W Turcji 14 maja odbywają się zarówno wybory prezydenckie, jak i parlamentarne, i trudno o bardziej spolaryzowany moment dla 85-milionowego kraju.

Zaledwie trzy miesiące po niszczycielskich trzęsieniach ziemi, w których zginęło ponad 50 000 ludzi, kraj, który szczyci się drugą co do wielkości armią NATO, mieści 50 amerykańskich głowic nuklearnych, gości 4 miliony uchodźców i podjął kluczową rolę w mediacji rosyjsko-ukraińskiej, wpatruje się w gospodarczy kryzys nadchodzą lata kryzysu.

Obecny prezydent Recep Tayyip Erdogan walczy o swoje życie polityczne po dwóch dekadach sprawowania władzy, pełniąc funkcję premiera Turcji w latach 2003-2014 i prezydenta od 2014 roku. Zyskał rozgłos jako burmistrz Stambułu w latach 90., aw pierwszej dekadzie nowego tysiąclecia został doceniony za przekształcenie gospodarki Turcji w potęgę rynków wschodzących.

Ale ostatnie lata były znacznie mniej różowe dla konserwatywnego przywódcy religijnego, którego własna polityka gospodarcza wywołała kryzys kosztów utrzymania. Napięcia między Turcją a Zachodem często rosną, a międzynarodowe i krajowe głosy alarmują, że turecka demokracja z dnia na dzień wygląda coraz mniej demokratycznie.

„Pod przywództwem Erdogana Turcja dostarczyła prawdopodobnie najbardziej wyrazistego wzorca tego, jak państwo z wiarygodnymi, funkcjonującymi instytucjami i stosunkowo skutecznymi rządami prawa może zostać podporządkowane woli partii rządzącej, a ostatecznie pojedynczej osoby” — powiedział Hussein Ibish, starszy naukowiec rezydent w Arabskim Instytucie Państw Zatoki Perskiej w Waszyngtonie, powiedział CNBC.

Częste aresztowania dziennikarzy, przymusowe zamykanie wielu niezależnych mediów i ciężkie represje wobec ruchów protestacyjnych w przeszłości – a także referendum konstytucyjne z 2017 r., które znacznie rozszerzyło uprawnienia prezydenta Erdogana – sygnalizują to, co wielu uważa za staczanie się w kierunku autokracji.

Teraz, biorąc pod uwagę niedawny spadek poparcia dla Erdogana, niektórzy obawiają się, że może grać nieczysto, aby zapewnić sobie utrzymanie władzy. Jego główną konkurencją jest lider opozycji Kemal Kilicdaroglu, lider centrolewicowej Republikańskiej Partii Ludowej (CHP), który kandyduje jako kandydat jedności reprezentujący sześć różnych partii, z których każda chce pozbawić Erdogana władzy.

„To z pewnością będzie najbliższa rywalizacja wyborcza, z jaką Erdogan miał do czynienia od czasu objęcia władzy w 2002 roku” – powiedział Ryan Bohl, starszy analityk ds. Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej w firmie Rane.

Rząd jest również zły na rząd za powolną reakcję na serię niszczycielskich trzęsień ziemi w lutym, które zabiły ponad 50 000 osób zarówno w Turcji, jak i Syrii, zwłaszcza w związku z praktykami korupcyjnymi, które pozwoliły firmom budowlanym omijać przepisy bezpieczeństwa budowlanego. Jednak zdecydowana większość Turków na dotkniętych obszarach to długoletni zwolennicy partii Erdogana, AKP, i wydają się wierzyć w obietnicę Erdogana dotyczącą odbudowy tych miast w ciągu roku, twierdzą analitycy.

Stawka jest wysoka dla całego kraju i szerzej globalnej geopolityki – a nastroje na miejscu są napięte. Sondaże opinii publicznej są bardzo zbliżone, a większość obecnie pokazuje przewagę Kilicdaroglu, ale niewiele. Wielu pyta: jeśli Erdogan przegra, czy rzeczywiście odejdzie?

„Bardzo się tym martwię [Erdogan] może stosować podstępne taktyki, oszustwa, a nawet przemoc” – powiedział Ibish. „Oczywiście może to sprowokować skrajne środki z drugiej strony. Jest to więc chwila wielkiego niepokoju”.

Wybory prezydenckie mają dwie tury. Jeśli żaden kandydat nie zdobędzie więcej niż 50% głosów w pierwszej turze – co jest powszechnie oczekiwane – głosowanie przechodzi do drugiej tury, która odbędzie się dwa tygodnie później.

Gospodarka Turcji znajdowała się w spirali spadkowej przez ostatnie pięć lat, w tym czasie jej waluta, lira, straciła 77% swojej wartości w stosunku do dolara, inflacja gwałtownie wzrosła, a bezrobocie znacznie się pogorszyło. Oficjalna stopa inflacji w Turcji wynosi ponad 50%, choć ekonomiści twierdzą, że w rzeczywistości jest wyższa niż 100%.

„Gospodarka jest najważniejsza dla zwykłych Turków i jest siłą napędową słabnącego poparcia dla rządu” – powiedział Bohl z Rane’a. „Jeśli Erdogan i AKP stracą władzę, będzie to prawie wyłącznie z powodów ekonomicznych”.

Erdogan w dużej mierze odmówił podwyższenia stóp procentowych pomimo rosnącej inflacji, upierając się wbrew wszelkiej ekonomicznej ortodoksji, że podwyższenie stóp procentowych pogarsza inflację, a nie odwrotnie. To, wraz z kosztownymi interwencjami banków centralnych wspierającymi lira, które doprowadziły do ​​kurczenia się rezerw walutowych, sprawiło, że zagraniczni inwestorzy z Turcji uciekali przez ostatnie kilka lat.

Ekonomiści ostrzegają, że obecne narzędzia monetarne, których administracja Erdogana używała, aby nadać gospodarce pozory stabilności, są niezrównoważone, a po wyborach będą musiały zostać wstrzymane – co prawdopodobnie doprowadzi do poważnej niestabilności.

„Waluta musi się załamać, jeśli on [Erdogan] wygrywa, ponieważ nie będzie pewności siebie i stworzył ten sztuczny scenariusz, którego nie można utrzymać przez dłuższy czas” – odważnie przewidział w lutym Mike Harris, założyciel Cribstone Strategic Macro.

Jeśli wybory przebiegną gładko, „Myślę, że obserwujemy wzrost inwestycji w Turcji” — powiedział George Dyson, starszy analityk w Control Risks, dodając: „Będzie to szczególnie prawdziwe, jeśli wygra opozycja – pokaże demokratyczne referencje Turcji”. i złagodzić obawy związane z rządami prawa”.

Jednak przed nami wiele wyzwań: potencjalne złamanie sojuszu opozycji, jeśli wygra, może „wytworzyć negatywny impet wokół gospodarki” – ostrzegł Dyson. A co gorsza, jeśli wynik wyborów zostanie zakwestionowany przez przegranego, z zarzutami oszustwa wyborczego, zaufanie do gospodarki dramatycznie się pogorszy, przewidywał.

Kilicdaroglu i jego koalicja opozycyjna proponują zupełnie inną ścieżkę gospodarczą w przypadku zwycięstwa.

„Co ważne dla inwestorów, opozycja chce powrotu do ortodoksyjnego systemu monetarnego w porównaniu z heterodoksyjną polityką obecnej administracji” – napisali analitycy Goldman Sachs w czwartkowej nocie badawczej.

Jednak w obu przypadkach „nie należy spodziewać się cudów z dnia na dzień, ponieważ wysiłki mające na celu ujarzmienie inflacji wyższymi stopami prawdopodobnie spowodowałyby szoki walutowe w krótkim okresie” – ostrzegł Hakan Akbas, dyrektor zarządzający firmy konsultingowej Strategic Advisory Services z siedzibą między Stambułem a Waszyngtonem. . „Jednak” – dodał – „nowe przywództwo polityczne z wiarygodnym, kompetentnym zespołem ekonomicznym będzie miało większe wsparcie i cierpliwość inwestorów”.

Pomimo tego, że Turcja od dawna jest członkiem NATO, znakiem rozpoznawczym Erdogana jest walka ze swoimi zachodnimi odpowiednikami, krytykowanie ich w kraju i wzmacnianie więzi z Rosją. Jego częsta antyzachodnia retoryka i nieustanne sprzeciwianie się staraniom Szwecji o przystąpienie do NATO zaostrzyły napięcia z europejskimi i amerykańskimi przywódcami – coś, co Kilicdaroglu obiecuje odwrócić.

„Turcja jest członkiem zachodniego sojuszu i NATO i Putin również dobrze o tym wiedzą” – powiedział Kilicdaroglu w wywiadzie dla Wall Street Journal w tym tygodniu. „Turcja musi przestrzegać decyzji podjętych przez NATO”.

Kilicdaroglu również „chce nadać priorytet bliskim stosunkom gospodarczym, w szczególności z Europą, podczas gdy obecne niezaangażowane stanowisko polityczne obecnej administracji prawdopodobnie będzie kontynuowane” – napisali analitycy Goldman Sachs w swojej notatce.

Mimo to tureckie przewodnictwo w negocjacjach w sprawie umowy zbożowej z Morza Czarnego, której pośrednikiem była ONZ, która pomogła zapewnić ukraiński eksport żywności do krajów, które jej potrzebują, prawdopodobnie będzie kontynuowane niezależnie od tego, kto przejmie władzę. Analitycy krajowi uważają również, że jeśli Erdogan wygra, ostatecznie zgodzi się na członkostwo Szwecji w NATO i będzie nadal próbował mediować między Ukrainą a Rosją.

Ale siła nacjonalizmu i popularność Erdogana w Turcji oznaczają, że „nawet jeśli przegra, jego narodowa obecność i wpływ polityczny nie znikną” – powiedział Ibish.

„Jeśli Erdogan wygra, oczywiście, możemy spodziewać się więcej tego samego: kontynuacji na niespokojnych warunkach członkostwa Turcji w NATO i stosunków z państwami europejskimi i innymi państwami zachodnimi. Ale to nie będzie miłe”.