Polska stacja radiowa Zet poinformowała, że ​​państwowa firma w Polsce zaczęła sprzedawać i eksportować komponenty używane w dronach reżimu irańskiego używanych w konflikcie na Ukrainie. To odkrycie wywołało trwające śledztwo prowadzone przez polskich prokuratorów.

Przegląd śledztwa

W czwartek 18 lipca Polskie Radio Zet poinformowało, że prokuratura prowadzi dochodzenie w tej sprawie od 2022 roku.

Chociaż stacja radiowa nie ujawniła swoich źródeł, Reuters potwierdził, że polscy prokuratorzy badają potencjalny eksport towarów podwójnego zastosowania wyprodukowanych w Polsce. Jednak w ich oświadczeniach nie wspomniano konkretnie o Iranie.

Od czasu inwazji Rosji na Ukrainę w lutym 2022 r. Iran dostarczył Moskwie tysiące dronów. Drony te zostały wykorzystane do wyniszczenia ukraińskiej obrony powietrznej i atakowania infrastruktury cywilnej.

Jako członek NATO Polska zawsze aktywnie wspierała Ukrainę, zarówno za czasów poprzedniego rządu nacjonalistycznego, jak i pod przywództwem Donalda Tuska.

Mimo tego wsparcia, jak wynika z doniesień Polskiego Radia Zet, państwowa spółka podlegająca Agencji Rozwoju Przemysłu sprzedawała pompy paliwowe, które ostatecznie zostały wykorzystane w irańskich dronach.

Szczegóły raportu

Według raportu firma VSK Poznan sprzedała części Motorsazan Iran, firmie produkującej traktory rolnicze. Pompy te zostały później odkryte w irańskich zakładach produkujących drony wojskowe, a drony zostały następnie zakupione przez Rosję.

Polska Służba Bezpieczeństwa Wewnętrznego bada tę sprawę i poinformowała prokuraturę. W e-mailu Prokuratury Generalnej do Reuters podkreślono, że trwają dochodzenia w sprawie eksportu produktów wytwarzanych w zakładach sprzętu komunikacyjnego VSK Poznań.

Ta fabryka, zlokalizowana w Poznaniu, w Polsce, produkuje osprzęt gazowy i części do silników Diesla. Jednak stwierdzono, że produkowała i eksportowała produkty podwójnego zastosowania bez uzyskania licencji od Ministerstwa Rozwoju i Technologii.

Były prezes VSK Poznań został oskarżony o sprzedaż strategicznie ważnych produktów bez licencji, a śledztwo jest w toku. W przypadku skazania grozi mu do 10 lat więzienia.

Ani Służba Bezpieczeństwa Wewnętrznego, ani Agencja Rozwoju Przemysłu, ani Ministerstwo Finansów, ani spółka nie odpowiedziały na prośbę Reutersa o komentarz.

Kontrowersje wokół części dronów

Wykorzystanie części od zagranicznych firm w irańskich dronach do wojny na Ukrainie stało się kwestią sporną, zwłaszcza biorąc pod uwagę status Teheranu objęty sankcjami. W styczniu ubiegłego roku CNN poinformowało o odkryciu 40 części wyprodukowanych przez amerykańskie firmy w irańskim dronie zestrzelonym przez Ukrainę.

Departamenty Stanu, Skarbu, Finansów i Sprawiedliwości USA oświadczyły, że opracowywanie, produkcja i rozpowszechnianie irańskich dronów doprowadzi do destabilizacji regionu Bliskiego Wschodu i nie tylko.

Iran został oskarżony o wykorzystywanie krajów trzecich do pozyskiwania technologii, głównie pochodzących ze Stanów Zjednoczonych. Waszyngton opublikował kompleksową listę elementów elektronicznych, w tym modułów nadawczo-odbiorczych, procesorów, kontrolerów, pamięci i innych złożonych obwodów elektronicznych, a także sprzętu nawigacyjnego i nawigacyjnego, ostrzegając zagraniczne firmy przed ich sprzedażą Iranowi.

Międzynarodowa odpowiedź i sankcje

Społeczność międzynarodowa nałożyła serię sankcji na Iran w odpowiedzi na jego program dronów i wsparcie konfliktów w różnych regionach. Oto chronologiczny przegląd najważniejszych sankcji:

• 2022–2023: wstępne sankcje UE dotyczące dronów:Unia Europejska nałożyła trzy rundy sankcji na osoby i podmioty z Iranu zamieszane w dostarczanie Rosji dronów do wykorzystania na Ukrainie.
• 20 października 2022 r.: UE bierze na celownik dostawców dronów:UE nałożyła sankcje na trzech obywateli Iranu i jeden podmiot za ich udział w opracowaniu i dostarczeniu Rosji dronów, wprowadzając zamrożenie aktywów i zakazy podróży.
• 18 kwietnia 2024 r.: USA i Wielka Brytania odpowiadają na atak Izraela:Po ataku rakietowym Iranu na Izrael 13 kwietnia Stany Zjednoczone nałożyły sankcje na 16 osób i dwa podmioty zaangażowane w irański sektor produkcji dronów. Wielka Brytania dostosowała swoje środki do działań USA
• 22 kwietnia 2024 r.: UE rozszerza sankcje:Państwa członkowskie UE zgodziły się na nowe sankcje mające na celu ograniczenie eksportu wyprodukowanych w UE podzespołów, wykorzystywanych w irańskiej produkcji dronów i rakiet, w odpowiedzi na atak Iranu na Izrael i wsparcie, jakiego Iran udziela Rosji na Ukrainie.
• 25 kwietnia 2024 r.: Działania Departamentu Skarbu USA:Stany Zjednoczone nałożyły sankcje na ponad tuzin podmiotów, osób i statków zaangażowanych w sprzedaż irańskich dronów Ministerstwu Obrony i Logistyki Sił Zbrojnych Iranu (MODAFL), które wspierają IRGC i działania wojenne Rosji.
• 14 maja 2024 r.: UE rozszerza zakres sankcji:UE rozszerzyła swój reżim sankcji, aby zająć się wsparciem wojskowym Iranu dla grup zbrojnych na Bliskim Wschodzie i w regionie Morza Czerwonego, oprócz zaangażowania na Ukrainie. Obejmowało to zakazy podróży, zamrożenie aktywów i zakazy transferów funduszy.
• 31 maja 2024 r.: UE odnawia sankcjeUE odnowiła sankcje wobec Iranu dotyczące dronów i rakiet, przedłużając obowiązywanie tych środków do 27 lipca 2024 r.

Sankcje te odzwierciedlają rosnące obawy społeczności międzynarodowej dotyczące irańskiego programu dronów i jego roli w konfliktach regionalnych. Środki te mają na celu ograniczenie możliwości reżimu irańskiego do produkcji i sprzedaży bezzałogowych statków powietrznych, zakłócenie sieci finansowych wspierających przemysł dronów i zapobieżenie transferowi kluczowych komponentów i technologii do aparatu wojskowego reżimu irańskiego.