Od nowego roku nastąpi istotna przebudowa dotychczasowego systemu świadczeń skierowanych do osób z niepełnosprawnościami oraz ich opiekunów. Osoby dorosłe dostaną dodatkowo nowe świadczenie wspierające, a rodzice i opiekunowie niepełnoletnich będą dysponować świadczeniem pielęgnacyjnym na korzystniejszych niż dotąd warunkach.

Spis treści

1. Świadczenie pielęgnacyjne 2024: dla kogo i na jak długo
2. Nowe świadczenie wspierające: kto i ile otrzyma
3. Ustalenie poziomu potrzeby wsparcia: kto ustali i jak

W Dzienniku Ustaw z dnia 26 lipca 2023 r. w poz. 1429 ukazała się ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym. Poza uregulowaniem zasad nowego świadczenia dla dorosłych osób z niepełnosprawnością liberalizuje ona zasady pobierania świadczenia pielęgnacyjnego przez rodziców lub opiekunów.

Ogólna systemowa zmiana polega na tym, że świadczenie pielęgnacyjne jest wypłacane do ukończenia 18. roku życia. Oznacza to, że w momencie, kiedy człowiek z niepełnosprawnością uzyskuje pełnoletność, świadczenie, które pobierają rodzice się kończy, a on sam nabywa prawa do innych świadczeń: do renty socjalnej, do świadczenia uzupełniającego, do nowego świadczenia, jakim jest świadczenie wspierające.

Świadczenie pielęgnacyjne 2024: dla kogo i na jak długo

Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje osobie opiekującej się nad młodym podopiecznym z niepełnosprawnością – w wieku do 18. lat, a w przypadku pobierania nauki – do ukończenia 25. roku życia.

Nowa ustawa całkowicie likwiduje jakikolwiek mechanizm wiązania pracy ze świadczeniem. Czyli rodzice i opiekunowie osób, na które przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, będą mogli pracować bez jakichkolwiek ograniczeń. Prawa do świadczenie pielęgnacyjnego nie pozbawi też, jak jest obecnie, pobieranie emerytury lub innego świadczenia.

Ponadto na każde dziecko z niepełnosprawnością będzie wypłacane odrębne świadczenie pielęgnacyjne.

Świadczenie pielęgnacyjne od 1 stycznia 2023 r. wynosi 2 458 zł miesięcznie.

Nowe świadczenie wspierające: kto i ile otrzyma

Nowe świadczenie wspierające oparte jest nie o genezę niepełnosprawności lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, ale o poziom potrzeby wsparcia.

Świadczenie wspierające będzie przysługiwało każdej osobie niepełnosprawnej, która uzyska ocenę ustalającą poziom potrzeby wsparcia na poziomie co najmniej 70 punktów.

Ustawa przewiduje, że poszczególne grupy osób niepełnosprawnych – w zależności od liczby punktów oceny poziomu potrzeby wsparcia – będą uzyskiwać prawo do świadczenia wspierającego w kolejnych latach. W pierwszej kolejności, od 2024 r., świadczenie będzie wypłacane dla osób niepełnosprawnych, które uzyskają najwięcej punktów.

Świadczenie wspierające jest niezależne od dochodów, a uprawnionym do korzystania z niego jest każda osoba z niepełnosprawnością powyżej 18. roku życia legitymująca się decyzją ustalającą odpowiedni poziom potrzeby wsparcia. Nie ma znaczenia moment powstania niepełnosprawności.

Celem świadczenia wspierającego jest udzielenie osobom niepełnosprawnym mającym potrzebę wsparcia, pomocy służącej częściowemu pokryciu wydatków związanych z zaspokojeniem szczególnych potrzeb życiowych tych osób. Ustawa określa warunki nabywania prawa do świadczenia wspierającego oraz zasady przyznawania i wypłacania tego świadczenia. Świadczenie wspierające będzie świadczeniem kierowanym bezpośrednio do osoby z niepełnosprawnością.

Uprawnionymi do świadczenia wspierającego będą osoby w wieku od ukończenia 18. roku życia, posiadające decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia, w której potrzebę wsparcia określono na poziomie od 70 do 100 punktów w skali, opisanej szczegółowo w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

Świadczenie wspierające będzie przysługiwało miesięcznie w wysokości:          

• 220% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 95 do 100 punktów w skali potrzeby wsparcia,
• 180% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 90 do 94 punktów w skali potrzeby wsparcia,
• 120% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 85 do 89 punktów w skali potrzeby wsparcia,
• 80% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 80 do 84 punktów w skali potrzeby wsparcia,
• 60% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 75 do 79 punktów w skali potrzeby wsparcia,
• 40% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 70 do 74 punktów w skali potrzeby wsparcia.

Renta socjalna jest równa najniższej emeryturze i co roku jest waloryzowana z dniem 1 marca. Aktualnie wynosi 1 588,44 zł.

Ponadto ustawa nakłada na Zakład Ubezpieczeń Społecznych obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz składek na ubezpieczenie zdrowotne opiekunom, którzy nie podejmą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej ze względu na potrzebę udzielania wsparcia osobie uprawnionej do świadczenia wspierającego, wspólnie z nią zamieszkującemu i gospodarującemu.

Ustalenie poziomu potrzeby wsparcia: kto ustali i jak

Ustalanie osobie niepełnosprawnej poziomu potrzeby wsparcia będzie polegało na ocenie przez zespoły niezbędnego zakresu wsparcia osoby niepełnosprawnej w celu zapewnienia, zwiększenia lub utrzymania niezależności osoby niepełnosprawnej, w związku z brakiem lub utratą autonomii fizycznej, psychicznej, intelektualnej lub sensorycznej, wymagane jest wsparcie jednej lub więcej osób albo technologii wspomagających funkcjonowaniu osoby w określonych obszarach życia.

Ocena poziomu potrzeby wsparcia będzie dokonywana przez specjalne zespoły składające się ze specjalistów odpowiednio przygotowanych do jej wykonywania. Ocena będzie dokonywana w miejscu zamieszkania osoby niepełnosprawnej lub, na jej wniosek, w miejscu zorganizowanym przez zespół oceniający. Ocena będzie uwzględniała każdy aspekt funkcjonowania osoby niepełnosprawnej, w tym wpływ konieczności stosowania technologii wspierających na jej funkcjonowanie czy sposobu radzenia sobie z jej zachowaniami.

Poziom wsparcia ustalany będzie na okres maksymalnie siedmiu lat.