Referencyjna stopa procentowa Banku Centralnego Republiki
Tureckiej (TCMB) została w czwartek podniesiona o 650 punków bazowych, z 8,50 %
do 15,00%.

Rynek spodziewał się, że na czerwcowym posiedzeniu władz
TCMB zapadnie
decyzja o gwałtownej podwyżce stóp procentowych. Jednakże sama skala
podwyżki i sposób jej komunikacji pozostawały niewiadomą. Ekonomiści zakładali,
że główna stopa procentowa zostanie podniesiona do 20-25%, choć niektórzy
przewidywali ruch nawet do 40%. Zatem podwyżkę „tylko” do 15% można uznać za
ewidentne rozczarowanie.

W rezultacie stopa procentowa w banku centralnym Turcji
znalazła się na najwyższym poziomie od września 2019 roku, ale wciąż pozostaje wyraźnie
niższa od oficjalnie raportowanej inflacji CPI, którą w maju tureccy statystycy
oszacowali na niespełna 40% w skali roku.

– Komitet zdecydował się rozpocząć zacieśnienie polityki
monetarnej w celu ustalenia dezinflacyjnego kursu tak szybko, jak to tylko
możliwe – czytamy w czerwcowym komunikacie tureckiego banku centralnego.
Przypomnijmy tylko, że cel inflacyjny TCMB wynosi 5% i po raz ostatni był
zrealizowany 12 lat temu (i to też tylko przez kilka miesięcy).

Przez poprzednie dwa lata TCMB prowadził skrajnie „niekonwencjlaną”
politykę pieniężną, obniżając stopy procentowe pomimo szalejącej w kraju
dwucyfrowej inflacji cenowej. Gdy jesienią
2021 roku doszło do pierwszych cięć stóp, inflacja CPI wynosiła ok. 20%. Rok
później sięgnęła 85%, a Turcy cały czas obniżali koszty kredytu. Do
ostatniej obniżki doszło w lutym po tragicznym trzęsieniu ziemi.

Koniec „erdoganomiki”

Nie jest żadną tajemnicą, że za
ową „niekonwencjonalną” polityką pieniężną stał prezydent Recep Tayyip Erdogan,
od 20 lat sprawujący niepodzielną władzę nad drugim najludniejszym krajem
Bliskiego Wschodu. W świecie finansów Erdogan zasłynął ze swych niecodziennych
poglądów ekonomicznych stojących w jaskrawej sprzeczności z podstawami
makroekonomii.

Zdaniem tureckiego „sułtana” to
wysokie stopy procentowe powodują wysoką inflację. Ekonomiści zgodnie twierdzą,
że jest dokładnie na odwrót: to wysokie (realnie) stopy procentowe skutkują
obniżeniem inflacji i wolniejszym tempem wzrostu cen w gospodarce. Jednak
Erdogan uparcie forsował swoje stanowisko, doprowadzając tym do rozpaczy (i
często utraty stanowiska) kolejnych szefów tureckiego banku centralnego.

Finalnie prowadzenie polityki
pieniężnej pod dyktando „sułtana” Erdogan doprowadziło do bardzo wysokiej
inflacji i załamania się kursu tureckiej liry. Przez ostatni rok lira straciła prawie
27% względem dolara, a przez ostatnie trzy lata jej wartość spadła o 71%.
Dzisiejszy monetarny „reset” ma na celu przede wszystkim przywrócenie
stabilności tureckiej walucie.

Ex-goldmanitka do zadań
specjalnych

Zadanie normalizacji polityki
monetarnej w Turcji prezydent
Erdogan powierzył Hafize Gaye Erkan.  41-letnia Erkan jest
piątym prezesem banku centralnego Turcji w ciągu ostatnich czterech lat. Hafize Gaye Erkan była dyrektorem w banku Goldman Sachs i
przez pół roku współprezesowała kalifornijskiemu bankowi First Republic Bank.
Tak, temu samemu, który upadł pod koniec maja, a jego aktywa w trybie awaryjnym
(i przy tym bardzo okazyjnym) przejął bank JP Morgan Chase. Pani Erkan w First
Republic odpowiadała za zarządzanie
ryzykiem.