztucznej inteligencji są postrzegane jako „niezbędne dla zrównoważonej przyszłości Polski”.

Globalne trendy nearshoringu i friendshoringu, napędzane zakłóceniami w łańcuchach dostaw, mogą sprawić, że Polska stanie się atrakcyjną lokalizacją dla przedsiębiorstw chcących przenieść swoją działalność bliżej domu lub do zaprzyjaźnionych krajów.

„Polska może odnieść znaczące korzyści z globalnego zwrotu w kierunku nearshoringu i friendshoringu” – skomentował jeden z ekspertów branży.

Raport stwierdza, że ​​„Zielona i cyfrowa transformacja tworzą popyt na inżynierów, techników, specjalistów, co wymaga reformy polskich szkół zawodowych i uniwersytetów. Niektóre firmy wskazują na potrzebę poszukiwania wykwalifikowanych pracowników z zagranicy”.