Trudna prawda wychodzi na jaw. Minister nie owija w bawełnę. Będzie bolało
Minister funduszy i polityki regionalnej Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz: Tankuję w różnych miejscach, z reguły zwracam uwagę na cenę. Zdarza się jednak, że jedzie się autostradą i człowiek już tylko marzy, żeby wreszcie była jakakolwiek stacja. Wtedy już nie patrzę nawet na markę, tylko tankuję.
Pytam panią o Orlen nieprzypadkowo, ponieważ właśnie odwołano prezesa Daniela Obajtka. Jak pani ocenia jego działalność?
Myślę, że stał się symbolem totalnego upartyjnienia spółki Skarbu Państwa na wszystkich możliwych poziomach i używania tego, co jest mieniem publicznym dla dobra tej czy innej partii, dla doraźnej, często bardzo niewybrednej polityki partyjnej.
I to jest taka pierwsza, naprawdę fundamentalna ocena. Okres, w którym panu Obajtkowi przyszło zarządzać spółką, był bardzo korzystny. Niemniej w moim przekonaniu było bardzo dużo korupcji, bardzo dużo nieprawidłowości. Teraz będzie przeprowadzony audyt i okaże się, co tak naprawdę w tej spółce się działo. Jak mienie publiczne – to, co należy do każdego z państwa, do nas wszystkich – było zarządzane.
Czy pani zdaniem Danielowi Obajtkowi należy się odprawa?
W moim przekonaniu zarobił bardzo dużo. I teraz jeszcze wyciąganie z kieszeni podatnika kolejnych pieniędzy, po tym wszystkim, co z tą spółką zostało zrobione i po tym skrajnym upolitycznieniu, jest dla mnie nieetyczne.
Jak pani zdaniem będą powoływani prezesi spółek państwowych? Czy to będą konkursy, czy to będą nominacje partyjne?
Na pewno mogę powiedzieć za siebie oraz za ugrupowanie, które reprezentuję, czyli Polskę 2050. Uważamy, że transparentne konkursy są niezwykle ważne. W nadzorze tego ministerstwa jest bardzo ważna instytucja, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP — red.). Odwołałam zarząd tej instytucji i równocześnie ogłosiłam od razu konkurs.
To transparentny konkurs z regulaminem, z kryteriami, długim okresem naboru, żeby nie było żadnych podejrzeń, że to jest organizowany pod kogoś. W międzyczasie p.o. prezesa została pani dyrektor, profesjonalna urzędniczka, absolutnie nieupolityczniona, która pracuje w PARP-ie. Po to, żeby też nie było żadnych podejrzeń. Uważam, że tak się powinno dziać.
Na dzisiaj niestety nie ma stosownych regulacji prawnych wymuszających takie konkursy we wszystkich spółkach Skarbu Państwa. I na pewno będzie inicjatywa ustawodawcza Polski 2050, która będzie proponowała całej koalicji, żeby takie regulacje wprowadzić.
Ponad 100 ministrów w rządzie. Minister tłumaczy
Jest pani ministrem funduszy. Chcę zatem zapytać w imieniu wszystkich podatników, którzy też się martwią o swoje fundusze i widzą, jak liczny też ten rząd. Ma już ponad 100 ministrów i wiceministrów.
To rząd koalicyjny, który się składa z czterech ugrupowań i rzeczywiście utrzymanie dobrej koordynacji, dobrej współpracy, zaufania, to jest przeogromne wyzwanie. W związku z tym podjęto decyzję, że w każdym ministerstwie będzie jeden minister lub ministra oraz czworo zastępców z każdej partii koalicyjnej, po to właśnie, żeby utrzymać zaufanie, koordynację i współpracę w całym rządzie.
To rzeczywiście działa, jest to dobre rozwiązanie. W niektórych ministerstwach – i tu z całą uczciwością odnotowuję – powołano dodatkowych ministrów. To już jest jednak decyzja pana premiera Donalda Tuska, to on ponosi za to odpowiedzialność.
Przed nami są wybory samorządowe. Czy Polska 2050 będzie tworzyć listy razem z Koalicją Obywatelską, czy z PSL-em?
Polska 2050 ogłosiła, że idziemy do tych wyborów – na pewno na poziomie sejmikowym – jako Trzecia Droga. Ten sojusz cały czas trwa, to jest bardzo dobra współpraca, choć to nie znaczy, że my się stuprocentowo zgadzamy we wszystkim. Uważamy, że w ten sposób dajemy najlepszą ofertę dla mieszkańców Polski, żeby ten samorząd zmieniać.
Teraz trwają negocjacje programowe i myślę, że to będzie atrakcyjna oferta dla wyborców.
Wybory samorządowe. Trzecia Droga ma swoje propozycje
Mówi pani o programie. Czy już są pierwsze zarysy?
Przede wszystkim to jest kontynuacja tych zobowiązań Trzeciej Drogi, które zostały ogłoszone przed wyborami parlamentarnymi. Część z nich ma odniesienie także do wyborów samorządowych. Mówiliśmy, że rozproszona energetyka, dostęp ludzi do pomp ciepła, instalacji fotowoltaicznych, możliwość korzystnego podłączenia się do sieci, jest bardzo ważna. I ta gwarancja będzie kontynuowana w wyborach samorządowych.
To także dostęp do usług publicznych – nie tylko w wielkich metropoliach, ale także w tej Polsce niemetropolitalnej. Dostęp do systemu ochrony zdrowia, do edukacji – o tym na pewno będą też te wybory samorządowe.
Są dwie kluczowe kwestie dla Polski 2050, do których przekonujemy naszych partnerów. Po pierwsze, żeby spółki samorządowe były transparentne. Po drugie – chcielibyśmy, żeby samorządy patrzyły na ludzi, a nie „do góry”. Czyli jak jest inwestycja, to jest konsultowana, jak ludzie mają jakieś problemy, wątpliwości, skargi, to one są rozpatrywane. Jest komunikacja i patrzenie „do dołu”. Samorząd nie jest po to, żeby dogadzać rządowi, tylko jest po to, żeby dogadzać ludziom i pamiętać o nich.
Pani minister, w tym roku mamy także wybory do Parlamentu Europejskiego. Pojawiają się głosy, że część ministrów będzie chciała w nich wystartować. Czy pani także?
Nie zamierzam.
Czyli zamierza pani zostać w rządzie, tak?
Uważam, że jeżeli podjęłam się tego obowiązku – a to jest naprawdę bardzo duże wyzwanie, żeby fundusze unijne zainwestować w sposób optymalny – to rezygnowanie po kilku miesiącach i przesiadanie się na inny stołek byłoby czymś nieodpowiedzialnym.
Skoro jesteśmy przy funduszach unijnych i KPO, kiedy realnie mamy szansę otrzymać te pieniądze?
Realne pieniądze już otrzymujemy. Właśnie poinformowałam, że 433 mln zł zostały wypłacone na różne projekty. Z tego największa pula, prawie 400 mln zł, poszła na program Czyste Powietrze, który pozwala na termomodernizację i na zmianę sposobu ogrzewania mieszkań.
Oczywiście nie dostaliśmy ciągle tych głównych pieniędzy, które były blokowane. Pierwsza blokada została zdjęta, czyli otrzymaliśmy zgodę na to, żeby złożyć pierwszy formalny wniosek o płatność z KPO. Taki wniosek złożyłam 15 grudnia, będzie jeszcze konsultowany wewnątrz KE.
I jeżeli wszystko będzie dobrze, to na początku kwietnia te pieniądze powinny w Polsce być. Chodzi o 6,9 mld euro.
Na co możemy je wydać? Jakie projekty mogłyby zostać zrealizowane?
To jest bardzo ambitny program reform w bardzo wielu obszarach. To autentycznie jest Krajowy Plan Odbudowy, poczynając od zdrowia, od planów zagospodarowania przestrzennego, poprzez duże inwestycje w nowe torowiska, w nowe tabory, termomodernizację, transformację energetyczną, szerokopasmowy internet dla obszarów, które są ciągle białymi plamami na mapie Polski. Żeby te pieniądze dobrze zainwestować, są konieczne określone reformy. One wszystkie są w KPO zawarte.
Polska będzie renegocjować KPO?
Tak, będzie gotowy pakiet tej renegocjacji już w tym miesiącu. KPO musi być renegocjowane pod dwoma kątami. Po pierwsze, dostaliśmy ten projekt z gigantycznym opóźnieniem. On się kończy w 2026 r. i ma dwa lata opóźnienia. Teraz po prostu trzeba przejść reforma po reformie, inwestycja po inwestycji, by zobaczyć, czy w tym skróconym czasie to się po prostu da zrobić. A jeżeli się da, w jakim zakresie. Może trzeba coś zmniejszyć albo modyfikować?
Po drugie – jest wymiar merytoryczny. Znów patrzymy reforma po reformie, inwestycja po inwestycji, czy to ma sens. Czy to rzeczywiście jest odbudową Polski, a nie po prostu przepalaniem pieniędzy? Teraz pod tym kątem przeglądamy KPO ze wszystkimi resortami i chcemy w lutym usiąść z KE do rozmowy. Oczywiście ten pakiet musi być zaakceptowany przez pana premiera.
KPO. Minister mówi o rewizji planu odbudowy
Czy już są jakieś inwestycje, które znalazły się na „czarnej liście”? Czyli takie, z których być może państwo będziecie rezygnować? Pojawiły się informacje, że jedną z takich inwestycji będzie fabryka samochodu Izera.
To jest projekt, przy którym stawiam znak zapytania. To jest projekt na elektromobilność. W tej części przeznaczono 5 mld zł. Poprzedni rząd zaplanował, że one zostaną przeznaczone na polski samochód elektryczny Izera. Było powiedziane, że linia produkcyjna powstanie i że pierwszy samochód będzie mógł wyjechać do 2026 r.
Tymczasem stan inwestycji nie jest taki, żeby do 2026 r. mogła być gotowa linia produkcyjna. To miałby być polski samochód, natomiast jest już jasne, że znacząca część technologii byłaby chińska. Nie mówię, czy to jest dobrze, czy to jest źle. Tylko że ten projekt wygląda inaczej, niż był prezentowany.
Więc teraz trzeba bardzo uważnie się mu przyjrzeć, czy to się opłaca, czy Polsce to da odpowiedni impuls rozwojowy. Czy też te pieniądze przeznaczone na elektromobilność należy wykorzystać na inne obszary?
Jakie będą losy Centralnego Portu Komunikacyjnego? Czy inwestycja zostanie wstrzymana?
Ona jest teraz w trakcie audytu i na tej podstawie będzie wiadomo, czy to jest inwestycja korzystna dla rozwoju Polski i w ogóle, na jakim ona jest etapie oraz jakie są realne jej koszty. Bo już teraz wiemy na pewno, że podawane koszty są zupełnie inne od tych realnych.
Kiedy pani patrzy na Polskę – właśnie w kontekście środków unijnych – to który region powinien zostać najmocniej dofinansowany? Tak, żeby mieszkańcy nie pytali polityków „jak żyć”?
Fundusze mają być inwestycją. To ma być wędka, ale nie ryba. Czyli musi zostać udzielone takie wsparcie, które pozwoli ludziom żyć godnie dalej już z własnych zasobów.
Wszystkie regiony dostają takie wsparcie, choć są oczywiście takie, które potrzebują go więcej. I to są regiony Polski Wschodniej, a także Mazowsze, aczkolwiek absolutnie bez Warszawy. Dlaczego? Ponieważ to są regiony, które dzisiaj mają niższe PKB per capita. To się nie zdarzyło wczoraj czy przedwczoraj. Kiedy wstępowaliśmy do Unii Europejskiej to były najbiedniejsze regiony w całej wspólnocie, gdzie PKB było na poziomie 30 proc. unijnego.
Dołączył jednak dodatkowy czynnik. To, co było nazywane „ścianą wschodnią”, niestety tą „ścianą wschodnią” się stało z powodu rosyjskiej agresji. Graniczymy z Rosją, z Białorusią, gdzie dosłownie jest ściana. Z Ukrainą oczywiście ściany nie ma i nie będzie, ale jest wojna. I wiadomo, że wpływa ona bardzo negatywnie na możliwości rozwoju tych regionów, a zwłaszcza turystyki. Jeśli gmina leży przy granicy, a wojna toczy się 10 km dalej, to wiadomo, że nie jest to czynnik pobudzający turystykę w tym rejonie.
I stąd 12 mld zł w tej perspektywie finansowej UE zostanie przeznaczonych właśnie na Polskę Wschodnią. Z tych pieniędzy będą realizowane różne inwestycje, w tym bardzo specyficznie projekty wspierające turystykę.
ZUS od umów zleceń, podatek od aut
W KPO, przynajmniej w tej wersji, którą my znamy, były także zaplanowane reformy, które mogą okazać się dosyć bolesne dla naszych portfeli. Mówimy o ozusowaniu umów-zleceń czy wprowadzeniu podatków od aut spalinowych.
To jest też ten element rewizji, o którym wspomniałam. Nie mówię akurat o tych dwóch reformach. Dzisiaj jest taka narracja, że właściwie można reformować, zmieniać, polepszać, rozwijać. I to jest sam miód, sam cukierek. Nie. To jest po prostu niemożliwe. Ja nigdy takiej nieprawdy nie powiem wyborcom. Jeżeli chcemy iść do przodu, np. chcemy mieć czyste powietrze, to musimy zmienić sposób ogrzewania naszych domów. I dla wielu ludzi to jest trudne, jest to kosztowne, dlatego państwo takie działania wspiera finansowo.
Tak więc w KPO są zmiany, które dla pewnych grup społecznych mogą być trudne, ale stąd też zawsze towarzyszy temu finansowanie i wsparcie.
Czy Polska będzie uczestniczyła w finansowym odbudowaniu Ukrainy?
Mamy bardzo dobrą wiadomość. Udało się złamać opór Węgier i jest zgoda Unii Europejskiej na duży pakiet pomocowy dla Ukrainy. To jest 50 mld euro na przestrzeni czterech lat, żeby to państwo w ogóle mogło funkcjonować. Polska zrobiła wszystko, co możliwe, żeby ten pakiet został odblokowany.
Wojna się toczy i naprawdę na horyzoncie nie widać, kiedy miałaby się skończyć. Choć życzymy wszystkim Ukraińcom, by stało się to jak najszybciej. Dzisiaj jednak naprawdę główna uwaga powinna iść na budowanie odporności Ukrainy na rosyjską agresję – zarówno jej zasobów militarnych, żeby mogła walczyć, oraz zasobów państwowych.
Wróćmy do krajowej polityki. Jakim szefem jest Donald Tusk?
Pan premier i to z satysfakcją odnotowuję – z ogromną uwagą i profesjonalizmem – odnosi się do faktu, że to jest rząd koalicyjny i żeby on dobrze funkcjonował, musi być bardzo duża przestrzeń na dialog, na poszanowanie punktów widzenia różnych stron.
I ja to widzę, słyszę takie wezwania. Właściwie premier nie tyle wzywa, co po prostu instruuje ministrów, żeby na te sprawy uważać, żeby nie wchodzić w jakieś bezsensowne konflikty, które do niczego nie prowadzą. Żeby nie wchodzić w jakieś wymiany personalne tylko dlatego, że ktoś chce zaistnieć. Bo cel jest jednak taki, że ta koalicja musi dowieźć dużą zmianę. Częścią tej dużej zmiany jest Krajowy Plan Odbudowy, jako wielka obietnica złożona przez nas wszystkich.
Dochodzi do jakichś spięć na posiedzeniach Rady Ministrów, że gdzieś trwa jakieś przyciąganie liny?
Posiedzenia Rady Ministrów służą do tego, żeby ostatecznie, koalicyjnie, przedyskutować różne projekty ustaw, a następnie kierować je do parlamentu. Więc byłoby znowu nieprawdziwym, lukrowanym obrazkiem mówienie wyborcom, że jest pełna zgoda na wszystko.
Oczywiście, że jest dyskusja, są różne punkty widzenia. I dobrze. Ta dyskusja toczy się na poziomie merytorycznym, profesjonalnym. To nie chodzi o jakieś emocje, o jakieś wymiany ad personam, tylko o to, że są jednak różne środowiska z różnym programem, który jest zobowiązaniem wobec wyborców. I teraz trzeba znaleźć takie rozwiązania, żeby te programy były realizowane, były uszanowane, a równocześnie ten rząd szedł do przodu i ludzie po prostu dostawali tego, czego oczekują.
Rozmawiała Justyna Łukawska
