Polska odnotowała największy w UE wzrost cen domów w ostatnim kwartale 2023 roku. Nowe dane Eurostatu pokazują, że koszty wzrosły o 13% rok wcześniej i 4,8% w stosunku do poprzedniego kwartału. W całej UE ceny pozostały zasadniczo niezmienne.

Do wzrostów obserwowanych w Polsce w dalszym ciągu przyczynił się wprowadzony przez poprzedni rząd w zeszłym roku popularny program dopłat do kredytu hipotecznego dla osób kupujących go po raz pierwszy, który obowiązywał do końca 2023 roku.

Choć niektóre dane wskazują, że na początku roku wzrost gospodarczy wyhamował, w ostatnich tygodniach ceny ponownie zaczęły rosnąć po tym, jak nowy rząd, który doszedł do władzy w grudniu, ogłosił na początku tego miesiąca własną wersję programu dopłat do kredytów hipotecznych.

Roczna dynamika cen domów w Polsce w czwartym kwartale 2023 r. wyniosła 13%, wyprzedziła Bułgarię (10,1%) i Chorwację (9,5%), które odnotowały odpowiednio drugą i trzecią co do wielkości podwyżkę.

Na drugim końcu skali największe spadki cen odnotowały Luksemburg (-14,4%), Niemcy (7,1%) i Finlandia (-4,4%). W całej UE ceny wzrosły o 0,2%.

W ujęciu kwartalnym największy w bloku był także wzrost w Polsce, wynoszący 4,8%, a następnie w Chorwacji (3,4%) i Irlandii (3%).

W całej UE ceny spadły o 0,3% między trzecim a czwartym kwartałem, przy czym największe spadki we Francji (-2,7%), na Łotwie (-2,5%) i w Szwecji (-2,3%).

Polska miała już drugi najszybszy wzrost cen mieszkań w Unii w trzecim kwartale 2023 roku, na poziomie 9,3% rok do roku, kiedy po raz pierwszy wdrożono program dopłat do kredytów hipotecznych wprowadzony przez ówczesny rząd Prawa i Sprawiedliwości (PiS).

W ramach programu w lipcu liczba wniosków o kredyt hipoteczny odnotowała trzykrotny wzrost rok do roku. W grudniu, kiedy program dobiegł końca, złożono rekordową liczbę wniosków.

Z kolei w styczniu wartość kredytów hipotecznych po raz pierwszy w historii przekroczyła 10 miliardów złotych (2,3 miliarda euro) w związku z finalizacją umów kwalifikujących się do programu.

Ceny wzrosły również z powodu niedoboru mieszkań, a niektóre szacunki wskazują na niedobór aż 4 milionów mieszkań. Utrudnia to wejście na rynek młodym Polakom, z których prawie połowa mieszka z rodzicami, co jest jednym z najwyższych wskaźników w UE.

Jak podaje portal agregujący ceny Zametr, wraz z wygaśnięciem skutków programu w pierwszym kwartale 2024 r. ceny w niektórych polskich miastach zaczęły nieznacznie spadać. Zaczęły one jednak ponownie rosnąć, gdy 8 kwietnia obecny rząd przedstawił plany własnej wersji programu dotacji.

W tygodniu poprzedzającym ujawnienie planowanego nowego obiektu dla kupujących po raz pierwszy blisko 80% cen podawanych przez portal na rynku pierwotnym w Warszawie odnotowało spadki. W następnym tygodniu ceny wzrosły w ponad 90% ofert.

Planowany nowy program zagwarantuje, że oprocentowanie kredytów hipotecznych dla osób kupujących je po raz pierwszy nie będzie wyższe niż 1,5%. Oprocentowanie może być niższe, jeśli w gospodarstwie domowym znajdują się dzieci. Dla rodziny z co najmniej trójką dzieci oprocentowanie zostanie ustalone na poziomie 0%.

W poprzedniej edycji programu gwarantowane oprocentowanie dla wszystkich uczestników wynosiło 2%. W nowej edycji, podobnie jak w poprzedniej, państwo płaci różnicę pomiędzy rynkową stopą procentową a stopą gwarantowaną programem.

Z nowego programu będą mogły skorzystać osoby samotne do 35. roku życia, natomiast w przypadku małżeństw nie będzie żadnego ograniczenia wiekowego. W poprzedniej edycji programem mogły być objęte osoby do 40. roku życia

Wysokość kredytu mieszkaniowego nie będzie ograniczona, przy czym dopłata będzie dotyczyć tylko części kredytu, od 200 000 zł (46 220 euro) dla jednoosobowego gospodarstwa domowego do 600 000 zł (138 670 euro) dla gospodarstwa domowego składającego się z co najmniej pięć osób.

Notatki z Polski są prowadzone przez niewielki zespół redakcyjny i wydawane przez niezależną fundację non-profit, która utrzymuje się z datków naszych czytelników. Bez Waszego wsparcia nie możemy zrobić tego, co robimy.

Źródło obrazu głównego: Krzysztof Kowalik / Unsplash

Alicja Ptak jest starszym redaktorem w Notes from Poland i dziennikarką multimedialną. Wcześniej pracowała dla Reutersa.