Ponieważ 31 marca około 63 miliony uprawnionych do głosowania uda się do urn, aby wybrać burmistrzów 81 tureckich miast i gmin, są to historyczne wybory lokalne w szczególności dla jednej osoby: prezydenta Recepa Tayyipa Erdogana, który mówił o swoich „ostatnich wyborach” wcześniej przekazując odpowiedzialność następnemu pokoleniu.

Konstytucja Turcji zobowiązuje Erdogana do ustąpienia ze stanowiska za cztery lata ze względu na ograniczenia kadencji. Jednak lojalista Erdogana w tureckim parlamencie, były minister sprawiedliwości Bekir Bozdag, od dawna drażnił się z poprawką do konstytucji, która umożliwiłaby głowie państwa kandydowanie na kolejną kadencję. Natomiast ultranacjonalistyczny sojusznik prezydenta, Devlet Bahceli, publicznie błagał Erdogana, mówiąc mu: „Nie możesz zostawić narodu tureckiego w spokoju!”

AKP Erdogana kontra Ekrem Imamoglu

Kariera polityczna Erdogana nabrała rozpędu, gdy w 1994 r. został wybrany na burmistrza Stambułu. Jednak także tam rządząca Partia Sprawiedliwości i Rozwoju (AKP) poniosła poważną porażkę w wyborach samorządowych w 2019 r.

W tym roku ma nadzieję zaradzić temu wstydowi. Kilka tygodni temu Erdogan mówił o „pięciu zmarnowanych latach”. W 2019 roku zjednoczona opozycja odniosła po 25 latach historyczne zwycięstwo i udało jej się odebrać AKP 11 miast, w tym Stambuł i stolicę Turcji, Ankarę.

Na porażkę partii rządzącej złożyło się wiele czynników, ale jeden człowiek wyróżniał się szczególnie: Ekrem Imamoglu z Republikańskiej Partii Ludowej (CHP), który został wybrany na burmistrza Stambułu. Jego reelekcja lub porażka 31 marca może zadecydować o przyszłości Turcji.

Jeśli Imamoglu wygra, jego szanse na kandydowanie na prezydenta w 2028 r. znacznie wzrosną, przewiduje Berk Esen, politolog ze stambulskiego uniwersytetu Sabanci. „Moim zdaniem Imamoglu jest najlepszym możliwym kandydatem opozycji, jeśli ma zostać pokonana machina władzy Erdogana” – powiedział.

Esen powiedział, że Imamoglu ma cechy niezbędne do zgromadzenia większości. „Może zdobyć głosy bardzo różnych grup społecznych. Ma potencjał, aby dotrzeć do wyborców konserwatywnych, lewicowych, kurdyjskich, a nawet pro-Erdogana” – powiedział.

Esen zwrócił również uwagę, że Imamoglu pozycjonuje się jako bezpośredni rywal prezydenta na szlaku kampanii. „Imamoglu wykorzystuje te wybory do bezpośredniego ataku na Erdogana” – powiedział.

W Stambule AKP może zyskać na podzielonej opozycji

Jednak w najbliższą niedzielę obóz antyAKP nie będzie miał łatwego zadania. Według sondażu tureckiego instytutu badawczego ORC w Stambule różnica między Imamoglu a kandydatem AKP Muratem Kurumem wynosi zaledwie 1,2 punktu procentowego. Zawód burmistrza Stambułu ma ogromne znaczenie dla całego kraju: jedna piąta ludności Turcji mieszka w regionie metropolitalnym Stambułu, a przez megamiasto przechodzi połowa tureckiego eksportu i 56% importu.

W wyborach prezydenckich w 2023 r. opozycja wystawiła wspólnego kandydata, który miałby zmierzyć się z Erdoganem, ale nie udało mu się to osiągnąć. Tym razem trzy największe partie opozycyjne – CHP, nacjonalistyczna Partia Dobrego (IYI) i prokurdyjska DEM – wystawiają swoich własnych kandydatów.

Esen wyjaśnił, że zjednoczony front opozycji rozpadł się po zwycięstwie Erdogana w wyborach prezydenckich w 2023 r., co doprowadziło do utraty zaufania wśród wyborców. „W obliczu tego rozdrobnienia i wewnętrznych walk pomiędzy partiami opozycyjnymi panuje poczucie beznadziejności i rozczarowania polityką” – stwierdził.

Kiedy Erdogan został wybrany na burmistrza Stambułu w 1994 r., stało się to pomimo faktu, że otrzymał zaledwie około 25% głosów. Jego czterech przeciwników uzyskało 22, 20, 15 i 12%. Dziś wielu obawia się, że kandydat jego partii w Stambule, Kurum, również mógłby skorzystać na tak podzielonej opozycji.

Przeciwnicy Erdogana wydają się pozbawieni motywacji, stwierdził Ulas Tol, dyrektor Instytutu Badawczego CORE w Stambule. „Do 2019 roku partia Erdogana rządziła w dużych miastach, a ostatecznym celem opozycji było po prostu wygranie wyborów” – powiedział. „Teraz ci, którzy nie głosują na Erdogana, są albo skrajnie upolitycznieni emocjonalnie, albo całkowicie odwracają się od polityki”.

Erdogan chce „pozbyć się potencjalnych rywali w 2028 r.”

Wybory te pokażą, „w jakim kierunku może rozwijać się system autorytarny w Turcji w nadchodzących latach” – powiedział politolog Esen.

„Erdogan chce wykorzystać te wybory do osłabienia lub całkowitego pozbycia się potencjalnych rywali w 2028 r.” – powiedział. „Jeśli mu się uda, turecka opozycja będzie jeszcze mniej zdolna do konkurowania niż obecnie. Sytuacji być może nie można porównywać z Rosją, ale z Wenezuelą: wybory odbywają się tam regularnie, ale opozycja nie ma szans na wygraną. Dlatego to wybory są dla nas bardzo ważne [Turkish] sprzeciw.”

Gülsen Solaker przyczynił się do powstania tego artykułu, który pierwotnie został napisany w języku niemieckim.