Tajemnicze usterki w pociągach Newagu. Sprawą zajęli się posłowie
- W środę w Sejmie odbyło się spotkanie dotyczące opisywanego przez Onet zamieszania z pociągami Newagu. Chodzi o ustalenia tzw. hakerów, którzy zarzucili spółce celowe wprowadzanie blokad do własnych pojazdów
- Przedstawiciele Newagu podczas swojej prezentacji w Sejmie przekonywali, że nie wiedzą, kto wprowadził blokady w ich pojazdach. Wiceprezes spółki stwierdził, że należy poczekać na ustalenia prokuratury
- — Nie róbcie z nas idiotów — tak zareagowała posłanka Paulina Matysiak na kolejne twierdzenia Newagu, który odpierał podejrzenia pod swoim adresem
- Sprawę od niedawna wyjaśniają śledczy z Krakowa. Zaczęli przesłuchiwać pierwszych świadków. Z kolei posłowie z Parlamentarnego Zespołu ds. Walki z Wykluczeniem Transportowym zapowiadają, że w lutym wrócą do tego bulwersującego tematu
- Więcej takich artykułów znajdziesz na stronie głównej Onetu
W środę w Sejmie odbyło się posiedzenie Parlamentarnego Zespołu ds. Walki z Wykluczeniem Transportowym. To reakcja na głośny skandal polegający na tajemniczych usterkach w pociągach Newagu, spółki kontrolowanej przez majętnego przedsiębiorcę Zbigniewa Jakubasa. Pojazdy stawały w określonych datach i miejscach.
Środowe posiedzenie w Sejmie rozpoczęła przewodnicząca zespołu, posłanka Lewicy Paulina Matysiak. Stwierdziła, że wskutek unieruchomionych pociągów Newagu i zmianach w rozkładach jazdy najbardziej cierpią zwykli ludzie. Dlatego sprawę trzeba jak najszybciej wyjaśnić. Potem rozpoczęła się główna część spotkania.
Zgodnie z planem najpierw swoje stanowisko przedstawiała firma SPS, która w 2021 r. wygrała przetarg w Kolejach Dolnośląskich na obowiązkowy, gruntowny przegląd jeżdżących tam pociągów. Chodziło o pojazdy z serii Impuls wyprodukowanych przez nowosądecki Newag, który zaczął przegrywać przetargi na przeglądy własnych pociągów. W trakcie serwisu prowadzonego przez SPS okazało się, że pojazdy Newagu mają tajemnicze usterki. Nie dało się ich uruchomić. SPS podejrzewał, że Newag „coś zmajstrował” w oprogramowaniu pojazdów. Dlatego zlecił rozwiązanie zagadki członkom zespołu Dragon Sector, którzy startują w międzynarodowych zawodach w zakresie cyberbezpieczeństwa.
Potem okazało się, że także inne spółki z branży kolejowej mają problemy z uruchomieniem pociągów Newagu i one również, za pośrednictwem SPS, korzystały z ustaleń specjalistów od cyberbezpieczeństwa.
W środę w Sejmie sprawę tak skomentował prawnik reprezentujący firmę SPS:
— Newag dążył do zmonopolizowania rynku usług serwisowych. Chciał doprowadzić do tego, że żaden wykonawca nie będzie w stanie uruchomić pojazdu, zapłaci wysokie kary umowne, a potem nie zostanie dopuszczony do kolejnego przetargu — mówił radca prawny Dariusz Ziembiński.
Po nim głos zabrali członkowie Dragon Sector, czyli tzw. hakerzy.
— W pojazdach Newagu z serii Impuls, a przeanalizowaliśmy całą ich serię, były zainstalowane różne pułapki. Znaleźliśmy logikę blokujące pojazdy. Polegało to m.in. na tym, że pociąg nie ruszał, jeśli stał gdzieś dłużej niż 10 dni, potem wydłużono ten okres do 21 dni. Jesteśmy pewni, że Newag zmieniał oprogramowanie bez informowania o tym właścicieli pojazdów — podkreślał w Sejmie Jakub Stępniewicz, członek zespołu Dragon Sector.
— Przez pewien czas istniała też możliwość zdjęcia blokady z poziomu panelu maszynisty. Znikała po wciśnięciu określonych przycisków — dopowiadał Michał Kowalczyk, kolejny członek zespołu.
Były minister: „Firma Newag potraktowała cyberbronią swoich własnych klientów”
Newag odrzuca zarzuty. „To hipotezy, a nie fakty”
O ile wystąpienie prawnika firmy SPS i członków Dragon Sector przebiegało spokojnie, to inaczej było, gdy głos zabrali przedstawiciele Newagu. Co pewien czas ich wystąpienie było przerywane, a słuchacze, w tym posłowie, krytycznie odnosili się do kolejncyh twierdzeń spółki z Nowego Sącza. Przedstawiciele Newagu protestowali, wskazując, że oni nikomu nie przerywali.
Ze strony Newagu głos jako pierwszy zabrał Tomasz Łaś, radca prawny pracujący dla nowosądeckiej spółki. Przekonywał, że nie będzie toczył polemiki z SPS i hakerami, bo „spotkają się w sądzie i tam będą wymieniać się argumentami prawnymi”. Po czym przystąpił do kontrataku. Przekonywał, że w grudniu 2023 r. opinii publicznej została przedstawiona pewna historia, a jak to z historiami bywa, są w niej elementy prawdziwe i fikcyjne.
Fikcją jego zdaniem mają być słowa tzw. hakerów, że przy ich raporcie pracowali również eksperci znanej firmy audytorskiej Deloitte.
Na te słowa zareagował adw. Zbigniew Krüger, prawnik „hakerów”. Stwierdził, że nikt nie twierdził, że to jego klienci wynajęli Deloitte. Wyjaśniał, że przedstawiciel firmy audytorskiej był przy komisyjnym zgrywaniu oprogramowania. Cytował dokument, pod którym podpisał się przedstawiciel Deloitte oraz spółek Polregio i SPS.
Skandal z pociągami Newagu. Polskie urzędy znały sprawę, ale niewiele zrobiły
Po chwili prawnik Newagu kontynuował swoją prezentację. Twierdził, że na rynku kolejowym, który jest specyficzny i przeznaczony dla profesjonalistów, nie ma klasycznej ochrony konsumentów oraz odnoszenia się do zasad współżycia społecznego. Zaczął następnie zarzucać „hakerom”, że najpierw w rozmowie z Onetem twierdzili, że są pewni, że Newag blokował pojazdy, a potem, że jest to jedynie ich teoria.
— Wasza narracja się zmienia. Fakt zamieniacie w hipotezę — przekonywał mecenas Tomasz Łaś.
Kolejny wątek jego wypowiedzi dotyczył tego, że hakerzy działali na zlecenie SPS, czyli konkurencji Newagu i… zarabiali na tym pieniądze.
— Płacono im za odblokowanie pojazdów, nie byli więc trzema muszkieterami. To czy panowie są etyczni, czy nie, zostawiam już państwa ocenie — mówił mecenas Łaś do zgromadzonych w Sejmie.
— Są etyczni, występują pod nazwiskiem, są pewni swoich racji i nie boją się procesu w sądzie. Działają zgodnie z prawem, w słusznym interesie publicznym — odpowiadał mu pełnomocnik „hakerów” adw. Zbigniew Krüger.
Hakerzy trafnie przewidzieli, że pociąg Newagu znowu stanie 21 grudnia
Poseł Zandberg: nie dowierzam w slajdy Newagu
Zarzuty prawnika Newagu, że członkowie Dragon Sector wzięli pieniądze za odblokowanie pojazdów, bardzo nie spodobały się posłom z parlamentarnego zespołu.
— Za pracę należy się wynagrodzenie — komentowała posłanka Paulina Matysiak, szefowa zespołu.
Newag nie dawał za wygraną. Prezentował kolejne slajdy, sugerował, że hakerzy być może zarobili nawet 2,3 mln zł „z pieniędzy publicznych”. Członkowie Dragon Sector zaczęli się wówczas głośno śmiać. A posłowie już otwarcie krytkowali Newag.
Poseł PiS Janusz Cieszyński domagał się od spółki konkretów, a nie sugestii. Posłanka Matysiak komentowała, że slajd z prezentacji Newagu, dotyczący pieniędzy dla „hakerów”, jest zmanipulowany.
Dalsza część prezentacji Newagu upłynęła pod znakiem kolejnych sugestii. Na przykład takich, że pierwszy, grudniowy tekst w Onecie o kulisach sprawy celowo ukazał się z samego rana, żeby wpływać na notowania spółki na warszawskiej giełdzie. Były też oskarżenia, że hakerzy ingerowali w system sterowania pojazdów.
Lewica zawiadamia UOKiK w sprawie awarii pociągów Impuls
Głos zabrał Paweł Biel, dyrektor ds. jakości w Newagu. Opowiadał o różnych pojazdach Newagu, które w jego ocenie są potem niewłaściwie użytkowane przez kupujących, co wpływa na obniżenie bezpieczeństwa. Pokazywał różne slajdy. Powołał się również na przykład z woj. lubuskiego, gdy na jednym z pociągów pojawiło się graffiti, które było długo nieusuwane i dlatego właśnie Newag odmówił potem naprawy gwarancyjnej odnośnie do powłok malarskich. Mówił więc o sprawie, o której niedawno pisaliśmy w Onecie.
— Ale jaki ma to związek z oprogramowaniem? To, co pan mówi jest ważne, ale to temat na inne spotkanie. Chcemy porozmawiać, kto zmieniał oprogramowanie. Jeśli nie wy, to kto zrobił to na terenie waszej firmy? Nie róbcie z nas idiotów — apelowała szefowa zespołu posłanka Paulina Matysiak.
— Skoro to strata czasu, to nie dziwię się, że wskaźnik śmiertelności na kolei jest tak wysoki — odpowiadał jej Paweł Biel z Newagu.
Po chwili do dyskusji włączył się poseł Adrian Zandberg z klubu Nowej Lewicy.
— Chcemy usłyszeć, jakie jest wasze stanowisko w sprawie zmian w oprogramowaniu, a nie oglądać slajdy o śrubach — podkreślał Andrian Zandberg.
Po chwili dodał: — Z narastającym niedowierzaniem patrzyłem na kolejne slajdy. Była prezentacja o śrubach, o ogrzewaniu w pociągu, a potem zdjęcia brudnych toalet. Rozumiem jednak, że to nie śruba i nie brudna toaleta wprowadziły blokady. Jak Newag wytłumaczy ich pojawienie się w pociągach? — pytał Adrian Zandberg.
Odpowiedział mu Józef Michalik, wiceprezes Newagu.
— Nie wgrywaliśmy, nie wgrywamy i nie będziemy wgrywać algorytmów blokujących pociągi. Zawiadomiliśmy prokuraturę. Ustalenie, kto wprowadził blokady, zostawmy odpowiednim organom. My nie wiemy, kto to zrobił — zapewniał wiceprezes Newagu.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Polregio ujawnia: blokady w pociągach, do których dostęp miał tylko Newag
Na koniec spotkania doszło do dyskusji i tzw. wolnych wniosków. Głos zabrali przedstawiciele spółki Polregio, która do tej pory chowała głowę w piasek, która nie odpowiadała na liczne pytania Onetu. Tymczasem wiadomo, że to w lubuskiej spółce Polregio, o czym szczegółowo pisaliśmy, pociąg wyprodukowany przez Newag zaczął stawać w określonych datach, po czym ruszał od pierwszego dnia nowego miesiąca.
— Newag próbował udowodnić światu, że tylko on może naprawiać swoje pociągi. Chętnie opowiemy więcej o szczegółach współpracy z Newagiem, w jakim stanie wracały od nich pociągi po przeglądach, jak to wpływało na bezpieczeństwo na kolei. Z kolei dzisiaj nie dowiedzieliśmy się niczego od Newagu w sprawie blokad — mówili przedstawiciele Polregio, bardzo dużej spółki z udziałem samorządów z poszczególnych regionów Polski.
Potwierdzili przy tym ustalenia hakerów, że pociąg kupiony przez woj. lubuskie stawał w określonych datach. Dodawali, że w sprawie Newagu to Polregio jest najbardziej poszkodowaną spółką.
— Odblokowanie przez Newag jednego pojazdu kosztowało nas 100 tys. zł, ale w ślad za tym nie dostaliśmy dokumentów. Chcę powiedzieć, że blokowały nam się pojazdy również te na gwarancji, do których miał dostęp tylko Newag, ale i te, które były serwisowane wyłącznie przez nas. Dlaczego więc sugerujecie, że to hakerzy są winni w tej sprawie? — pytali przedstawiciele spółki Polregio.
Pociąg Newagu zmartwychwstał 1 stycznia. Nowe fakty w sprawie Impulsów
Przedstawiciele Newagu raz jeszcze zapewniali, że nie wprowadzali informatycznych blokad w celu zarabiania na serwisowaniu własnych pojazdów. Potwierdzili jednak, że blokady — podobno wprowadzone przez nieznanych sprawców — Newag zdejmował, że była prowadzona „diagnostyka i walidacja oprogramowania”. Na te słowa ponownie zareagowali przedstawiciele Polregio. Ujawnili, że odblokowanie pojazdu w Szczecinie zajęło Newagowi całe dziesięć minut.
— To była ta szeroka diagnostyka? — pytali przedstawiciele Polregio.
— To była nie tylko szeroka, ale i szybka diagnostyka — ironizowała posłanka Paulina Matysiak.
Trwa śledztwo krakowskiej prokuratury
Środowe spotkanie w Sejmie zakończyło się konkluzją posłów, że nadal nie padły odpowiedzi na kluczowe pytania. O to, kto konkretnie wprowadził blokady unieruchomiające pociągi. Zespół po raz kolejny ma spotkać się w lutym i będzie dalej wyjaśniać sprawę.
„Firma NEWAG zamiast przeprosić/wyjaśnić sprawę postanowiła: — zaatakować ekspertów, — zaatakować swoich klientów, — zaatakować zadających pytania. Zerowa wiarygodność, będziemy pilnować wyjaśnienia tej sprawy” — napisał Janusz Cieszyński.
Tymczasem krakowska Prokuratura Regionalna prowadzi śledztwo w sprawie pociągów Newagu. Sprawa prowadzona jest z różnych zawiadomień. Zarówno po doniesieniu Newagu z 2023 r., który twierdził, że padł ofiarą ataku hakerskiego i hakerzy mogą przejmować pociągi oraz wykolejać je powodując śmierć pasażerów, jak i wskutek analizy specjalistów ds. cyberbezpieczeństwa z 2022 r. oraz zawiadomień różnych instytucji, w tym ABW.
Prokuratura z Krakowa już wcześniej informowała Onet, że na razie sprawę prowadzi dwutorowo. Wyjaśnia, czy Newag faktycznie jest ofiarą, czy może jednak sam stoi za wprowadzeniem blokad w celu zarabiania na „naprawianiu” pojazdów własnej produkcji.
Wiemy, że prokuratura zaczęła już przesłuchiwać świadków. Powiedział o tym zresztą w Sejmie wiceprezes Newagu Józef Michalik, wskazując, że on już złożył zeznania. Co na to prokuratura?
— To oczywiste, że skoro prowadzimy śledztwo w sprawie nieprawidłowości wokół pociągów produkowanych przez Newag, to prokurator, który prowadzi postępowanie, wykonuje różne czynności. Te czynności są dosyć zróżnicowane. Przesłuchujemy świadków, zlecamy ekspertyzy. O szczegółach nie chcemy jednak mówić ze względu na dobro postępowania. Dziwię się więc, że uczestnicy tego postępowania deklarują w Sejmie, kto z nich został już przesłuchany i w jakim charakterze — mówi w rozmowie z Onetem prok. Katarzyna Duda z Prokuratury Regionalnej w Krakowie.
Prokurator ponownie potwierdziła nam też, że jednostka nie prowadzi osobnego postępowania przeciwko dziennikarzom Onetu. Informacja o tym, że doniesienie przeciwko nam miała zgłosić do Prokuratury Regionalnej firma Newag pojawiła się kilka tygodni temu w jej oświadczeniu, w którym spółka solennie zapewniała również, że jest czysta, jak łza.
