Nazywa się to Zasadą Monachium: angażuj się i wchodź w interakcję; nie pouczajcie i nie ignorujcie się nawzajem.

Jednak w tym roku na 60. Konferencji Bezpieczeństwa w Monachium (MSC) dwóch osób, o których mówiło się najczęściej, w ogóle nie było.

Dotyczyło to między innymi byłego prezydenta USA Donalda Trumpa, którego ewentualny powrót do Białego Domu mógłby zakłócić stosunki transatlantyckie, które stanowią sedno tego najważniejszego forum międzynarodowego.

A prezydent Rosji Władimir Putin, którego jeden po drugim światowy przywódca zawzięcie obwiniał za śmierć swojego najwybitniejszego krytyka Aleksieja Nawalnego, nie wspominając o jego inwazji na Ukrainę na pełną skalę, która w dalszym ciągu rzuca długi, ciemny cień na Europę i daleko poza.

Zdumiewająca wiadomość o śmierci Nawalnego, która rozeszła się zaledwie kilka godzin przed rozpoczęciem konferencji w piątek, ponownie uwydatniła niebezpieczną nieprzewidywalność świata podzielonego na liczne linie podziału i głęboko zakorzenione interesy.

„Żyjemy w świecie, w którym jest coraz więcej konfrontacji, a coraz mniej współpracy” – ubolewał Wysoki Przedstawiciel UE do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa Josep Borrell. „Świat stał się znacznie bardziej niebezpiecznym miejscem” – powiedział mi, gdy konferencja dobiegała końca w niedzielę.

„Przegrana-przegrana?” – brzmiała maksyma tegorocznego zgromadzenia w czasie pogłębiających się napięć geopolitycznych i rażącej niepewności gospodarczej.

W rocznym raporcie MSC ostrzegano, że może to spowodować wzrost dynamiki między rządami, czyli „spiralę spadkową, która zagraża współpracy i podważa istniejący porządek międzynarodowy”.

„Myślę, że była to konferencja nieuporządkowanego świata” – stwierdził David Miliband, dyrektor generalny i prezes Międzynarodowego Komitetu Ratunkowego (IRC).

„To świat zdominowany przez bezkarność, w którym stabilizatory poręczy nie działają i dlatego panuje tak wiele zamieszek, nie tylko na Ukrainie, w Gazie i Izraelu, ale szerzej w miejscach takich jak Sudan, gdzie kryzys humanitarny nawet nie trwa. porządku obrad” – powiedział.

Ta kwestia bezkarności, będąca jednym z najcięższych wyzwań politycznych, nagle przekształciła się w przejmującą osobistą historię, gdy żona Nawalnego, Julia Nawalna, nieoczekiwanie pojawiła się na głównej scenie konferencji w wielkim hotelu Bayerischer Hof, aby potępić prezydenta Rosji i nawoływać zgromadzonych prezydentów , premierów, szefów obrony i czołowych dyplomatów, aby postawili go przed wymiarem sprawiedliwości.

Jej niezwykłe opanowanie i klarowność oszołomiły wypełnioną salę, co wywołało jej nieprzerwaną owację na stojąco przed i po przemówieniu z wyczuwalnym bólem.

W tym roku Rosja, podobnie jak Iran, nie zostały zaproszone do Monachium, ponieważ organizatorzy ocenili, że nie są „zainteresowani znaczącym dialogiem”.

Na minionych forach MSC jadowite przemówienia weterana spraw zagranicznych Rosji Siergieja Ławrowa rozzłościły i zelektryzowały salę główną, a widoczna obecność Iranu uwypukliła rywalizację i ryzyko wymagające pilnego rozwiązania.

Imperatyw kontynuowania znacznej zachodniej pomocy wojskowej i finansowej dla Ukrainy był wielokrotnie podkreślany przez prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego, który wzywał uczestników do działania w drodze od jednego spotkania na wysokim szczeblu do drugiego.

„Rok 2024 wymaga waszej odpowiedzi – od wszystkich na świecie” – błagał delegatów, przemawiając z najwyższego podium.

Jego zdaniem najważniejsze wsparcie Stanów Zjednoczonych było wstrzymywane przez Kongres Stanów Zjednoczonych, ponieważ istotny pakiet bezpieczeństwa o wartości 60 miliardów dolarów (48 miliardów funtów) jest coraz bardziej podzielony co do tego, czy republikańscy prawodawcy są coraz bardziej podzieleni co do tego, czy nadal wspierać Kijów w jego walce.

W ojczyźnie na Ukrainie żołnierzom kończą się kule nawet na linii frontu.

Delegaci USA w Monachium, w tym wiceprezydent Kamala Harris, usilnie nalegali, aby ona i prezydent Joe Biden nie porzucili Ukrainy ani przywództwa Ameryki w sprawach globalnych.

Jednak w obliczu wyborów w USA zaledwie dziewięć miesięcy Trump już kształtuje spolaryzowaną debatę polityczną w Waszyngtonie i wzmaga niepokój, że może wyciągnąć USA z sojuszu wojskowego NATO i innych zobowiązań międzynarodowych.

„Wiedzą, co muszą zrobić, ale nie mogą tego zrobić i to jest luka, którą należy wypełnić” – tak Miliband ocenił zobowiązania złożone przez USA i europejskich sojuszników w Monachium.

Inni byli jeszcze bardziej dotkliwi w swojej krytyce.

„Wiele słów. Żadnych konkretnych zobowiązań” – napisała Nathalie Tocci, dyrektor Instytutu Spraw Międzynarodowych, na X, znanym wcześniej jako Twitter. „To smutne MSC2024.”

Luki były jeszcze bardziej widoczne, jeśli chodzi o wyniszczającą wojnę Izrael-Gaza, która wybuchła po morderczym ataku Hamasu na południowy Izrael 7 października.

Izraelskie operacje wojskowe powodują oszałamiającą liczbę ofiar cywilnych i spustoszyły znaczną część tego pasa przybrzeżnego.

„Widzieliśmy naprawdę duże zainteresowanie społeczności międzynarodowej i światowych przywódców, którzy zgromadzili się tutaj w Monachium, wyrażając chęć poważnego zawieszenia broni i znacznej ilości pomocy międzynarodowej dla Gazy” – zauważył palestyński premier Mohammad Shtayyeh w przemówieniu wywiad.

Jednak izraelscy delegaci, w tym była negocjatorka pokojowa Tzipi Livni, dwukrotnie podkreślali potrzebę dalszego kontynuowania działań.

„Jestem przeciwnikiem politycznym [Prime Minister Benjamin] Netanjahu, ale popieram wojnę w Gazie” – podkreśliła na posiedzeniu, w którym uczestniczyli także pan Shtayyeh i minister spraw zagranicznych Jordanii Ayman Safadi.

„Popieram strategiczną potrzebę wyeliminowania Hamasu jako organizacji terrorystycznej i reżimu” – powiedziała Livni.

Tegoroczne MSC zgromadziło rekordową frekwencję: ponad 900 uczestników, w tym około 50 szefów państw i rządów z całego świata, ponad 100 ministrów, a także przedstawiciele ośrodków doradczych, organizacji pozarządowych i wiodących przedsiębiorstw.

Najwięksi szpiedzy, feministyczne ministerstwa spraw zagranicznych, wojownicy klimatyczni, irańscy aktywiści, eksperci od broni, czarodzieje technologii i nie tylko – wszyscy zebrali się na własne spotkania na scenach publicznych, na prywatnych spotkaniach i w cichych skupiskach.

Wszystko to uwydatniło, jak światowe rozumienie „globalnego bezpieczeństwa” stale się zmienia.

Przez dziesięciolecia to forum – utworzone w 1963 r. w ramach zimnej wojny w dążeniu do pokoju i dobrobytu – często było także miejscem dyplomacji w czasie rzeczywistym.

Jednak w roku naznaczonym obawami związanymi z „dynamiką przegranych” Monachium było miejscem wielu rozmów i podsumowań, podczas gdy świat nerwowo zastanawiał się, gdzie spadną kolejne ciosy.