Badanie randomizowane wykazało, że trening nerwowo-mięśniowy zmniejsza ryzyko wystąpienia neuropatii obwodowej wywołanej chemioterapią (CIPN) u pacjentów onkologicznych.

Wśród pacjentów otrzymujących oksaliplatynę lub alkaloidy barwinka w analizie ITT częstość występowania CIPN wynosiła 30% w przypadku osób uczestniczących w treningu sensomotorycznym (SMT) i 41,2% w przypadku osób uczestniczących w treningu z wykorzystaniem wibracji całego ciała (WBV) w porównaniu z 70,6% w przypadku osób otrzymujących standardową opiekę (P=0,002), podała dr Fiona Streckmann z Uniwersytetu w Bazylei w Szwajcarii i współpracownicy.

Co więcej, wyniki były bardziej widoczne w analizie zgodnej z protokołem (>75% udziału w interwencji):

• Grupa SMT: 28,6%
• Grupa WBV: 37,5%
• Grupa opieki standardowej: 73,3%

„Na podstawie naszych wyników, a także bieżącej literatury, ten konkretny program ćwiczeń nie tylko potencjalnie stanowi najlepszą obecną opcję leczenia CIPN, ale także ma potencjał zapobiegania CIPN, poprawy jakości życia i pozytywnego wpływu na przebieg leczenia onkologicznego” – napisali Streckmann i zespół w JAMA Medycyna wewnętrzna.

Zauważyli, że CIPN jest „bardzo powszechnym i klinicznie istotnym” działaniem niepożądanym chemioterapii, a oksaliplatyna i alkaloidy barwinka wywołują ostre CIPN, występujące z częstością od 70% do 90%, oraz przewlekłe CIPN, występujące z częstością 50%. Objawy, takie jak utrata czucia, mrowienie, dysestezja, ból i utrata równowagi, wpływają na codzienne czynności i obniżają jakość życia.

„Osiągnięto pozytywne wyniki dzięki konkretnym interwencjom ćwiczeniowym ze względu na ich szeroki zakres proregeneracyjnych efektów, w tym ekspresję czynników wzrostu, zmienione ukrwienie krwi i zwiększoną wrażliwość mechanoreceptorów” – dodali. „Interwencje stymulujące nerwowo-mięśniowe, takie jak trening SMT lub WBV, wydają się szczególnie korzystne, ponieważ dotyczą zarówno objawów sensorycznych, jak i motorycznych”.

Trening SMT koncentruje się na poprawie równowagi i zwiększaniu mobilności, natomiast trening WBV ma poprawiać stabilność chodu i siłę mięśni.

W towarzyszącym komentarzu dr Arjun Gupta z University of Minnesota w Minneapolis i współpracownicy napisali, że badanie „wspiera stosowanie nadzorowanych programów ćwiczeń i medycyny fizykalnej w celu zmniejszenia ryzyka incydentów CIPN podczas chemioterapii. W miarę jak dowody potwierdzające skuteczność tych interwencji rosną, musimy upewnić się, że mamy odpowiednie możliwości i zachęty, aby pacjenci mogli wykorzystać te korzyści i żyć pełnią życia”.

Badanie objęło 158 pacjentów (średni wiek 49 lat, 59% mężczyzn) z czterech niemieckich ośrodków, z których większość miała chłoniaka lub raka jelita grubego. Zostali oni losowo przydzieleni do trzech grup: nadzorowane sesje treningowe SMT lub WBV dwa razy w tygodniu przez około 15 do 30 minut lub zwykła opieka.

SMT składało się z ćwiczeń równowagi na stopniowo niestabilnych powierzchniach, które były coraz trudniejsze. Każdy pacjent wykonywał cztery ćwiczenia na sesję, każde trzy razy przez 20 sekund, umożliwiając 40-sekundową przerwę między seriami i 1-minutową przerwę między ćwiczeniami. Trening WBV odbywał się na platformie wibracyjnej z naprzemiennymi bokami, a pacjenci stali na przednich stopach, wykonując cztery serie 30- do 60-sekundowych okresów wibracji.

Sesje treningowe rozpoczęły się 24 do 72 godzin po randomizacji i były kontynuowane do zakończenia terapii medycznej. Głównym celem badania było zmniejszenie częstości występowania CIPN, wykrytej za pomocą dokładnej oceny neurologicznej.

Średnie wskaźniki zgodności wyniosły 68% dla standardowej opieki, 78,2% dla SMT i 71,7% dla treningu WBV. Pacjenci w grupach interwencyjnych wykonali średnio 18 z 20 sesji treningowych.

Streckmann i współpracownicy zgłosili również różnice w wynikach drugorzędnych między grupami.

Na przykład w grupie SMT odnotowano mniej redukcji dawek terapii medycznej w porównaniu z grupą opieki standardowej i WBV (odpowiednio 31,6% w porównaniu z 56,4% i 53,8%). Ponadto zauważyli, że w grupie SMT odnotowano niższą śmiertelność w ciągu 5 lat po zakończeniu chemioterapii, która osiągnęła istotność statystyczną w porównaniu z grupą opieki standardowej — 1,9% w porównaniu z 17,1% (P=0,04).

Pacjenci w grupie SMT zgłaszali także znacznie mniejsze dolegliwości bólowe i uczucie pieczenia niż w grupie WBV lub grupie otrzymującej standardową opiekę.

Zarówno grupa SMT, jak i WBV poprawiły kontrolę równowagi w postawie dwunożnej. Pacjenci w grupie SMT również poprawili postawę dwunożną z zamkniętymi oczami i postawę jednonożną.

Autorzy artykułu wstępnego zauważyli, że choć wyniki badania są zachęcające, mają one pewne ograniczenia.

Zaobserwowali na przykład, że mediana wieku badanej kohorty wyniosła 49 lat – czyli była o całe dwie dekady niższa od mediany wieku osób ze zdiagnozowanym nowotworem w USA

Zwrócili również uwagę, że jedna czwarta uczestników badań w grupach interwencyjnych nie spełniła kryteriów analizy zgodnej z protokołem.

„To pokazuje, jak trudne może być wdrażanie interwencji, ale wykazanie korzyści w analizie ITT pomimo nieoptymalnego przestrzegania zaleceń świadczy o możliwej skuteczności interwencji” – napisali.