Odblokuj Editor’s Digest za darmo

Roula Khalaf, redaktorka naczelna FT, wybiera swoje ulubione artykuły w tym cotygodniowym newsletterze.

Podczas wizyty w Bengaluru w 1997 r. ówczesny premier Wielkiej Brytanii John Major pochwalił przejęcie przez BT 21 proc. udziałów w operatorze telefonicznym należącym do Sunila Bhartiego Mittala jako „wskaźnik siły naszej gospodarki”.

Teraz indyjscy politycy cieszą się z drastycznej zmiany sytuacji po tym, jak Bharti Enterprises Mittala zawarło umowę, na mocy której stało się największym inwestorem w byłym brytyjskim monopoliście telekomunikacyjnym. Zgodziło się na zakup 24,5 procent udziałów (wartych około 4 mld dolarów) od zadłużonej firmy Altice francusko-izraelskiego miliardera Patricka Drahiego.

Bharti Airtel, główna siedziba 66-letniego konglomeratu Mittala, od momentu swojego założenia w 1995 r. rozkwitła i stała się jednym z największych dostawców sieci na świecie, obecnie przyćmiewając BT.

Firma, która ma 550 mln klientów w 17 krajach Azji Południowej i Afryki, osiąga wartość rynkową wynoszącą 100 mld dolarów — ponad pięć razy większą od wartości grupy brytyjskiej, która w ostatnich latach pozbyła się aktywów zagranicznych.

Zakup Mittala został przyjęty z zadowoleniem w kraju, gdzie uznano go za symbol rosnącej potęgi gospodarczej Indii i wpisuje się w trend przejmowania przez narodowych czempionów symbolicznych aktywów od ich dawnych kolonialnych władców.

Minister handlu Piyush Goyal opublikował ponownie instrukcję X wydaną dekadę temu przez premiera Narendrę Modiego: „Chcę, aby indyjskie firmy stały się korporacjami międzynarodowymi”.

Jako operator transgraniczny, który swobodnie porusza się po międzynarodowych korytarzach politycznych, Mittal z radością wywiązał się z tego polecenia, a seria międzynarodowych transakcji trwała jeszcze przed dojściem Modiego do władzy. Jedną z nich była warta 10,7 mld dolarów umowa zawarta przez Bharti Airtel w 2010 r., na mocy której przejął on kontrolę nad afrykańską siecią będącą własnością kuwejckiego Zaina.

Modi „chce, aby pewne przedsiębiorstwa wyszły poza Indie i reprezentowały”, powiedziała jedna osoba bliska miliarderowi. Bharti jest „jednym z takich przedsiębiorstw”.

Mittal pochodzi z przemysłowego miasta Ludhiana w północnych Indiach, gdzie znajduje się wiele małych przedsiębiorstw, które pozostawiły trwały ślad. Jego zmarły ojciec był członkiem parlamentu Indyjskiego Kongresu Narodowego, partii, która dominowała w polityce przez dziesięciolecia po uzyskaniu niepodległości.

„Jego rodzice byli bardzo wpływowi” — powiedział Neil Shah, partner w firmie konsultingowej Counterpoint Research. „Mają bardzo dobre powiązania”.

Ojciec Mittala chciał założyć duży rodzinny biznes, wspierając pierwsze próby nastoletniego syna w produkcji części rowerowych. Podczas socjalistycznych ograniczeń indyjskiego „Licence Raj”, które trzymały w ryzach przedsiębiorcze ambicje, młodszy Mittal stał się biegły w znajdowaniu luk w labiryntowych przepisach.

Zdobył obojętnych dyrektorów banków, grając nawet z jednym z nich w tenisa stołowego, aby zrealizować czeki. Jednak jego biznes generatorów elektrycznych został stłumiony przez nagły zakaz importu w latach 80.

Mittal odkrył swoje powołanie, zastępując stare telefony z tarczą obrotową, powszechne w Indiach, importując komponenty do telefonów z przyciskami po tym, jak natknął się na nie podczas podróży na Tajwan. Gdy gospodarka Indii została wyrwana z kontekstu w latach 90. XX wieku, Mittal złożył ofertę na prywatną licencję telekomunikacyjną, zapoczątkowując ogólnokrajową transformację technologiczną.

Ale gdy jego biznes telekomunikacyjny rozkwitał, wiele działań jego konglomeratu w innych obszarach, takich jak żywność i handel detaliczny, legło w gruzach. Wysiłki Bhartiego, aby wprowadzić Walmart do Indii, kraju, w którym handel detaliczny nadal jest zdominowany przez małe rodzinne sklepy, wywołały protesty w 2007 r., podczas których spalono kukły dyrektorów obu firm. Partnerstwo zakończyło się sześć lat później, gdy New Delhi zbadało amerykańską grupę pod kątem potencjalnych naruszeń przepisów dotyczących własności zagranicznej. Takie zmagania częściowo wyjaśniają, dlaczego trzyma się branży, którą zna najlepiej.

Największym rywalem Mittala pozostaje najbogatszy człowiek w Azji, Mukesh Ambani, z którym zaczął się kłócić na początku XXI wieku.

„Czy się boję? Nie. Czy się martwię? Tak” – powiedział Mittal w 2016 r., gdy nowy przewoźnik Ambaniego, Jio, wywołał wojnę cenową, która zmniejszyła liczbę indyjskich operatorów o około tuzin.

Według Shaha wielkość Bharti Airtel pomogła przetrwać tę burzę, umacniając swoją pozycję drugiej co do wielkości sieci w Indiach i osiadając w niemal duopolu ze swoim arcyrywalem. Jeden z bankierów, którego firma współpracowała z Bharti, powiedział, że Mittal „musi żyć w cieniu Jio i pana Ambaniego”.

Rodzinne pochodzenie miejskiego miliardera sprawiło, że zainteresował się polityką międzynarodową. Wcześniej był powiernikiem w Carnegie Endowment for International Peace i zasiada w radach doradczych od US Council for Foreign Relations do Hakluyt, londyńskiej firmy konsultingowej założonej przez byłych oficerów wywiadu MI6.

W Wielkiej Brytanii, gdzie mieszka dwójka z jego trójki dzieci, Mittal otrzymał w tym roku honorowy tytuł szlachecki i zabiega o zawarcie umowy handlowej między Londynem a Nowym Delhi.

Ale pomijając jego sentymentalizm wobec Wielkiej Brytanii — gdzie inwestycje obejmują ekskluzywny szkocki kurort Gleneagles, sieć hoteli The Hoxton i firmę satelitarną OneWeb — strategiczna motywacja stojąca za transakcją z BT pozostaje niejasna.

Mittal, który powiedział, że nie zamierza przejąć kontroli nad firmą i nie negocjował miejsc w zarządzie, był powściągliwy w kwestii ostatecznych ambicji stojących za jego najbardziej znanym ruchem w Wielkiej Brytanii. Analitycy spekulują, że może nawiązać współpracę z OneWeb, która wyprzedziła Indie w wyścigu o internet satelitarny.

Miliarder twierdzi, że inwestuje w BT długoterminowo, popierając strategię dyrektor generalnej Allison Kirkby polegającą na cięciu kosztów i wydatkach na sieć światłowodową, a jednocześnie chwaląc klimat inwestycyjny w Wielkiej Brytanii.

„Nie ma zbyt wielu okazji, jak ta, gdzie można zdobyć pakiet akcji kultowej firmy” – powiedziała osoba znająca magnata. „Baza w kraju” Bhartiego dała Mittalowi „niezbędną siłę, by wykonać te ruchy za granicą”.