Przyszłość Polski leży w rękach nauczycieli. Nowoczesna edukacja musi operować w szerszym kontekście biznesowym
Duńskie fundacje Velux (VILLUM FONDEN i VELUX FONDEN), powołane do działania w latach 70. i 80., przyznają granty, m.in. w dziedzinie nauki, rozwoju społecznego i kultury, zarówno w Danii, jak i poza jej granicami. Od 2018 roku trwa program grantowy, którego celem jest wspieranie edukacji zawodowej w Polsce. Jest on odpowiedzią na potrzeby związane z efektywną edukacją zawodową dzieci i młodzieży, dostosowaną do dynamicznie zmieniającego się rynku pracy.
O tym, dlaczego współczesna szkoła powinna współpracować z biznesem, o nauczycielskim zaangażowaniu i kompetencjach przyszłości, rozmawiamy z Łukaszem Hołubowskim, Przewodniczącym Zgromadzenia Fundacji Szkolnej.
BI: Łukaszu, zacznę przewrotnie. Czy polscy nauczyciele nie są zmęczeni i wypaleni? Czy potrzebują kolejnych kursów?
Łukasz Hołubowski: Bardzo nie lubię tego czarnego postrzegania polskiej edukacji. Faktycznie, wiosenne badanie dobrostanu nauczycieli przeprowadzone przez Librus przyniosło bolesne wnioski: 67,5 procent polskich nauczycieli deklarowało w nim, że czują się wyczerpani, a ponad 57 procent nie widziało sensu swojej pracy. Jednocześnie w tym samym badaniu 66 procent nauczycieli mówiło, że są bardzo emocjonalnie zaangażowani w pracę. My często skupiamy się na tych brakujących 40 procentach, a tymczasem wystarczy porównać te wyniki ze średnią dla ogółu polskich pracowników i zobaczymy zupełnie inny obraz. Wiosną 2023 roku firma doradcza Kincentric zbadała globalny odsetek zaangażowanych pracowników i w Polsce wyniósł on — 53 procent. Chciałbym więc, żebyśmy głośno tu sobie powiedzieli: polscy nauczyciele angażują się w pracę bardziej niż pracownicy innych sektorów.
Inna sprawa, że często frustruje ich brak narzędzi.
BI: Przecież szkoły otrzymały pomoce w ramach programu Laboratoria Przyszłości.
ŁH: Tak, to super początek i świetny program. Ale oprócz sprzętów nauczyciele potrzebują pomocy w doborze metod nauczania. Wiemy, że często pedagodzy poszukują pomysłów jak zaangażować dzieci, jak oderwać uczniów od telefonów i zainteresować nauką. Nie jest to wcale łatwe, bo dzisiejsza młodzież, tak jak my wszyscy, jest mocno przebodźcowana. Szacuje się, że współcześnie przeciętny człowiek musi dziennie przetworzyć ok. 35 GB danych. To koszmarnie dużo. Dla porównania w średniowieczu tyle danych przyswajano w ciągu całego życia.
Dzieciaki są bombardowane informacjami, a nauczyciele nie mają łatwego zadania, by w tym szumie do nich dotrzeć i jeszcze ich zaangażować. Ale chcą to robić, tylko czasem potrzebują podpowiedzi jak.
BI: No właśnie, jak? Czy to możliwe? Czy da się zainteresować młodych?
ŁH: Choć być może trudno w to uwierzyć – da się. Tu odpowiedzią jest wdrożenie podejścia STEAM w nauczaniu. To fantastyczna zmiana w edukacji. Nazwa STEAM wywodzi się od angielskiego akronimu Science (nauki ścisłe), Engineering (inżynieria), Arts (sztuka) oraz Mathematics (matematyka), reprezentuje innowacyjne podejście do procesu edukacyjnego, łącząc te różnorodne dziedziny i umożliwiając uczniom zdobywanie wiedzy poprzez praktyczne doświadczenia oraz kreatywne wyzwania.
Centralnym punktem podejścia STEAM jest aktywne zaangażowanie uczniów. Dzięki realizacji projektów, eksperymentów i praktycznych zastosowań, uczniowie rozwijają umiejętności innowacyjnego rozwiązywania problemów. To nie tylko przyswajanie informacji, ale także kształtowanie umiejętności myślenia krytycznego i kreatywnego.
BI: Brzmi jak dobry pomysł na naukę chemii czy fizyki.
ŁH: Nie tylko! Warto podkreślić, że podejście STEAM nie ogranicza się wyłącznie do przedmiotów ścisłych. Można je z powodzeniem stosować na zajęciach językowych czy lekcjach historii. Zaangażowanie uczniów w przygotowywanie plakatów dotyczących lektury lub zbieranie informacji do projektów związanych z istotnymi wydarzeniami historycznymi znacznie efektywniej utrwala przyswojoną wiedzę.
Kluczową zaletą podejścia STEAM jest przenoszenie uczniów poza tradycyjne ramy nauczania, ucząc ich łączenia różnych dziedzin w sposób funkcjonalny. To sprzyja głębszemu zrozumieniu materiału i jego praktycznemu zastosowaniu. Dodatkowo istotnym elementem tej metodyki jest rozwijanie umiejętności współpracy poprzez pracę w grupach oraz prace projektowe, co umożliwia skuteczną komunikację, wymianę pomysłów i wspólne tworzenie rozwiązań.
W placówkach Fundacji Szkolnej stosujemy to podejście z powodzeniem od lat. Ale wielu nauczycieli w Polsce jeszcze go nie zna, choć marzy o tym, by mądrze angażować uczniów.
BI: I tu wkracza Fundacja Szkolna z kursem STEAMowe ABC?
ŁH: (Śmiech) Dokładnie tak. W tym projekcie postawiliśmy sobie za cel stworzenie kursu, który zaadresuje dwie potrzeby: pomoże nauczycielom angażować uczniów w pracę na lekcji i jednocześnie będzie w tych uczniach rozwijał kompetencje przyszłości. Po dwóch miesiącach od startu mamy zarejestrowanych na naszej platformie e-learningowej blisko 1500 nauczycieli i bardzo dobry odbiór zawartości merytorycznej z rynku.
Chcieliśmy, co najważniejsze, żeby ten kurs był dostępny dla wszystkich nauczycieli w całej Polsce. W każdej, najmniejszej nawet miejscowości.
Dzięki współpracy technologicznej z GoCloud i Google for Education mogliśmy stworzyć kurs w wygodnym środowisku online, a dzięki współpracy z Fundacją Deloitte mogliśmy wzbogacić materiały o opinie ekspertów rynkowych. W tym miejscu muszę także podziękować za wsparcie Fundacji Velux, a pochwalę się, że otrzymaliśmy od Fundacji największy tego typu grant w tej części Europy, i dlatego mogliśmy stworzyć ten niezwykle wartościowy projekt. W tym momencie jesteśmy na rynku jedyną instytucją edukacyjną, która oferuje tak wszechstronny darmowy kurs STEAM dla nauczycieli.
BI: Czyli udało się wyeliminować podstawową barierę?
ŁH: Tak, chcieliśmy zminimalizować wszystkie bariery. Przygotowując kurs, najpierw zrobiliśmy badania i przeprowadziliśmy szereg rozmów z nauczycielami, badaliśmy ich potrzeby, oraz ograniczenia, z jakimi się mierzą.
Wiemy, że jedną z nauczycielskich bolączek jest brak czasu. Że między lekcjami, sprawdzaniem testów, wypełnianiem dzienników elektronicznych oraz toną dokumentacji często nie ma już ani chwili na rozwój.
Dlatego zadbaliśmy, aby kurs był asynchroniczny, żeby to nauczyciel indywidualnie decydował, kiedy i jak będzie go realizował. I to działa.
Na przejście kursu obecnie potrzeba około 10 godzin. Widzimy już, że są nauczyciele — sprinterzy, którzy siadają i przechodzą w jeden weekend wszystkie moduły. Dodatkowo po ukończeniu kursu każdy nauczyciel otrzymuje dostęp do ciągle poszerzanego repozytorium scenariuszy STEAMowych lekcji.
BI: Zatrzymajmy się tu na chwilę. I proszę, wytłumacz co się kryje pod pojęciem „kompetencje przyszłości”.
ŁH: Wyobraźmy sobie, że za kilka lat będziemy potrzebowali na rynku pracy nowych kompetencji i umiejętności i to właśnie dzisiejsi uczniowie, wchodząc na rynek pracy, będą mierzyć się z tym wyzwaniem.
Obecnie szkoła działa nadal w klasycznym modelu pruskim. Jest nauczyciel, który ma wyłożyć materiał i uczeń, który materiał ma przyswoić.
Ten model był skuteczny, kiedy społeczeństwo działało zupełnie inaczej, a ilość wiedzy do przyswojenia była ograniczona do lektur i podręczników. Dziś świat już tak nie działa, bardziej niż czystej wiedzy potrzebujemy także umiejętności, jak pozyskać wiedzę z różnych źródeł, jak ocenić ich wiarygodność i jak tę wiedzę zagregować.
Żeby to lepiej zobrazować: w codziennej pracy znakomita większość uczniów szkół podstawowych nie będzie recytowała Pana Tadeusza (śmiech!) czy pochylała się nad cyklem życiowym motyla. Będą za to rozliczani z tego, jak radzą sobie ze współpracą w zespole, czy potrafią myśleć krytycznie, poszukiwać kreatywnych rozwiązań, czy w końcu mądrze i sprawnie korzystać z narzędzi cyfrowych.
Co jest super istotne oprócz samego kursu „STEAMowe ABC” powstaje także „Klaster dla Edukacji Przyszłości”. Sam klaster to pomysł na połączenie doświadczeń i potrzeb pracodawców z nowoczesną edukacją. Zrzeszeni w klastrze eksperci edukacyjni oraz biznesowi mają stanowić wsparcie w tworzeniu nowoczesnej edukacji. Wierzymy, że dzięki działaniu „Klastra dla Edukacji Przyszłości” uda nam się stworzyć model nauczania dopasowany do wymagań współczesności.
BI: I tego właśnie uczy kurs STEAMowe ABC?
ŁH: Dokładnie tak. A dodatkowo, dzięki pomocy Fundacji Deloitte, mogliśmy wzbogacić kurs o wywiady z ekspertami biznesowymi, którzy te kompetencje przyszłości nauczycielom przybliżają. To jeden z wyrazów naszego myślenia o edukacji – nie jako o jakimś osobnym, odrębnym zupełnie etapie życia, ale jako o przygotowaniu do dorosłości i rynku pracy.
Zbyt często myślimy, że do pracy przygotują nas studia. Tymczasem na studiach oczywiście jest czas na budowanie wiedzy, ale praca nad umiejętnościami miękkimi powinna zaczynać się znacznie wcześniej. Jeśli nauczymy dzieci jak poszukiwać odpowiedzi na wyzwania, jak współpracować, jak badać świat, to damy im solidny fundament, na którym będą mogły zbudować dowolną przyszłość.
BI: Myślisz, że polskie szkoły są gotowe na takie zmiany? Nie pytam o prywatne szkoły w wielkich miastach, ale tysiące szkół w całej Polsce?
ŁH: Jestem tego pewien. Materiał kursu podstawowego uzupełniają wywiady z ekspertami i ciekawymi osobowościami rynku edukacji. W jednym z modułów przedstawiamy sylwetkę pana Artura Tutki — fantastycznego człowieka i świetnego nauczyciela przedmiotów zawodowych w Zespole Szkół Technicznych i Ogólnokształcących im. Stefana Banacha w Jarosławiu, który tak potrafił zaangażować swoich uczniów, że tworzą niesamowite rzeczy — na przykład projektują i drukują w technologii 3D protezy rąk dla dzieci. W Polsce jest mnóstwo świetnych nauczycieli i do nich chcemy dotrzeć.
Mogę też z dumą powiedzieć, że to się udaje. Jak to ładnie ujęła jedna z uczestniczek kursu „Super doświadczenie. Przez tydzień wieczorami miałam rytuał: herbatka, kocyk i kurs. Bardzo przyjemnie się było uczyć, a te wszystkie inspirujące przykłady dodały mi motywacji”.
I o to nam właśnie chodziło, żeby uczyć i inspirować polskich nauczycieli. Dziś, po miesiącu od startu kursu, widzimy, że to potrzebna i cenna inicjatywa. Jesteśmy przekonani, że kończąc kurs, zyskają nie tylko solidną dawkę wiedzy, ale i motywację, by realizować tak pięknie zdefiniowane przez Korczaka główne zadanie pedagogów: „Dzieci rodzą się ze skrzydłami. Nauczyciele pomagają im je rozwinąć”.
Łukasz Hołubowski: Od 2018 roku Przewodniczący Zgromadzenia Fundacji Szkolnej. Propagator tworzenia synergii pomiędzy biznesem a edukacją. Członek Zarządu Polskiego Związku Szermierczego, zaangażowany w inicjatywy integracyjne środowiska sportu paraolimpijskiego. Menedżer z ponad 20-letnim doświadczeniem w realizacji dużych projektów biznesowych, w tym m. in. w obszarze zarządzania zmianą, restrukturyzacji, połączeń instytucji rządowych. Członek rad nadzorczych spółek notowanych na GPW, jak również Członek Zarządu.
Nauczycieli zainteresowanych uczestnictwem w kursie zapraszamy do zapisów.
