Portugalia stała się drugim krajem UE w tym tygodniu, który zniósł „złote wizy” dla bogatych nie-Europejczyków, dołączając do Irlandii w zniesieniu programu, który pomógł przyciągnąć inwestycje zagraniczne, ale wywołał kontrowersje.

António Costa, premier Portugalii, powiedział w czwartek, że jego rząd zaprzestanie wydawania nowych złotych wiz w celu „walki ze spekulacjami cenowymi na rynku nieruchomości”. Irlandia w swojej decyzji powołała się na ostrzeżenia UE dotyczące implikacji takich programów dla bezpieczeństwa.

Złote wizy dały zamożnym ludziom pozwolenia na pobyt i dostęp do bezgranicznej strefy podróżowania UE w zamian za inwestycje. Programy w Portugalii i Irlandii zostały wprowadzone 10 lat temu, aby pomóc wyjść z kryzysu finansowego i okazały się szczególnie popularne wśród bogatych obywateli Chin.

Decyzja Portugalii o zakończeniu programu była spowodowana niepokojem związanym ze wzrostem cen domów, który sprawił, że wielu Portugalczyków ma trudności ze znalezieniem odpowiedniego zakwaterowania, szczególnie w Lizbonie i Porto, największych miastach.

Pojawił się jako część pakietu środków mających na celu walkę z kryzysem mieszkaniowym, który jest najpilniejszą kwestią, przed którą stoi socjalistyczny rząd Costy.

Ceny nieruchomości wzrosły w ostatnich latach przez obcokrajowców kupujących drugie domy lub mieszkania do wynajęcia turystom za pośrednictwem platform takich jak Airbnb.

Złote wizy, zwane oficjalnie zezwoleniami na pobyt w celach inwestycyjnych, wydawane były w zamian za zakup nieruchomości o wartości co najmniej 500 000 euro. Posiadacze uzyskują prawo do zamieszkania w Portugalii przez pięć lat, po których mogą ubiegać się o pobyt stały, mimo że minimalny wymagany pobyt w kraju to tylko kilka dni w roku. Program przyniósł ponad 6 miliardów euro inwestycji.

Portugalia nie anuluje istniejących złotych wiz, ale Costa powiedział, że można je odnowić tylko wtedy, gdy nieruchomość, z którą były powiązane, była stałym miejscem zamieszkania posiadacza lub członka rodziny lub została wystawiona na rynek wynajmu.

Od początku programu w 2012 roku najwięcej wiz wydano obywatelom Chin, którzy według danych rządu portugalskiego otrzymali ich ponad 5000. Ponad 1000 trafiło do Brazylijczyków, podczas gdy Turcja, RPA i Zjednoczone Emiraty Arabskie otrzymały po około 500.

Urzędnicy rządowi powiedzieli, że taki program był potrzebny, kiedy został wprowadzony, i zasadniczo osiągnął swoje cele, ale teraz kraj boryka się z różnymi problemami związanymi z przystępnością cenową mieszkań.

W 2020 roku rząd Costy ogłosił plan ograniczenia wpływu złotych wiz na ceny nieruchomości poprzez utrudnienie ich posiadaczom kupowania w Lizbonie i Porto, ale dyrektorzy nieruchomości twierdzą, że niektórzy ludzie znaleźli sposoby na obejście ograniczeń.

Urzędnicy państwowi przyznali, że program wizowy nie był głównym czynnikiem wzrostu kosztów mieszkaniowych, ale powiedzieli, że stwarza niewygodne pytania dla rządu, a jego zakończenie jest symbolicznie ważne. Mnożenie się krótkoterminowych mieszkań turystycznych i innych zachęt podatkowych dla zagranicznych rezydentów odegrało większą rolę na rynku nieruchomości.

Nuno Cunha Barnabé, partner podatkowy w Abreu Advogados, lizbońskiej firmie prawniczej, powiedział, że ogłoszenie pozostawiło wiele pytań bez odpowiedzi na temat stopniowego wycofywania złotych wiz. „Jak rząd poradzi sobie z oczekiwaniami zagranicznych deweloperów wobec realizowanych projektów?” powiedział.

Według sondażu przeprowadzonego pod koniec ubiegłego roku przez Instytut Nauk Społecznych Uniwersytetu w Lizbonie i Instytut Uniwersytecki w Lizbonie.

Rząd jest ostrożny, jeśli chodzi o robienie czegokolwiek, co mogłoby ostudzić zagraniczne zainteresowanie Portugalią, ponieważ turystyka i prężny rynek nieruchomości są kluczem do jego gospodarki, pomagając krajowi rozwijać się o więcej niż średnia dla strefy euro od szczytu pandemii.

Portugalski pakiet mieszkaniowy ogłoszony w czwartek, który musi zostać zatwierdzony przez parlament, obejmował działania mające na celu dodanie większej liczby nieruchomości na prywatny rynek wynajmu i budowę większej liczby mieszkań publicznych, a także dotacje dla rodzin i uproszczenie licencjonowania nieruchomości.

W obliczu obaw związanych z bezpieczeństwem UE wezwała w zeszłym roku państwa członkowskie do zaprzestania tak zwanych programów złotych paszportów, które oferują nie tylko prawo pobytu, ale i obywatelstwo.