Przejmując jedną z najbardziej niespokojnych diecezji w kraju, biskup sosnowiecki Artur Ważny nie tracił czasu przed swoją inauguracją zaplanowaną na 22 czerwca.

Na kilka dni przed oficjalnym rozpoczęciem pracy w diecezji Wazny ogłosił, że powołał pierwszą w katolickiej Polsce niezależną diecezjalną komisję śledczą. „Chodzi o prawdę” – powiedział OSV News.

Podczas swojej inauguracji w sosnowieckiej katedrze 22 czerwca Wazne powiedział: „Nie jesteśmy Kościołem, który upadł i nie może już powstać. Chcemy być Kościołem, który po doświadczeniu tak wielkich trudności może powstać mocą krzyża Jezusa.” Mszy jego inauguracji przewodniczył nuncjusz papieski w Polsce, abp Guido Filipazzi.

Papież Franciszek przyjął rezygnację poprzednika Ważnego, biskupa Grzegorza Kaszaka, po tym, jak ksiądz zorganizował „orgię seksualną”, jak podają polskie media. Nuncjatura nie podała w oświadczeniu z 24 października 2023 r. powodów rezygnacji Kaszaka w wieku 59 lat – na wiele lat przed osiągnięciem 75. roku życia, czyli wieku, w którym prawo kanoniczne wymaga od biskupów złożenia rezygnacji papieżowi – ale komentatorzy w Polsce wskazali była to „przyspieszona” rezygnacja z diecezji, powodująca poważny skandal w kraju.

Przez miesiące poprzedzające rezygnację Kaszaka media donosiły o nadużyciach władzy, związkach homoseksualnych między duchownymi i imprezach seksualnych organizowanych w mieszkaniach księży. W marcu 2023 r. diakon został zastrzelony przez księdza, który później popełnił samobójstwo. W marcu 2024 r., dwa miesiące przed kanonicznym objęciem diecezji przez Ważnego 8 maja, po imprezie w mieszkaniu księdza zmarł młody mężczyzna – sprawa jest obecnie badana przez prokuraturę.

W oświadczeniu wydanym 19 czerwca diecezja sosnowiecka na południowym Śląsku ogłosiła, że ​​komisja zbada sprawy, „które w ostatnim czasie wzbudziły zainteresowanie opinii publicznej”.

„Chodzi o prawdę, a bez prawdy nie jest możliwa miłość i misja Kościoła” – Wazny powiedział OSV News. „I dlatego chodzi o to, by dotrzeć do tej prawdy, nawet jeśli jest ona bardzo bolesna, bo wtedy staniemy przed faktem, że pewne sprawy trzeba rozwiązać, ustalić, odpokutować, pokutować i zacząć od nowa” – stwierdził.

Nowy biskup sosnowiecki na przewodniczącą organu śledczego mianował emerytowaną prokurator Violettę Guię z pobliskich Katowic. W skład komisji wejdą także specjaliści z zakresu prawa świeckiego, prawa kościelnego, historii i archiwistyki, psychologii i psychoterapii oraz komunikacji – podała diecezja w oświadczeniu z 19 czerwca.

Dodatkowo, jak stwierdzono w oświadczeniu z 19 czerwca, przeprowadzony zostanie audyt zewnętrzny w celu zajęcia się kwestiami „duszpasterskimi, finansowymi, prawnymi, administracyjnymi i personalnymi”.

Zarówno śledczy, jak i audytorzy rozpoczną pracę we wrześniu, po ustaleniu pełnej listy członków.

Po raz pierwszy w historii Kościoła w Polsce komisja w przejrzysty sposób zbada nadużycia władzy i stosunki seksualne duchownych, a dochodzenie po raz pierwszy poprowadzą zewnętrzni, świeccy eksperci organów ścigania.

„W Polsce mówimy, że nie ma potrzeby wyważać otwartych drzwi” – ​​Wazny powiedział OSV News, zauważając, że komisja opiera się na najlepszych praktykach diecezjalnych Stanów Zjednoczonych w zakresie dochodzeń i audytów przypadków molestowania.

„Myślę, że trzymanie się prawdy zawsze daje wolność” – Wazny powiedział OSV News. Dodał, że „oznaką rozwagi” jest uczenie się od najlepszych praktyk amerykańskich.

Odnosząc się do wcześniejszych doświadczeń Kościoła amerykańskiego, z których się nauczył, Wazny stwierdził, że ma poczucie „wolności, że nie jestem w jakimś ciemnym tunelu i nie wiem, dokąd iść, ale mam pewne światło i tak z tym światłem chcę podążać.”

Po wybuchu kryzysu związanego z wykorzystywaniem seksualnym w USA w 2002 r. biskupi zatrudnili świeckich ekspertów z zakresu egzekwowania prawa, takich jak emerytowani agenci FBI, do nadzorowania dochodzeń, a zewnętrzna organizacja świecka przeprowadziła audyty przestrzegania przez diecezje protokołów postępowania w przypadku molestowania. Kathleen McChesney, wyższa urzędniczka FBI, była pierwszą szefową Biura Biskupów USA (obecnie Sekretariatu) ds. Ochrony Dzieci i Młodzieży.

14 marca 2023 roku polscy biskupi ogłosili, że rozpoczną proces mający na celu powołanie ogólnokrajowej komisji, która ma zbadać kryzys nadużyć w polskim Kościele w tym zakresie – cztery lata po doniesieniach głównych mediów na temat nadużyć i tuszowania ich przez Kościół – ale szczegółowe informacje na temat tego, kiedy komisja mogłaby rozpocząć prace i kto miałby jej przewodzić, nie są znane.

Odnosząc się do powołanej przez siebie komisji, Wazny stwierdził, że jest to „pewien rodzaj pionierskiego doświadczenia”. Ma nadzieję, że „zainspiruje to, że może warto pójść tą drogą” i że „pójdą nią także inni biskupi”.

Wazny powiedział, że podjął decyzję zarówno na temat komisji, jak i audytu, mając na uwadze „dobro Kościoła”, ale przede wszystkim „dobro ludzi, którzy zostali skrzywdzeni, nie wysłuchani, nie zaopiekowano się nimi w żaden sposób” Dla mnie to także ważny motyw.”

Wazny podkreślił, że dla niego poznanie tego, co się wydarzyło, jest ważnym krokiem w stronę przejrzystości, rozliczalności i odpowiedzialności w Kościele, ale zależy mu też, aby diecezję otaczała modlitwa.

Poprosił Siostry Karmelitanki z Charkowa, które na początku wojny w lutym 2022 roku musiały uciekać z Ukrainy, aby na stałe osiedliły się w Sosnowcu i modliły się za diecezję.

„Chciałbym, aby były w sercu diecezji, aby ich modlitwa promieniowała” – powiedział, dodając, że szuka wygodnego domu dla sióstr, które przez ostatnie dwa lata nie miały stałego domu w Polsce i mieszkały tymczasowo w pobliskiej archidiecezji częstochowskiej. „Proszę wielu świeckich, aby również się modlili” – powiedział Wazny.

„Wszyscy jesteśmy w tym razem” – powiedział.

„W przeszłości zbyt wiele rzeczy opierało się na księżach” – stwierdził. „To jest klerykalizm, o którym tak często mówił papież Franciszek. A teraz to bolesna sytuacja zmusza nas, abyśmy stali się takim Kościołem, jakiego pragnie Jezus, w którym świeccy współpracują z duchowieństwem.

Prosząc o skład komisji głównie świeckich ekspertów, stwierdził, że jest to „świeccy odkrywający na mocy swojego chrzcielnego zaangażowania w Kościele, że nie ratują księży, ale że są to ich własne zadania do wykonania”, a księża „nie ratujcie świeckich w niektórych obszarach, o których często nie mają pojęcia, ale zajmijcie się ich misją jako ci, którzy są w kapłaństwie służby”.

„Paradoksalnie ten kryzys staje się szansą” – Wazny powiedział OSV News. „Jeśli tak ma wyglądać kryzys, to dziękuj Bogu, że znaleźliśmy się w takiej sytuacji”.