Światowa społeczność oczekiwała na spotkania ministrów spraw zagranicznych krajów BRICS w Kapsztadzie w dniach 1-2 czerwca z wielką niecierpliwością, ponieważ kilka tematów związanych z rozwojem BRICS znajdowało się w centrum uwagi przez cały rok. Jednym z tematów był proces dedolaryzacji gospodarek BRICS i możliwe stworzenie wspólnej waluty BRICS. Kolejnym tematem była dyskusja na temat ewentualnego rozszerzenia podstawowego członkostwa BRICS, ponieważ blisko 20 gospodarek rozwijających się zgłosiło chęć przystąpienia do bloku. Być może po raz pierwszy od ponad dekady kwestie te przedostały się do zachodnich mediów głównego nurtu, ponieważ potencjalne implikacje decyzji BRICS w sprawie wspólnej waluty i członkostwa mogą mieć duży wpływ na ewolucję światowego systemu gospodarczego.

Odnosząc się do kwestii stworzenia nowej waluty, ministrowie spraw zagranicznych BRICS położyli nacisk na wykorzystanie walut narodowych we wzajemnych rozliczeniach. Dotychczasowe ostrożne podejście BRICS do kwestii wspólnej waluty może wynikać z konieczności rozważenia wszystkich możliwych wariantów takiej waluty, w tym, czy ma ona służyć jako środek wzajemnych rozliczeń, jednostka rozliczeniowa, czy też waluta rezerwowa. Jednocześnie wydaje się, że New Development Bank (NDB) został zobowiązany do stworzenia planu, w jaki sposób wspólna waluta BRICS mogłaby zostać stworzona i wykorzystana we wzajemnych transakcjach. Zasadniczo wydaje się, że wszystkie gospodarki BRICS postrzegają de-dolaryzację i tworzenie alternatywnych instrumentów rozliczeniowych jako celowe – pytanie brzmi, jakie wspólne inicjatywy BRICS w tym obszarze byłyby postrzegane jako optymalne przez wszystkich głównych członków. Bardziej merytoryczne dyskusje na temat wspólnej waluty BRICS mogą odbyć się na sierpniowym szczycie, a dalsze postępy poczynione zostaną w 2024 r., podczas przewodnictwa Rosji w BRICS.

W kwestii rozszerzenia bloku ministrowie spraw zagranicznych BRICS zaznaczyli, że nadal trwają prace nad określeniem kryteriów dla nowych członków. Nie wyróżniono żadnych konkretnych „priorytetowych kandydatów”. Stopniowość w procesie ekspansji jest uzasadniona, ponieważ z ekspansją w szeregach rdzenia BRICS mogą wiązać się zagrożenia – proces decyzyjny może się skomplikować w czasie, gdy BRICS będą podejmować kluczowe decyzje o znacznej długości -terminowe implikacje nie tylko w odniesieniu do własnej przyszłości BRICS, ale także dla światowej gospodarki. Ostatecznie członkowie BRICS mogą dojść do wniosku, że rozszerzanie rdzenia BRICS jest problematyczne i że preferowane mogą być inne formaty, takie jak BRICS+/BRICS++ lub stałe „kręgi przyjaciół”, które uczestniczą w szczytach BRICS. W tym względzie warto przyjrzeć się trybowi spotkań BRICS z tzw. „Przyjaciółmi BRICS”, które odbyły się drugiego dnia spotkań 2 czerwca.

W spotkaniach „Przyjaciół BRICS” uczestniczyły takie gospodarki jak Iran, Arabia Saudyjska, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Kuba, Demokratyczna Republika Konga, Komory, Gabon, Kazachstan, a także Egipt, Argentyna, Bangladesz, Gwinea Bissau i Indonezja. Część z tych krajów została zaproszona z grona tych, które wcześniej aplikowały o przystąpienie do bloku BRICS, inne występowały jako przedstawiciele odpowiednich regionów i stowarzyszeń regionalnych Globalnego Południa. W pewnym stopniu skład krajów zaproszonych do kręgu „Przyjaciół BRICS” może dać wgląd w format spotkań BRICS+ na szczycie w sierpniu tego roku.

Ogólnie rzecz biorąc, Republika Południowej Afryki podtrzymuje impuls do większej otwartości BRICS po zeszłorocznych spotkaniach BRICS+ podczas przewodnictwa Chin. I chociaż pełnoprawne przyjęcie nowych członków do rdzenia BRICS wydaje się mało prawdopodobne w najbliższym czasie, BRICS może poczynić dalsze postępy w rozwoju formatu BRICS+ i przygotować grunt pod ściślejszą współpracę BRICS z innymi rozwijającymi się gospodarkami i regionalne bloki integracyjne. Jeśli chodzi o dedolaryzację i utworzenie nowej waluty BRICS, najważniejsze jest to, że kwestie te są obecnie częścią agendy BRICS, co stwarza perspektywy istotnych zmian na tym froncie w nadchodzących latach.

Nota od autora: po raz pierwszy opublikowana w BRICS+ Analytics