– jeżeli kredytobiorca zgłosi swoją wierzytelność, ale zapomni złożyć właściwe oświadczenie, na dalszym etapie postępowania upadłościowego nie będzie miał prawa podniesienia zarzutu potrącenia (por. wyrok SN z 22 marca 2012 r., V CSK 95/11, LEX nr 1254743)

Jaki jest tryb dochodzenia wierzytelności przez kredytobiorcę, jeśli syndyk odmówi uznania wierzytelności?

– o tym, czy syndyk uwzględnił wierzytelność, kredytobiorca dowie się, zapoznając się z listą wierzytelności

– jeśli kredytobiorca nie znajdzie swojej wierzytelności na liście wierzytelności lub też jego wierzytelność została ujęta w niższej wysokości, wówczas kredytobiorca powinien w termie dwóch tygodni od dnia obwieszczenia złożyć do sędziego-komisarza sprzeciw co do odmowy uznania wierzytelności

– sprzeciw wnosi się poprzez system teleinformatyczny z wykorzystaniem formularza 30050 („Sprzeciw do listy wierzytelności w postępowaniu upadłościowym”)

– na postanowienie sędziego-komisarza przysługuje kredytobiorcy zażalenie do sądu upadłościowego

– zażalenie wnosi się na formularzu nr 30052 („Zażalenie na postanowienie w przedmiocie sprzeciwu do listy wierzytelności”)

Czy bank może zaskarżyć uznanie wierzytelności kredytobiorcy?

– jeżeli syndyk uzna na liście wierzytelności wierzytelność kredytobiorcy z tytułu zwrotu wszystkich świadczeń spełnionych w wykonaniu nieważnej umowy kredytowej, sprzeciw co do tego przysługuje upadłemu bankowi

– sprzeciw będzie rozpoznawał sędzia-komisarz, który może sprzeciw oddalić albo go uwzględnić i odmówić uznania wierzytelności kredytobiorcy

– na postanowienie sędziego-komisarza przysługuje zażalenie do sądu upadłościowego

– jeżeli wierzytelność kredytobiorcy ostatecznie nie zostanie uznana na liście wierzytelności, to kredytobiorca nie będzie brał udziału w podziale funduszy uzyskanych z likwidacji majątku banku

Czy uwzględnienie przez syndyka wierzytelności kredytobiorcy na liście wierzytelności oznacza, że kredytobiorca otrzyma spłatę swojej wierzytelności?

– uwzględnienie wierzytelności kredytobiorcy na zatwierdzonej liście wierzytelności oznacza, że kredytobiorca będzie uczestniczył w postępowaniu upadłościowym i zostanie ujęty w planach podziału funduszy masy upadłości; otrzyma zaspokojenie, jeżeli w masie upadłości będzie wystarczająco dużo pieniędzy

– w postępowaniu upadłościowym kredytobiorca będzie mógł dochodzić z masy upadłości odsetek od swojej wierzytelności za okres do dnia ogłoszenia upadłości (art. 92 ust. 1 p.u.)

Jaki jest wpływ ogłoszenia upadłości banku na postępowanie cywilne zainicjowane przez kredytobiorcę?

W przypadku gdy postępowanie sądowe o zapłatę i (lub) ustalenie zostało wytoczone przed ogłoszeniem upadłości banku, wówczas sąd rozpoznający sprawę jest zobowiązany do zawieszenia postępowania i wezwania syndyka do udziału w sprawie (art. 174 §1 pkt 4 k.p.c.), gdyż zarówno sprawa o zapłatę, jak i postępowanie w przedmiocie ustalenia nieistnienia zobowiązania umownego niewątpliwie dotyczą masy upadłości; wynik takiego postępowania wpłynie bowiem na zarządzanie masą upadłości, na przebieg procesu likwidacji masy upadłości, a w końcu na stopień zaspokojenia wierzycieli.

Jaki jest wpływ ogłoszenia upadłości banku na postępowanie cywilne zainicjowane przez bank?

– postępowanie cywilne wszczęte przez bank przeciwko kredytobiorcy o zapłatę rat kredytu po ogłoszeniu upadłości banku może być kontynuowane jedynie z udziałem syndyka (art. 144 ust. 1 p.u.), gdyż roszczenie o zapłatę rat kredytu, jako należność po stronie banku, dotyczy masy upadłości

– postępowanie to zostanie zawieszone przez sąd, a następnie podjęte po ustaleniu osoby sprawującej funkcję syndyka

Czy syndyk może wytoczyć powództwo przeciwko kredytobiorcy po ogłoszeniu upadłości banku?

– syndyk, uznając umowę kredytu frankowego za nieważną, zobowiązany jest umieścić w spisie należności należność wobec kredytobiorcy z tytułu zwrotu udostępnionego kapitału

– działając w interesie wierzycieli, syndyk powinien ściągnąć należność (poprzez zainicjowanie lub kontynuowanie postępowania sądowego) lub sprzedać wierzytelność; w praktyce, ze względu na przysługujące wzajemne wierzytelności stron nieważnej umowy kredytu frankowego, syndyk będzie mógł złożyć oświadczenie o potrąceniu, względnie uznać skuteczność oświadczenia o potrąceniu złożonego przez kredytobiorcę w zgłoszeniu wierzytelności

Czy kredytobiorca może pozwać bank o zwrot nadpłaty po ogłoszeniu upadłości banku?

– kredytobiorca nie może pozwać banku o zwrot nadpłaty po ogłoszeniu upadłości (art. 263 p.u.)

– jeśli wierzyciel „nie zdążył” wszcząć przeciwko upadłemu bankowi postępowania sądowego o zapłatę z tytułu nadpłaty ponad udostępniony kapitał do czasu ogłoszenia jego upadłości, może wyłącznie żądać zapłaty swojej wierzytelności w trybie zgłoszenia jej syndykowi

Czy kredytobiorca może potrącić swój dług z tytułu zwrotu udostępnionego kapitału z wierzytelnością z tytułu nadpłaty nabytą od innego kredytobiorcy?

– po ogłoszeniu upadłości banku nie jest możliwe wykorzystanie nabytej od innych kredytobiorców wierzytelności do dokonania potrącenia; zgodnie bowiem z art. 94 ust. 1 p.u. potrącenie nie jest możliwe, jeżeli dłużnik upadłego nabył wierzytelność w drodze przelewu lub indosu po ogłoszeniu upadłości albo nabył ją w ciągu ostatniego roku przed dniem ogłoszenia upadłości, wiedząc o istnieniu podstawy do ogłoszenia upadłości. Co więcej, syndyk będzie mógł także podważyć oświadczenia o potrąceniu złożone przed dniem ogłoszeniem upadłości banku, jeśli tylko zdoła wykazać, że kredytobiorca był świadomy podstaw do ogłoszenia upadłości (por. uchwała SN (7) z 4 września 2013 r., III CZP 26/13, OSNC 2014, nr 6, poz. 55)

Jaki jest wpływ ogłoszenia upadłości na zabezpieczającą kredyt frankowy hipotekę?

– akcesoryjność hipoteki zabezpieczającej wierzytelności z umowy kredytowej wyklucza jej utrzymanie w razie przesądzenia o nieważności umowy; skoro nie istnieje zabezpieczona wierzytelność, to tym samym nie ma podstaw do utrzymania hipoteki

– jeśli syndyk dojdzie do przekonania o nieważności umowy kredytu i braku zobowiązana kredytobiorcy do zapłaty, powinien złożyć wniosek o wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej (art. 94 w zw. z art. 100 ustawy z 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece), ewentualnie przekazać kredytobiorcy sporządzone we właściwej formie oświadczenie o wyrażeniu zgody na wykreślenie hipoteki

Czy ogłoszenie upadłości banku ma wpływ na uzyskane przez kredytobiorcę sądowe zabezpieczenie swojego roszczenia poprzez wstrzymanie obowiązku dokonywania płatności bieżących rat kredytu?

– ogłoszenie upadłości w żaden sposób nie wpływa na uzyskane przez kredytobiorcę zabezpieczenie swojego roszczenia poprzez wstrzymanie obowiązku dokonywania płatności bieżących rat kredytu

– do zabezpieczenia wskazanego wyżej nie stosuje się regulacji art. 146 ust. 3 p.u., zgodnie z którym wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu lub zarządzenia zabezpieczenia na majątku upadłego po ogłoszeniu upadłości jest niedopuszczalne; przepis ten dotyczy bowiem zabezpieczenia, które podlega wykonaniu w drodze odpowiedniego stosowania przepisów egzekucyjnych i jest skierowane do majątku dłużnika (zabezpieczenie „na majątku”).

dr Patryk Filipiak, adwokat, kwalifikowany doradca restrukturyzacyjny, Filipiak Babicz Legal sp.k.

Rafał Kowalczyk, adwokat, Filipiak Babicz Legal sp.k.