1. 
   Każdego roku udar mózgu dotyka ponad 80 tys. Polaków i powoduje ok. 30 tys. zgonów
2. 
   Zdaniem medyków aż 90 proc. czynników, które potęgują ryzyko udaru mózgu, można zmodyfikować albo całkiem wykluczyć samodzielnie. Jednym z najważniejszych jest otyłość
3. 
   Jednak są też przyczyny udaru niezależne od chorego, np. obciążenie rodzinne i niektóre choroby
4. 
   — Czasami liczne schorzenia współistniejące mogą maskować rzeczywiste objawy udaru — podkreśla dr Nowakowski. W przypadku zdarzenia mamy tylko kilkugodzinne „okno czasowe”
5. 
   Więcej aktualnych wiadomości znajdziesz na stronie głównej Onetu

Skąd biorą się udary u młodych ludzi?

Jak podkreśla dr hab. n. med. Przemysław Nowakowski, angiolog i specjalista chirurgii naczyniowej, udary to niezwykle ważny i trudny problem zdrowotny i społeczny, a ich liczba wyraźnie się zwiększa.

— Jest to problem wielopłaszczyznowy o różnej etiologii i leczeniu — mówi lekarz i zwraca uwagę na coraz częstsze występowanie udarów wśród młodszej populacji. — Wiąże się to z pewnością z cywilizacyjnym szybkim tempem życia, długotrwałym stresem, używkami, bagatelizowaniem pojawiających się objawów, brakiem badań profilaktycznych — wymienia.

— Zdecydowana większość udarów ma podłoże niedokrwienne — około 80 proc., pozostałe 20 proc. to udary krwotoczne. Te pierwsze są spowodowane zamknięciem naczynia w mózgu przez skrzeplinę, czy fragment oderwanej blaszki miażdżycowej, natomiast te drugie są spowodowane pęknięciem naczynia w mózgu i po prostu wylaniem się krwi do tkanki mózgowej — tłumaczy specjalista.

Dr hab. n.med. Przemysław Nowakowski
|

Materiały prasowe / Materiały prasowe

Dr hab. n. med. prof. Akademii Śląskiej Przemysław Nowakowski jest specjalistą chirurgii naczyniowej i angiologiem Grupy American Heart of Poland.

Jak podkreśla nasz rozmówca, u młodych ludzi zwykle nie spodziewamy się zaawansowanych zmian miażdżycowych w naczyniach, natomiast przyczyną zamknięcia naczynia lub krwotoku mogą być arytmia serca, wady zastawkowe serca, czy niekontrolowane nadciśnienie tętnicze krwi, ryzyko udaru zwiększają również otyłość, cukrzyca, zaburzenia gospodarki lipidowej.

— Dlatego tak ważne są badania profilaktyczne, pozwalające na wczesne wykrycie tych schorzeń oraz ich leczenie. Młode osoby, u których wystąpi udar, często od wielu lat nie były u lekarza, nie miały badania EKG czy UKG, czy nawet badań krwi. Przyczyną z pewnością nie jest tu brak dostępności do takich badań, ale raczej brak dbałości o swoje zdrowie, czy bagatelizowanie występujących objawów — mówi dr Nowakowski.

Dalsza część tekstu pod materiałem wideo.

Angiolog: młodsi pacjenci lekceważą symptomy udaru

— Chorzy z objawami udaru, szczególnie tymi, które ustąpiły po kilku czy kilkunastu minutach, mają skłonność do lekceważenia tych symptomów, co niejednokrotnie kończy się rozległym udarem w nieodległym czasie — ostrzega angiolog.

— W związku z tym część pacjentów lub ich rodzin, orientuje się szybko i szybko zaczyna szukać pomocy, natomiast niestety przy skąpych objawach często prowadzi to do zwłoki w diagnostyce i leczeniu. Z pewnością wszystkie akcje informacyjne zwiększają świadomość możliwych objawów tej choroby i przekładają się na pozytywny efekt badań profilaktycznych oraz szybszej reakcji na ich wystąpienie, co ma kolosalne znaczenie w leczeniu i rokowaniu — podkreśla dr Przemysław Nowakowski.

Jak zauważa, sam wiek nie ma znaczenia, jeśli chodzi o symptomatologię udaru, czyli jego oznaki. — Objawy w dużej mierze zależą od z jednej strony przyczyny, a z drugiej od lokalizacji i rozległości zmian w tkance mózgowej. Można założyć, że młodzi pacjenci mają większą skłonność do „przegapienia” objawów, ponieważ nie myślą, że mogą być chorzy — tłumaczy ekspert.

Michał Figurski: „myślałem, że jestem nieśmiertelny”. Aż do udaru

Lekarz: dodatni wywiad rodzinny jest sygnałem ostrzegawczym

Wiek pacjentów, u których wystąpił udar, waha się od wieku młodzieńczego do osób w wieku podeszłym. — Oczywiście ryzyko udaru wzrasta z wiekiem i chorobami współistniejącymi, należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że niektóre przyczyny jak na przykład wady serca czy zaburzenia krzepnięcia krwi, mogą mieć charakter wrodzony, ale, co równie ważne, charakter dziedziczny — zaznacza.

— Zatem dodatni wywiad rodzinny w kierunku chorób serca i naczyń, udaru, nadkrzepliwości krwi powinien być sygnałem ostrzegawczym dla młodych osób. W mojej praktyce chirurga naczyniowego spotykam się najczęściej z pacjentami powyżej 55. roku życia, od którego statystycznie zwiększa się częstość udarów, jednak zdarza mi się leczyć chorych poniżej 35. roku życia. Ostatnio była to 33-letnia kobieta, u której na szczęście po leczeniu pozostały minimalne deficyty neurologiczne. Jednak nie wszyscy chorzy mają tyle szczęścia — podkreśla specjalista chirurgii naczyniowej.

Pojawia się na krótko i znika. To pierwszy objaw udaru, którego nie wolno ignorować

Jak rozpoznać udar u samego siebie i bliskiej osoby?

Specjalista mówi, że objawy, które mogą sugerować udar, możemy ogólnie podzielić na objawy wstępne, które wyprzedzają sam udar i symptomy, które świadczą o już rozwijającym się udarze.

— Jedne i drugie nie powinny zostać przeoczone. Dyskretnymi objawami przedudarowymi może być uporczywy ból głowy, zaburzenia widzenia pod postacią mroczków, błysków, świetlistych punktów, kolejne to czasami zawroty głowy, chwilowe zaburzenia mowy — chory mówi niezrozumiale, bełkotliwie — wymienia dr Nowakowski.

— Kolejnym objawem może być dyskretne lub większe opadnięcie jednego z kącików ust, czy asymetria twarzy. Wreszcie jako objawy mogą wystąpić zachwiania równowagi i koordynacji ruchów, niedowład czy wręcz porażenie kończyn górnych, dolnych lub nawet całkowita utrata przytomności — dodaje.

Angiolog uważa, że warto również w trakcie takich objawów zmierzyć po prostu ciśnienie krwi, bo część chorych ma w tym czasie bardzo wysoki wzrost ciśnienia tętniczego, również wymagający szybkiej reakcji.

— Nie ma różnic w występowaniu opisanych powyżej objawów w zależności od wieku chorego, natomiast należy pamiętać, że czasami liczne schorzenia współistniejące mogą maskować rzeczywiste objawy udaru. Z drugiej strony objawy występujące u ludzi młodych mogą być bagatelizowane, właśnie z powodu wieku i teoretycznie braku wcześniejszego rozpoznania innych schorzeń — mówi lekarz.

Ekspert Medonetu podkreśla, że w przypadku zaobserwowania objawów czy podejrzenia udaru, czas ma kluczowe znaczenie, jest takie medyczne określenie „time is brain”, co szczególnie podkreśla, jak duże znaczenie dla leczenia i późniejszego rokowania ma okres od wystąpienia objawów do rozpoczęcia leczenia szpitalnego. — Współczesne możliwości interwencyjnego leczenia udaru są coraz bardziej obiecujące, jednak ograniczone są do kilkugodzinnego „okna czasowego” od początku objawów do rozpoczęcia terapii — zaznacza.

Udar nie boli. Neurolog: „To często bardzo młodzi, szczupli, wysportowani ludzie”

Ekspert: pacjenci młodsi mają większe szanse na powrót do sprawności

Dr Nowakowski podkreśla, że powrót do zdrowia po udarze z pewnością zależy od rozległości samego udaru, stanu ogólnego zdrowia chorego oraz niezwykle ważnej determinacji chorego, ale również rodziny w trakcie procesu leczenia i rehabilitacji.

— Duża lub niewielka rozległość uszkodzenia tkanki mózgowej, jej lokalizacja w mózgu, oczywiście ma wpływ dalszy proces leczenia i rehabilitacji. Niektóre obszary mózgu stosunkowo szybko zostają „zastąpione” innym obszarami, nieuszkodzonymi podczas udaru — mówiąc w dużym uproszczeniu. Każdy chory z udarem wymaga specjalistycznego leczenia w ostrej fazie udaru, ale później zaczyna się żmudna praca z rehabilitantem, logopedą, fizjoterapeutą. Właśnie w tym okresie ta determinacja i chęć walki o powrót do zdrowia ma olbrzymie znaczenie. Pierwsze etapy rehabilitacji mogą być dla chorego nawet frustrujące, a brak widocznego postępu zniechęcać do dalszej pracy — uprzedza angiolog.

— Z pewnością pacjenci młodsi pod tym względem mają większe szanse na powrót do sprawności, co wiąże się ze zwykle brakiem zaawansowanych innych schorzeń czy większą motywacją chorego — zaznacza ekspert.

Jak dodaje, wielokrotnie poruszanym, również w publikacjach na stronie Medonet, jest problem długotrwałej rehabilitacji chorych po udarze. — O ile leczenie szpitalne i wczesny okres rehabilitacji są rozwiązane systemowo w ramach NFZ, o tyle późniejsze, zwykle wielomiesięczne, a nawet wieloletnie leczenie rehabilitacyjne w dużej mierze wymaga już zaangażowania prywatnych środków, ponieważ czasy oczekiwania na zabiegi rehabilitacyjne oraz ich systemowa dostępność są niewystarczające — nie ukrywa dr Nowakowski.

Nietypowe objawy udaru mózgu, które ignorujemy. Występują zwłaszcza u kobiet

Udar czy wylew? Tym różnią się te pojęcia

Udar to — mówiąc najprościej — zatrzymanie dopływu krwi do mózgu, które może skończyć się śmiercią lub poważną niepełnosprawnością. Powszechnie uważa się, że udar następuje nagle i niespodziewanie.

Zespół objawów neurologicznych powstaje, gdy dojdzie do nagłego zatrzymania dopływu krwi do mózgu. Dzieje się tak, gdy duża tętnica doprowadzająca krew do mózgu lub mała tętniczka wewnątrzmózgowa ulegnie zamknięciu, zwężeniu lub pęknięciu i nie doprowadzi krwi z tlenem i substancjami odżywczymi do danego obszaru mózgu.

Jeżeli tętniczka ulegnie zamknięciu lub dużemu zwężeniu, dochodzi do udaru niedokrwiennego, inaczej nazywanego zawałem mózgu (podobnie jak dochodzi do zawału serca przy zamknięciu tętnic wieńcowych serca).

Z kolei, jeśli dojdzie do pęknięcia tętniczki, wówczas krew rozleje się w pewnym obszarze mózgu i doprowadzi do udaru krwotocznego, czyli krwotoku mózgowego, potocznie nazywanego przez pacjentów „wylewem”.

Około 43 proc. pacjentów z udarem doświadcza objawów miniudaru do tygodnia przed poważnym udarem. Miniudar to powszechnie używany termin opisujący przemijający atak niedokrwienny (TIA).

Udar mózgu
|

Maria Samczuk / PAP Infografika