Przywódcy UE stwierdzili w dokumencie opublikowanym pod koniec ich 16-godzinnego szczytu (9 lutego), że „europejskie wyzwanie… wymaga europejskiej odpowiedzi”, ponieważ liczba przybywających migrantów i uchodźców ponownie rośnie po dwóch latach różnych Ograniczenia w podróżowaniu związane z COVID-19.

W 2022 r. UE odnotowała wzrost liczby nielegalnych przekroczeń granicy o 64% w porównaniu z rokiem poprzednim, a liczba wniosków o azyl wzrosła o prawie 50%. Liczby te nie obejmują ukraińskich uchodźców wojennych, którzy na mocy decyzji UE mogą na razie swobodnie wjeżdżać i opuszczać blok.

Ponieważ w bloku znajdują się już miliony uchodźców z regionów objętych konfliktami, takich jak Ukraina, Syria i Afganistan, zarządzanie nieuregulowaną liczbą imigrantów będzie teraz skupiać się na bezpieczniejszych krajach pochodzenia, w tym Bangladeszu, Turcji i Tunezji.

Osoby ubiegające się o azyl z tych krajów i innych miejsc uznawanych za bezpieczne są zazwyczaj klasyfikowane jako migranci ekonomiczni, co oznacza, że ​​nie kwalifikują się do uzyskania azylu.

UE zgodziła się również na wywieranie większej presji na kraje pochodzenia, które nie współpracują w przyjmowaniu z powrotem osób, którym odmówiono azylu. Ma to również doprowadzić do opuszczenia UE przez większą liczbę osób, które nie mają prawa pobytu.

Jedną ze zmian strategii dla UE będzie zatem zajęcie się stosunkowo niewielką liczbą osób ubiegających się o azyl, którym odmówiono udzielenia azylu, i które w końcu są odsyłane z powrotem do swoich krajów pochodzenia.

Czytaj więcej: Przewodniczący Komisji Europejskiej przedstawia „czteropunktowy plan” zapobiegania nielegalnej migracji

Dwa projekty pilotażowe mające na celu poprawę kontroli granicznej

UE zamierza również zaostrzyć kontrole graniczne w celu ograniczenia migracji: szefowa Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen powiedziała, że ​​wkrótce zostaną uruchomione dwa projekty pilotażowe w Rumunii i Bułgarii, aby poprawić bezpieczeństwo granic Europy.

W ramach pierwszego z dwóch projektów pilotażowych UE zaoferuje obu krajom pakiet „mobilnej i stacjonarnej infrastruktury, od pojazdów, kamer i wież obserwacyjnych po elektroniczny nadzór”, finansowany zarówno z budżetu UE, jak i budżetów krajowych.

Drugi projekt pilotażowy skupi się na optymalizacji procedur na zewnętrznej granicy UE. Według von der Leyen będzie to obejmować określenie najlepszych praktyk w zakresie rejestracji oraz „szybkich i sprawiedliwych procedur azylowych” na zewnętrznych granicach bloku.

Dodała, że ​​inicjatywa ta będzie wspierana przez unijną agencję straży granicznej Frontex, lokalne agencje azylowe oraz władze policyjne, w tym europejski organ policyjny Europol.

Czytaj więcej: Unijni ministrowie ds. migracji osiągają porozumienie w sprawie powrotu nielegalnych migrantów

Ogrodzenia graniczne finansowane przez UE?

Różni przywódcy UE pod przewodnictwem Austrii zwrócili się do Komisji Europejskiej o sfinansowanie wzmocnionych ogrodzeń granicznych, aby powstrzymać nielegalną migrację i ruchy transgraniczne spoza UE – w szczególności wzdłuż granicy Bułgarii z Turcją, na kwotę ponad dwóch miliardów euro. Ostatnie doniesienia o stosowaniu przemocy wzdłuż tej granicy ponownie skierowały uwagę przywódców UE na jej wschodnią granicę zewnętrzną.

Pomimo próśb o umocnienie granicy między Bułgarią a Turcją płotami, komisja zobowiązała się jednak jedynie do wzmocnienia infrastruktury ochronnej na granicy przy użyciu innych środków, w tym obserwacji z powietrza, kamer i wież strażniczych.

UE argumentowała, że ​​skoro już finansuje środki kontroli granicznej, takie jak kamery CCTV, wieże strażnicze i inną infrastrukturę wzdłuż zewnętrznej granicy bloku, zamiast tego należy wykorzystywać budżety krajowe do finansowania ogrodzeń granicznych w krajach, które chcą je zbudować.

W przeszłości von der Leyen wielokrotnie podkreślała, że ​​fundusze unijne nie będą przeznaczone na ogrodzenie. Inne czołowe osobistości w Unii Europejskiej, w tym europejska komisarz do spraw wewnętrznych Ylva Johansson, złożyły podobne oświadczenia jeszcze w zeszłym tygodniu. Dyplomaci wysokiego szczebla, tacy jak Johansson, argumentowali, że ogrodzenia graniczne mogą wysyłać mocny sygnał, ale w rzeczywistości nie powstrzymują migrantów lepiej niż inne środki kontroli granicznej.

Czytaj więcej: Migracja: odwieczna zagadka Unii Europejskiej

Transgraniczne decyzje prawne

Szczyt UE w międzyczasie osiągnął także porozumienie „co do zasady” co do rozszerzenia zakresu decyzji prawnych wydawanych w poszczególnych państwach członkowskich. Zgodnie z tym planem każdy kraj UE mógłby zastosować decyzję sądu podjętą w innym państwie członkowskim UE, aby odesłać nielegalnego migranta.

Ideą tego środka jest ograniczenie migracji migrantów z jednego państwa członkowskiego UE do drugiego, jeśli ich wniosek o azyl zostanie odrzucony w pierwszej kolejności, gdy ubiegają się o ochronę – ponieważ w niektórych przypadkach ludzie otrzymują ochronę w innym kraju niż kraj jeden, w którym po raz pierwszy się zgłosili. Decyzja ma na celu położenie kresu tej praktyce.

W tym celu przywódcy UE zobowiązali się również do „zwiększenia wykorzystania koncepcji bezpiecznego kraju” w celu sformułowania wspólnej listy, która będzie obowiązywać dla całego bloku, zamiast zmuszania poszczególnych państw członkowskich UE do sporządzania własnych.

Czytaj więcej: Cieśnina uchodźcza UE może się pogorszyć w 2023 r. bez zmiany polityki

Długa droga do przejścia

Chociaż porozumienie doprowadziło do pewnego stopnia konsensusu między państwami członkowskimi UE, nadal istnieją rozbieżności i brak równowagi. W szczególności nierozstrzygnięta pozostaje kwestia relokacji migrantów przybywających do południowych krajów bloku, takich jak Hiszpania, Włochy i Grecja, w celu odciążenia tych narodów.

Zeszłego lata UE zdołała jedynie uzgodnić dobrowolny mechanizm w tym celu – w ramach którego do tej pory przeprowadzono mniej niż 500 relokacji.

Von der Leyen powiedziała, że ​​w dłuższej perspektywie liczy na sfinalizowanie unijnego paktu migracyjnego, który jest negocjowany od 2020 roku.

Oczekuje się, że zostanie przyjęty przed kolejnymi wyborami do Parlamentu Europejskiego w 2024 r.; eksperci twierdzą jednak, że jego zastosowanie w całym bloku może zająć jeszcze kilka lat.

z AFP, dpa, epd